11 kłasaŭ stanuć abaviazkovymi, zakonnaje «dystancyjnaje navučańnie», kaledžy zamiest licejaŭ — novaje ŭ Kodeksie ab adukacyi
Učora Pałata pradstaŭnikoŭ zaćvierdziła ŭ pieršym čytańni abnoŭleny Kodeks ab adukacyi. «Vyrazna ahavorana ŭ zakanadaŭstvie, što baćki i zakonnyja pradstaŭniki dziaciej nie majuć prava ŭmiešvacca ŭ navučalny praces», — taki kamientar staršyni Pastajannaj kamisii pa adukacyi, kultury i navucy Ihara Marzaluka byŭ apublikavany ŭ telehram-kanale Ministerstva adukacyi. Hetaja i inšyja farmuloŭki vyklikali šmat pytańniaŭ u čytačoŭ. Rebenok.by tłumačyć, čaho mienavita čakać baćkam.
08.04.2021 / 14:18
Fota Nadziei Bužan
Pa tłumačeńni žurnalisty źviarnulisia da namieśnika staršyni Pastajannaj kamisii pa adukacyi, kultury i navucy Lilii Kirjak.
Deputat padkreśliła, što narmatyŭny akt jašče nie pryniaty, usie novaŭviadzieńni pakul znachodziacca ŭ stadyi abmierkavańnia. Niekatoryja źmieny adlustroŭvajuć toje, što ŭžo pracuje na praktycy.
Naprykład, profilnaje navučańnie ŭ 10-11 kłasach arhanizavana, ale ciapier heta budzie prapisana ŭ Kodeksie — i takich momantaŭ niamała.
Pa słovach parłamientaryja, farmuloŭki ab tym, što «baćki nie zmohuć umiešvacca ŭ navučalny praces», u abnoŭlenym kodeksie niama.
Takim čynam mahła być interpretavanaja norma ab tym, što zakonnyja pradstaŭniki niepaŭnaletniaha majuć prava znajomicca z chodam adukacyjnaha pracesu, ale ŭ paradku, ustanoŭlenym ustanovaj adukacyi. To-bok škoła budzie prapracoŭvać praviły, jak mienavita baćki zmohuć upłyvać na navučańnie dziciaci.
Prava ŭdzielničać u žyćci školnika ŭ zakonnych pradstaŭnikoŭ nichto nie adymaje.
— Užo ciapier baćki mohuć udzielničać u kiravańni adukacyjnym pracesam praz orhany samakiravańnia (apiakunski saviet, saviet škoły, baćkoŭski kamitet, saviet pa prafiłaktycy). Ale na praktycy pačaścilisia vypadki, kali zakonnyja pradstaŭniki zališnie i nieabhruntavana ŭmiešvajucca ŭ adukacyjny praces, a mienavita naviazvajuć nastaŭniku svajo bačańnie, jak pravieści ŭrok, jakuju acenku pastavić. Heta značyć, u nas, hruba kažučy, «usie viedajuć, jak vučyć», ale časam hetyja ž baćki nie vykonvajuć naležnym čynam svaje funkcyi pa vychavańni dziaciej. I ŭ takoj situacyi dyktavać nastaŭniku svaje ŭmovy — nieprymalna, — tłumačyć Lilija Kirjak.
Parłamientaryj padkreślivaje, što Kodeks naŭprost ničoha baćkam nie zabaraniaje, jon tolki ŭstanaŭlivaje ahulnyja patrabavańni i normy.
Jaki budzie sam paradak uzajemadziejańnia baćkoŭ i ŭstanovy adukacyi, prapišuć u łakalnych dakumientach — Statucie škoły abo praviłach unutranaha rasparadku.
Čaho jašče čakać? Lilija Kirjak prakamientavała niekalki źmien, jakija tyčacca škoł i dziciačych sadkoŭ.
Ahulnaja siaredniaja adukacyja stanie abaviazkovaj
Ciapier školniki abaviazany atrymlivać tolki bazavuju adukacyju — 9 kłasaŭ siaredniaj škoły abo himnazii. Praktyka pakazvaje, što praktyčna ŭsie vypuskniki bazavaj škoły praciahvajuć navučańnie, siońnia heta naturalnaja patreba, kab mocna stajać na nahach, kab stać śpiecyjalistam u niejkaj śfiery. To-bok faktyčna hetaja madel, kali ŭsie atrymlivajuć ahulnuju siaredniuju adukacyju, siońnia realizujecca — nie tolki praz 10-11-ja kłasy ahulnaadukacyjnaj škoły, ale i praz praftechadukacyju, śpiecyjalnuju adukacyju, sistemu viačernich kłasaŭ. Siońnia dziaciej, jakija nie chočuć vučycca dalej, mizerny pracent.
