Фота: AP
Згодна з тэорыяй спынення вайны, яна можа скончыцца ў тым выпадку, калі абодва бакі бачаць нейкі акрэслены вынік, які грунтуецца на аналізе ходу ваенных дзеянняў, моцы праціўніка, высвятлення стаўлення і паводзін патэнцыйных саюзнікаў абодвух бакоў канфлікту.
Адна з умоў спынення канфлікту — гэта перагляд мэт вайны хаця б адным з удзельнікаў канфлікту. Калі перспектывы заканчэння вайны звязаны з пагрозай жыццю лідараў, то апошнія могуць не захацець яе заканчваць. А калі Пуцін страціць Крым, то ўзнікне пагроза яго асабістай бяспецы.
Прафесар адзначае, што большасць войнаў доўжыцца каля пяці месяцаў. Але вайна ва Украіне па сваёй дынаміцы адрозніваецца ад кароткай вайны. Ваенныя мэты расійскага боку не абмяжоўваюцца толькі Украінай. Пад пагрозай знаходзяцца краіны, якія раней уваходзілі ў склад Расійскай Імперыі.
Для заканчэння вайны неабходна воля абодвух бакоў. Прафесар прыводзіць у прыклад пазіцыі Германіі ў Першую сусветную вайну. Яшчэ ў лістападзе 1914 года тыя, хто прысутнічаў на пасяджэнні Кароннай рады на чале з кайзерам Вільгельмам, пагадзіліся, што могуць не выйграць вайну. Але насуперак логіцы ваенныя дзеянні працягваліся яшчэ чатыры гады, бо кіраўніцтва разумела, што ў выпадку няўдачы адбудзецца рэвалюцыя. Часам немцы былі вельмі блізкія да перамогі.
У Расіі дастаткова апаратнага і мабілізацыйнага патэнцыялу, каб ваяваць яшчэ доўга. Пуцін спрабуе новыя стратэгіі. Ён ведае, што некаторыя рэчы не працуюць. Таму групе «Вагнер» дазволена жахліва абыходзіцца з вязнямі. Па чутках, насуперак меркаванням вайскоўцаў Пуцін хоча нанесці ўдар па Кіеве.
Патэнцыял у Расіі ёсць. Яна можа правесці яшчэ адну мабілізацыю. Акрамя гэтага, вайсковая прамысловасць дазваляе аднавіць страты ў танках. Працягваюцца паступленні боепрыпасаў з Паўночнай Карэі ці з якіх іншых крыніц. Расійскі бок можа распачаць акопную вайну, перайсці цалкам на ваенную эканоміку.
Адной з прычын працягвання вайны з расійскага боку з'яўляецца, на думку прафесара, надзея Пуціна на тое, што Захад нарэшце перастане падтрымліваць Украіну. Існуе перспектыўная рызыка, якая можа прывесці да пагаршэння становішча Украіны. У першую чаргу гэта можа адбыцца з перамогай у 2024 годзе ў ЗША Трампа. На сёння незразумелай застаецца стратэгія і планы Германіі. А вось Вялікабрытанія цвёрда стаіць за Украіну. Прафесар Гёманс падкрэслівае, што калі Захад вырашыць абмежаваць падтрымку, то Украіне давядзецца рэзка змяніць мэты і назаўжды прыняць чатыры анексаваныя тэрыторыі як частку Расіі.
Для заканчэння вайны мэты абодвух бакоў павінны быць сумяшчальнымі. Пры гэтым існуе праблема надзейнасці абавязацельстваў. Абодва бакі павінны верыць, што любая здзелка будзе захавана ў будучыні, што не адбудзецца ў будучым рэзкіх змен, якія дадуць аднаму боку перавагу, і ён адмовіцца ад заключаных дамоў. На жаль, пасля ўварвання ў 2014 годзе Пуцін вырашыў, што можа зрабіць гэта зноў. Таму даверу да яго вельмі мала.
Яшчэ адна рэч, важная пры вызначэнні перспектывы спынення вайны, — гэта ўнутраны палітычны рэжым. Сярод навукоўцаў няма адназначнага разумення, наколькі сістэма, выбудаваная Пуціным, рэпрэсіўная. Хэйн Гёманс лічыць, што дзейны рэжым знаходзіцца на шляху да таталітарнай дзяржавы, але яшчэ не там. Таму Пуцін сапраўды ў небяспецы. Ён можаць быць зняты, але тады, па словах прафесара, «будзе больш ястрабіны лідар».
На сёння ва ўкраінцаў няма стымулу для мірнага пагаднення. Яны змагаюцца за свабоду і сваю дзяржаўнасць. На краіну аказваецца значны ціск з боку Расіі, якая, разбураючы інфраструктуру, паказвае, што вайна каштуе вельмі дорага. У гісторыі было шмат прыкладаў, калі імкненне ворага зламаць волю мірных жыхароў давала адваротны эфект. Украінцы гатовыя цярпець вялікія выдаткі. Яны вельмі матываваныя. Нягледзячы на эфектыўнасць прапаганды Крамля, расіяне не жадаюць несці столькі выдаткаў, колькі ўкраінцы. Перспектывы спынення вайны непасрэдна залежаць ад таго, калі народ Расіі зразумее, што краіна не можа выйграць вайну.
Вайна можа перайсці ў зацяжны канфлікт, выклікаць сепаратысцкія рухі ў адміністрацыйных адзінках Расіі. Бакі могуць дамовіцца аб спыненні агню ўздоўж мяжы 1991 года. Час ад часу, праўда, на ёй будуць гучаць выстралы, але не будзе драматычных уварванняў і баёў.
Але да гэтага часу яшчэ сотні тысяч людзей могуць загінуць.
