«A chto skazaŭ, što Takajeŭ čymści abaviazany Pucinu?» Što staić za rytorykaj prezidenta Kazachstana
Kiraŭnik Kazachstana Kasym-Žamart Takajeŭ padčas Pieciarburhskaha forumu nie padtrymaŭ rasijskuju akupacyju Danbasa i vystupiŭ za adzinuju i niepadzielnuju Ukrainu. Pryčym zrabiŭ heta ŭ prysutnaści samoha Pucina. Adny ŭspryniali heta jak dziorzki vyklik, inšyja — jak razyhrany śpiektakl. Ale što heta było nasamreč?
21.06.2022 / 12:34
17 červienia na Pieciarburhskim ekanamičnym forumie padčas adkrytaj razmovy z prezidentam Rasii Uładzimiram Pucinym Takajeŭ zajaviŭ: «Padličana, što kali prava nacyj na samavyznačeńnie budzie realizavanaje na ŭsim ziamnym šary, to zamiest 193 dziaržaŭ na Ziamli ŭźniknie bolš za 500-600 dziaržaŭ. Heta budzie chaos. Pa hetaj pryčynie my nie pryznajom ni Tajvań, ni Kosava, ni Paŭdniovuju Asieciju, ni Abchaziju. Hety pryncyp budzie ŭžyty i ŭ dačynieńni da kvazidziaržaŭnych terytoryj, jakimi, na naš pohlad, źjaŭlajucca Łuhansk i Danieck».
Fota: AR
Hetyja słovy — častka adkazu Takajeva na pytańnie, jakoje jamu zadała rasijskaja prapahandystka Marharyta Simańjan, pra toje, jak u Kazachstanie staviacca da vajny Rasii suprać Ukrainy. U hetyja ž dni ŭ Rasii Takajevu chacieli ŭručyć orden Alaksandra Nieŭskaha, ale prezident Kazachstana admoviŭsia pryniać rasijskuju ŭznaharodu. Jon matyvavaŭ heta tym, što da kanca svaich prezidenckich paŭnamoctvaŭ nie choča atrymlivać nijakich uznaharod.
«Było b dziŭna, kali b jon, adkazvajučy na hetyja pytańni, skazaŭ niešta inšaje»
Palitołah Roza Turarbiekava, jakaja raniej pracavała dacentam kafiedry mižnarodnych adnosin BDU, kamientuje situacyju:
«Ja nie ŭbačyła ŭ hetym vystupleńni prezidenta Takajeva čahości zvyšnaturalnaha, za vyklučeńniem taho, na jakim fonie i ŭ prysutnaści kaho heta było zroblena. Dla Takajeva ciapier vielmi važna prademanstravać toje, što jon źjaŭlajecca sapraŭdnym novym lidaram paśla niadaŭniaha pryniaćcia Kanstytucyi. Ciapier unutry Kazachstana adbyvajucca peŭnyja palityčnyja źmieny, pra jakija ŭłady zajaŭlajuć jak pra reformu. Nakolki hetaja reforma realnaja, a nie imitacyja, pakaža čas, ale pakul što ŭsio vyhladaje žvava».
Na dumku spadaryni Turarbiekavaj, rezanans, źviazany z hetym vystupam Takajeva, byŭ vyklikany tym, što maderataram była rasijskaja prapahandystka Simańjan.
«Za niekalki tydniaŭ da hetaha forumu jaje muž Kieasajan dazvoliŭ sabie davoli niekarektnyja zajavy adnosna Kazachstana, u tym liku pa pazicyi Kazachstana nakont vajny va Ukrainie. Unutry Kazachstana było surjoznaje abureńnie hramadskaj dumki, asabliva siarod nacyjanalna-patryjatyčnaj častki. Dla Takajeva heta byŭ viadomy fakt. Akramia taho, byli peŭnyja demaršy z boku aficyjnych uładaŭ Kazachstana. Byli peŭnyja zajavy MZS», — kaža palitołah.
Fota: AR
Takim čynam, maderatarstva Simańjan na mierapryjemstvie z udziełam Takajeva samo pa sabie stvarała kanfliktnuju situacyju.
Roza Turarbiekava kaža, što Takajeŭ usiaho tolki prahavorvaŭ aficyjnuju pazicyju Kazachstana, jakaja nie źmianiajecca.
«Było b dziŭna, kali b jon, adkazvajučy na hetyja pytańni, skazaŭ niešta inšaje. Inšaja reč, što jon nie staŭ vykručvacca, rabić niejkija dvuchsensoŭnyja zajavy. Jon prahavaryŭ pazicyju dziaržavy».
Što tyčycca ordena, to tut taksama ničoha dziŭnaha niama, bo heta śviadomaja pazicyja Takajeva, jaki siabie choča addzialić ad prezidenta Nazarbajeva, što prymaŭ ordeny ad usich krain. Takajeŭ, u adroźnieńnie ad papiarednika, admaŭlajecca ad usich zamiežnych ordenaŭ, nie tolki ad rasijskich.
