«Бізнэс пачыналі практычна без грошай»
Наогул, у Кацярыны ўжо была праца, падобная на мару: на беларускай тэлестудыі «Вока» яна разам з іншымі дзяўчатамі запісвала перадачу «Прадаўцы шчасця» — была адной з вядучых і заадно шукала рэкламных партнёраў. Такую працу наша гераіня ўспрымала як нешта несур'ёзнае, таму знаходзілася ў пошуку чагосьці новага. І тут — падарунак Дзмітрыя на дзень нараджэння.
«Гэта было 12 гадоў таму, у тыя часы паветраных шароў у Беларусі не было. Мой калега Дзмітрый сябраваў з паветраплавальнікамі з іншых краін і спецыяльна для падарунка мне на дзень нараджэння запрасіў хлопцаў у Беларусь. Потым Дзмітрый сказаў, што такі падарунак зрабіў не проста так. Ён ведаў мяне як нядрэннага маркетолага і рэкламшчыка. Хацеў, каб мы разам адкрылі кампанію па паветраплаванні ў Беларусі. Я прыйшла ў захапленне, і мы пачалі працаваць над ідэяй».
Першае, што трэба было зрабіць, — гэта купіць хоць бы адзін паветраны шар.
«Гэта вельмі дорага, у сярэднім шар каштуе каля 30 тыс. даляраў. Грошай у нас не было, затое была магчымасць узяць першы шар у растэрміноўку ў сяброў-паветраплавальнікаў на добрых умовах. Мы не ацанілі аб'ёмы укладанняў, думалі, купім шар, і ўсё. А потым узніклі арэнды, падаткі, заробкі, рэклама і іншае.
Нам пашанцавала, што ў нас была растэрміноўка ад сяброў, а не крэдыт ад банка. Сябры ішлі нам насустрач, рабілі палёгкі з выплатамі.
Пазней хлопцаў чакаў «сюрпрыз»: аказалася, нягледзячы на тое што яны купілі шар з усімі дакументамі і вывучыліся на пілотаў вольнага аэрастата, у іх не было права аказваць паслугі трэцім асобам».
Дарэчы, вось так выглядаюць «правы» на кіраванне паветраным шарам — з імі вы становіцеся прафесійным пілотам. Пасля навучання, вядома ж.
«Мы сталі адзінай у Беларусі фірмай, якая занялася паветраплаваннем. І ў чымсьці гэта нават дрэнна, таму што няма з каго было ўзяць прыклад. На старце мы не ўяўлялі, наколькі цяжка нам будзе».
Аказалася, прафесійны пілот лічыцца аматарам і па законе не можа браць пасажыраў за грошы, пакуль не атрымаў пасведчанне эксплуатанта ад Дэпартамента па авіяцыі.
«Вядома, мы былі настроеныя яго атрымаць. Чым больш апускаліся ў працэдуру атрымання пасведчання эксплуатанта, тым больш разумелі, наколькі гэта складана.
Мы павінны былі стаць ледзь не маленькай «Белавія», але не адпавядалі ні па штаце, ні па флатыліі, ні па лётным рэсурсе. У нас сышло два гады на атрыманне нашага першага пасведчання.
Я да гэтага часу здзіўляюся, што ўсё атрымалася, бо 12 гадоў таму у нас нічога не было. Была толькі мара і велізарнае жаданне яе ажыццявіць. Вы ведаеце, я раней не верыла, што мары сапраўды могуць спраўджвацца. Галоўнае, шчыра марыць і верыць. І тут, вядома ж, не варта забываць, што за марай павінна быць дзеянне.
Хтосьці сказаў: ідзі да сваёй мары, калі не можаш ісці — паўзі, а калі не можаш паўзці — ляж і ляжы ў яе кірунку».
Палёт каштуе 400 рублёў на аднаго чалавека. Чаму так дорага?
Цяпер індывідуальны палёт абыйдзецца ў 1200 рублёў, палёт у групе з 4-6 чалавек каштуе ў тры разы танней, гэта значыць 400 рублёў на аднаго, і доўжыцца каля гадзіны.
Зрабіць цану ніжэйшай, па словах Кацярыны, немагчыма. У паветраплавання ёсць сезоннасць, актыўны перыяд — толькі лета. І тое ўлетку можна лётаць толькі раніцай і ўвечары з-за асаблівасцяў ветру ў Беларусі. Днём лётаць небяспечна: можа паўстаць нешта накшталт турбулентнасці. З-за надвор'я нават летам праца можа на некалькі тыдняў стаць на паўзу.
Узімку можна катацца хоць увесь дзень, але за зіму ў кампаніі можа быць усяго адзін замоўлены камерцыйны палёт.
«Калі мы толькі пачыналі, бізнэсоўцы, у якіх ёсць грошы, казалі нам: «О, мы таксама купім шар і будзем на ім бамбіць». А калі мы ім распавядалі пра асаблівасці працы, яны адразу адмаўляліся ад ідэі такога бізнэсу. Мой муж кажа, што нават у нашым выпадку паветраплаванне — гэта хутчэй хобі, чым бізнэс».
Важная прычына высокай цаны палёту — гэта сабекошт падрыхтоўкі.
«На запуску ў нас працуюць як мінімум адзін пілот і яшчэ тры чалавекі з каманды, таму што запусціць шар фізічна цяжка. Кожны шар камплектуецца ў асобнай сумцы, яна важыць 200 кілаграмаў. Яшчэ патрэбен аўтамабіль для дастаўкі шара, пажадана джып, таму што гэта цяпер суха, а ўвосень на легкавой машыне можна затрымацца ў полі. Патрэбныя прычэп, у якім жыве і транспартуецца шарык, і камплектуючыя».