Rebenok.by udakładniŭ, ci značyć heta, što pracavać adrazu paśla 9 kłasaŭ budzie nielha?
— Možna, ale ŭ vyklučnych vypadkach, kali ŭ vypusknika 9-ha kłasa jość niejkija asablivaści. I navat takomu padletku budzie prapanoŭvacca indyvidualny adukacyjny maršrut, jaki jamu pa siłach.
Zakonam budzie zamacavanaja dystancyjnaja forma navučańnia
Kali viasnoj minułaha hoda abmiarkoŭvaŭsia varyjant pierachodu na dystancyjnaje navučańnie ŭ suviazi z epidemijałahičnaj situacyjaj, u Ministerstvie adukacyi padkreślivali, što dystancyjnaj formy ŭ Biełarusi niama, vučycca možna tolki ŭ škole albo pa indyvidualnym płanie. U novym kodeksie ab adukacyi padychod da hetaha pytańnia źmienicca.
— Praktyka pakazała, što nam nieabchodnyja alternatyŭnyja mietady navučańnia, kab i na «dystancyjcy» dzieci, jakija chvarejuć abo pa niejkich pryčynach nie mohuć naviedvać zaniatki, mahli praciahvać vučycca. I ciapier dystancyjnaja forma navučańnia vyłučajecca jak absalutna samastojnaja, nie jak zavočnaja.
Lilija Kirjak adznačaje, što Kodeks nie prapisvaje, u jakich vypadkach dzieci zmohuć pierajści na dystancyjnuju formu. Buduć raspracavany padzakonnyja akty i mietadyčnyja rekamiendacyi pa kožnaj stupieni adukacyi. Ale ŭžo ciapier možna skazać, što ŭ VNU ŭzrovień dystancyjnaha navučańnia płanujecca značna bolš surjoznym — jak asobnaja i niezaležnaja forma navučańnia. U škołach tradycyjnaja kłasna-ŭročnaja sistema zastajecca ŭ pryjarytecie, niahledziačy na toje što ŭžo stvorana i dapaŭniajecca anłajn-płatforma dla navučańnia školnikaŭ.
— Dystancyjnaja forma stanie alternatyvaj u tych situacyjach, kali dzicia nie zmoža niejki čas naviedvać uroki, — adznačyła parłamientaryj.
Dzicia, jakoje vučycca doma, zmoža čas ad času chadzić u škołu
Hetaja źmiena važna dla tych siemjaŭ, u jakich dzieci vučacca doma pa miedycynskich pakazańniach. Dziejučy kodeks nie praduhledžvaje varyjantaŭ, kali školnik čas ad času ŭsio ž źjaŭlajecca na ŭrokach. Kali abrany farmat navučańnia doma, nastaŭnik pavinien prychodzić da dziciaci — biez vyklučeńniaŭ. Novaja redakcyja dazvolić dzieciam bolš kantaktavać z adnakłaśnikami.
— Heta robicca dla sacyjalizacyi dziaciej. Jość pradmiety, naprykład, kali vykarystoŭvajucca kampjutary, i dziciaci moža być cikava pryjści na zaniatki i parazmaŭlać ź inšymi dziećmi. A kali dzicia zakryć tolki ŭ damašnich ścienach, ab jakoj sacyjalizacyi my havorym?
Licei pierajmianujuć u kaledžy (ale nie ŭsie)
Taksama pa novym kodeksie płanujecca prybrać i niekatoryja inšyja nazvy typaŭ ustanovy adukacyi, naprykład, «himnazija-internat», «viačerniaja škoła», a taksama «licei» ŭ dačynieńni da ŭstanoŭ prafiesijna-techničnaj i siaredniaj śpiecyjalnaj adukacyi. Usie jany buduć nazyvacca kaledžami.
A voś licei na ŭzroŭni ahulnaj siaredniaj adukacyi, dzie vučacca talenavityja dzieci, nichto čapać nie budzie, supakojvaje baćkoŭ parłamientaryj. Raniej na hetu temu vykazaŭsia taksama ministar adukacyi, asprečyŭšy čutki ab tym, što licei buduć začyniać abo rearhanizoŭvać.
Kali mienavita budzie pryniaty novy Kodeks ab adukacyi, Lilija Kirjak nie zmahła adkazać. Vierahodniej za ŭsio, druhoje čytańnie projdzie padčas vosieńskaj siesii, i da 2022 hoda dakumient ustupić u siłu.