«A chto skazaŭ, što Takajeŭ čymści abaviazany Pucinu?»
Na pačatku hoda ŭ Kazachstanie adbylisia masavyja pratesty, i tady, kab stabilizavać situacyju i ŭmacavać uładu, Takajeŭ paklikaŭ u krainu vojski ADKB. Mnohija ŭspryniali heta jak sihnał taho, što Kazachstan stanie bolš zaležnym ad Rasii (jakaja adyhryvaje asnoŭnuju rolu ŭ ADKB), stracić mahčymaści dla manieŭravańnia, a Takajeŭ stanie pravodzić bolš prarasijskuju palityku. Ale Roza Turarbiekava z hetym nie zhodnaja.
«Ja nie dumaju, što Takajeŭ adčuvaje siabie abaviazanym Pucinu i Rasii», — kaža jana.
Ekśpiertka nahadvaje, što Takajeŭ padčas pratestaŭ źviarnuŭsia nie da Rasii, a da sił apieratyŭnaha reahavańnia ADKB.
«Z takim ža pośpiecham možna śćviardžać, što Takajeŭ abaviazany Łukašenku», — kaža palitołah.
«Rasija tady, u studzieni, atrymała mahčymaść padtrymać bok, jaki pieramahaŭ. U hetym sensie Rasija ŭmacavała aŭtarytet unutry Kazachstana. Ale ci raspaŭsiudžvajecca heta aŭtamatyčna na zaležnaść Takajeva jak prezidenta ad Rasii — ja ŭ hetym nie ŭpeŭnienaja», — dadaje jana.
Taksama spadarynia Turarbiekava źviartaje ŭvahu na toje, što vojski ADKB byli vielmi chutka vyviedzienyja z Kazachstana i što heta, imavierna, stała, u tym liku, vynikam pazicyi Kitaja.
Takajeŭ umacoŭvaje ŭładu, kłan Nazarbajeva pieražyvaje padzieńnie
Samym važnym palityčnym momantam novaha tekstu Kanstytucyi źjaŭlajecca toje, što adtul prybrali zhadki pra Nazarbajeva i jaho rolu, miarkuje palitołah.
Taksama jana źviartaje ŭvahu na toje, što paśla refierendumu ŭ Kreml pajechaŭ sam Nazarbajeŭ.
«Dumaju, jaho rola i jaho značeńnie na ŭnutrypalityčnym poli rezka skaraciłasia. Pra heta śviedčać kryminalnyja praśledavańni asobnych členaŭ jaho siamji i aŭdytarskija pravierki i rasśledavańni machinacyj členaŭ siamji», — dadaje Roza Turarbiekava.
«Kłan Nazarbajeva siońnia pieražyvaje svajo padzieńnie», — reziumuje jana.
Ale čaho ž u źmienach Kanstytucyi Kazachstana bolš: realnaha žadańnia refarmavać krainu albo imknieńnia raspravicca z kłanam Nazarbajeva?
«A ja b nie stała supraćpastaŭlać hetyja rečy, prynamsi ciapier. Skaračeńnie ŭpłyvu kłana Nazarbajeva na palityku i ekanomiku Kazachstana, ich značnaści i ich roli, sychod ich z palityčnaj sceny, budzie aznačać, u tym liku, rasčyščeńnie pola. Inšaja reč, chto ciapier hetaje pole budzie zapaŭniać», — kaža palitołah.
«Pa novaj Kanstytucyi, prezident Kazachstana zachavaŭ značnuju častku svaich paŭnamoctvaŭ, ale ŭ joj jość peŭnyja abnadziejlivyja simptomy. Heta ŭzmacnieńnie roli palityčnych partyj, u tym liku mahčymaści ich rehistracyi, pavieličeńnie mahčymaściaŭ udziełu ŭ palityčnym žyćci novych palityčnych partyj, umacavańnie roli hramadzianskaj supolnaści praz reformy sudovaj ułady», — adznačaje Roza Turarbiekava.
Pratesny ruch byŭ dyskredytavany hvałtam na poŭdni krainy
Palitołah miarkuje, što patrabavańni pamiarkoŭnaha kryła pratestoŭcaŭ uličvalisia pry raspracoŭcy novaha tekstu Kanstytucyi. Jana nahadvaje, što hałoŭnym łozunham pieršych dzion pratestu na zachadzie Kazachstana byŭ «Stary, sychodź!».
«Voś jon i sychodzić. I ŭ Kanstytucyi heta ciapier zamacavana. Inšaja reč, što chaciełasia b bolšaha. Ale hetaha nie ŭdałosia damahčysia, bo sam pratesny ruch byŭ dyskredytavany hvałtam na poŭdni krainy», — kaža palitołah.