Праз тое, што надвор'е ў Беларусі не заўсёды дазваляе лётаць, многія супрацоўнікі кампаніі не могуць займацца толькі палётамі, у іх ёсць іншая праца.
«У нас толькі адзін актыўны сезон, і ён настолькі актыўны, што хлопцам складана працаваць. Калі лётаеш і раніцай, і вечарам, то ў цябе пастаянныя недасыпы. Каб арганізаваць ранішні палёт, трэба ўстаць а трэцяй гадзіне ночы. Потым лётаеш, потым вырашаеш нейкія арганізацыйныя пытанні, вечарам — новы палёт. Пакуль палёталі, усё зрабілі, дома ты толькі а адзінаццатай вечара або апоўначы, на сон застаецца тры-чатыры гадзіны».
«Мы падпарадкоўваемся правілам паветранага руху, як самалёты і верталёты»
З Кацярынай мы сустрэліся на запуску шароў у полі пад Заслаўем. Аказалася, месца старту выбралі невыпадкова.
«Лётаць дзе заўгодна мы не можам. Паветраныя шары прыраўноўваюцца да самалётаў і верталётаў, толькі ў нашым выпадку не патрэбныя аэрапорты», — распавядае Кацярына і адзначае, што ў шароў, як і ў самалётаў, ёсць бартавы міжнародны нумар, а ў пілота — правы, як у кіроўцы аўтамабіля.
«Мы, як і самалёты, павінны ўзгадняць свае палёты з дыспетчарамі з «Белаэранавігацыі», мы падпарадкоўваемся правілам паветранага руху, як самалёты і верталёты.
Любім жартаваць, што мы самы паважаны від паветраных судоў, таму што ў нас прыярытэт: нас усе павінны аблятаць. Таму што мы не настолькі кіраваныя».
Баіцеся, што палеціцё на шары далёка? Дарма турбуецеся. Камерцыйныя палёты магчымыя пры хуткасці ветру да 4 метраў у секунду — далёка з такім ветрам на цяжкім шары вы не палеціцё. Вышыня палёту — да 1 кіламетра. Гэтыя здымкі фатограф Аляксандр Ружачка зрабіў акурат падчас палёту.
Размінка для вачэй: Знайдзі казулю
Аб чым сумуе пілот
Кацярына кажа, што не так даўно іх кампанія сутыкнулася з несумленнай канкурэнцыяй.
«Гэта наш боль. Ёсць пілоты-аматары, некаторых з іх мы нават навучалі самі. Гэтыя хлопцы лётаюць з пасажырамі за грошы без пасведчання эксплуатанта, а без яго камерцыйныя палёты забароненыя. У нас на атрыманне такога дакумента сышло два гады, дзеля яго мы аддалі шмат сілаў. Разам з тым ёсць пілоты, якія лётаюць без допускаў і ліцэнзій за грошы, з-за гэтага яны могуць дэмпінгаваць, а ў нас апускаюцца рукі.
Больш за палову грошай за палёт у нас сыходзіць на яго арганізацыю.
Мы падтрымліваем той узровень, які ад нас патрабуе Дэпартамент па авіяцыі. Хлопцы з нашай каманды праходзяць кучу курсаў, зараз мы будзем адпраўляць нашых тэхнікаў на перападрыхтоўку. За аднаго тэхніка трэба заплаціць 700 рублёў за курс, а нам трэба адправіць траіх.
Цяпер у «Аэратур-Балунс» тры паветраных шара. Калі сярэдняя цана кожнага — каля $ 30 тыс., атрымліваем, што ў неба запускаецца трохпакаёвая кватэра ў Мінску. Ці ўдалося ім хоць нешта зарабіць? Кацярына кажа, што так, бізнэс ужо акупіўся, а кавід нават дапамог з кліентамі: з-за каранавіруса ўнутраны турызм перажыў прыкметны ўздым.
Аднак справа патрабуе новых укладанняў, бо паветраныя шары трэба абслугоўваць. Інвестыцыі цяпер робяць вельмі асцярожна: з'ехала шмат плацежаздольных кліентаў, таму невядома, ці акупяцца фінансавыя ўліванні.
«Мы працуем 10 гадоў, а многія пра нас дагэтуль не ведаюць. Людзі ўсё яшчэ ўспрымаюць паветраныя шары з захапленнем. Звычайна мы лётаем пад Мінскам, а неяк была такая карціна: мы стартуем у Плешчаніцах і заходзім на пасадку ў нейкай вёсцы. У мяне да гэтага часу гэта перад вачыма: шар заходзіць на пасадку — і людзі з вёскі да яго хто на чым: хто на матацыкле, хто бяжыць, губляючы тапкі, — бягуць з кучай эмоцый. Прыбеглі, сталі фатаграфавацца з намі. Навошта? «Ну, вы ж там лёталі!» Нас кранула такая рэакцыя.
Яшчэ ў пасажыраў ёсць забаўка падчас палёту — сарваць шышку, калі шар пралятае нізка над верхавінамі елак. Гэта цэлая паляванне, бо за шышку трэба паспець ухапіцца. Цяпер часам бачу: ляцяць дарослыя мужчыны, і хто-небудзь з іх сарве шышку — такая радасць у чалавека! Пацешна, я ўжо і забылася, што ў мяне пры першых палётах была такая ж рэакцыя на шышкі.
Нягледзячы на ўсе цяжкасці, мы не можам жыць без неба і атрымліваем каласальны зарад ад нашых пасажыраў, таму што палёт нікога не пакідае абыякавым. Усе нашы пасажыры свецяцца ад шчасця і даюць нам зарад станоўчых эмоцый».
