Архіўны здымак. Фота: «Байпол»
Унутраны канфлікт у арганізацыі «Байпол», за публічнай фазай разгортвання якога частка нашага грамадства, што яшчэ не страціла цікавасці да палітычных працэсаў у беларускіх дэмакратычных асяродках, мае сумнеўнае задавальненне назіраць з учарашняга дня, мусіць стаць важнай вяхой у гісторыі грамадскага супраціву рэжыму Лукашэнкі. І гэта вяха, на жаль, не пазітыўная: чым бы канфлікт не скончыўся, па яго выніках, відаць, канчаткова аформіцца адыход «Байпола» з беларускага палітычнага жыцця як аўтарытэтнай сілы, з якой былі звязаныя пэўныя спадзяванні ды разлікі.
Характэрная адметнасць цяперашняй сітуацыі ў тым, што, назіраючы за ёй, не ўзнікае сімпатыі да ніводнага з бакоў, няма адчування, што адзін з іх — носьбіт вялікай праўды, а другі толькі па-пустому каламуціць ваду. Як таксама не адчуваецца, што па-свойму маюць рацыю абодва бакі, а ісціна пасярэдзіне. Акурат наадварот
— і з формаў камунікацыі, і з якасці аргументацыі, і са спосабаў яе данясення складваецца ўстойлівае ўражанне, што гэты канфлікт не ідэйны, што ягоныя ўдзельнікі вырашаюць толькі нейкія свае персанальныя задачы, грамадскія ж інтарэсы адышлі на вельмі далёкі план. Няма і базавага разумення, што ў любой сілавой структуры ці яе прататыпе павінна быць падпарадкаванне старэйшаму па рангу, для гэтага і прыдуманыя званні. Інакш гэта дваравая футбольная каманда, а не прататып сілавой структуры.
Адпаведна і даверу ды сімпатыі ні да кога не ўзнікае. Паслухаўшы-пачытаўшы чарговы твор, выдадзены ў рамках публічнай палемікі, хочацца адначасова і смяяцца, і плакаць. Смяяцца — бо ва ўсім гэтым, калі абстрагавацца ад кантэксту, вонкава сапраўды шмат смешнага, нездарма сітуацыя ўжо генеруе і несумненна будзе генераваць далей шмат мемаў. А плакаць — бо кантэкст усё ж нікуды не дзяваецца, і кантэкст гэты насамрэч трагічны.
Мусіць, нямала хто цяпер міжволі пакутліва задае сабе сакраментальнае пытанне, якое ў 1916 годзе з трыбуны расійскай Дзяржаўнай Думы некалькі разоў рытарычна задаў палітык Павел Мілюкоў, пералічваючы пралікі царскага ўрада: «Што гэта — дурнота ці здрада?» І ўсім хочацца, каб гэта ўсё ж была проста дурнота, але ёсць небеспадстаўныя асцярогі, што можа па выніку аказацца і здрадай.
Будзем, аднак, усё ж спадзявацца, што найгоршых сцэнарыяў, пры якіх важныя канфідэнцыйныя звесткі, якімі валодае «Байпол», трапяць у рукі ворага і будуць выкарыстаныя ў расправе над апанентамі рэжыму, у выніку ўдасца пазбегнуць. Але пры любым раскладзе арганізацыя атрымае — ды ўжо і атрымала — такі рэпутацыйны ўдар, што пра далейшыя яе перспектывы ў дасягненні заяўленых мэтаў гаварыць будзе недарэчна. Рэалізацыя таго ж плана «Перамога» (зыходзім з таго, што ён рэальна ёсць, а не з’яўляецца блефам), калі б для таго наспелі неабходныя ўмовы, вымагала б вельмі высокага ўзроўню самаарганізацыі і каардынацыі, што немагчыма без безумоўнага даверу да арганізатараў.
Таму акурат такія арганізацыі, як «Байпол», не могуць дазволіць сабе ўляпвацца ў скандалы падобнага кшталту, бо для іх рэпутацыя мае першачарговае значэнне.
Супрацоўнічаць з «Байполам» сёння, знаходзячыся ў Беларусі, азначае падвяргаць сябе ды сваіх блізкіх вялізнай асабістай небяспецы, ісці на аграмадную рызыку. І для таго, каб гэта рабіць, нават самыя ідэйныя і самаахвярныя людзі мусяць разумець ды ўсведамляць, што гэта арганізацыя сур’ёзная, у якой уся праца пастаўлена на салідную прафесійную аснову, а людзі, якія ў ёй працуюць, думаюць перадусім пра інтарэсы беларускай справы, а не пра тое, як усіх спрытней распіхаць локцямі і самому сесці вышэй.
У аснове аўтарытэту падобнай арганізацыі мусіць стаяць вера ў тое, што людзі з яе робяць усё, што ад іх залежыць, не разменьваюцца на дробязі і не займаюцца публічнай клаўнадай. Весела паназіраць за клаўнадай, узброіўшыся папкорнам і адпускаючы з’едлівыя каментары, могуць сабе дазволіць людзі, ніяк асабіста супрацоўніцтвам з арганізацыяй «незаплямленыя», або тыя, хто знаходзіцца ў бяспецы за мяжой.
А вось тым беларусам, што застаюцца ў Беларусі і ў свой час даверылі яшчэ аўтарытэтнаму «Байполу» свае асабістыя звесткі, зусім не смешна ўсведамляць, што задэклараваная надзейная сістэма бяспекі можа быць зусім дзіравай, доступ да канфідэнцыйных звестак пры бардаку, які ў арганізацыі творыцца, могуць займець, па сутнасці, выпадковыя людзі, і валоданне гэтымі звесткамі ды іх злівы ў любы момант могуць стаць аргументам у міжгрупавых разборках. Не кажучы пра тое, што імавернасць інфільтрацыі ў такую арганізацыю прамых агентаў рэжыму непараўнальна ўзрастае.
Таму, чым бы ні скончыўся гэты канфлікт, можна з вялікай доляй упэўненасці прагназаваць, што рэальныя ўплывы арганізацыі ён звядзе практычна да нуля. Структура, асноўная задача якой — арганізацыя і каардынацыя ўнутранага супраціву ў паняволенай краіне, не можа быць эфектыўнай без людскога даверу і гатоўнасці ў адпаведны момант за ёй пайсці ды чынна падтрымаць ініцыятывы, ставячы на карту ўласную свабоду, бяспеку, здароўе ды нават жыццё. А гэта ўсё занадта сур’ёзныя рэчы, каб маглі сумяшчацца з клаўнадай ці барацьбой за ўладу ўнутры структуры.
