«Спачатку я не хацеў вучыцца, а потым ужо не мог. Цяпер занадта позна». Як гэта — усё жыццё прапрацаваць на адным месцы
Onliner паразмаўляў з беларусамі, у якіх за доўгую працоўную дзейнасць было толькі адно месца працы, а таксама спытаў у эксперта, якія падводныя камяні ёсць у гэтым сцэнарыі.
04.07.2022 / 13:55
«Мне падабаецца атрымліваць порцыі адрэналіну, гэта не дае засумаваць»
Людміла кажа, што знаходзіцца ў адпачынку, але лічыць дні да яго заканчэння, каб хутчэй выйсці на любімую працу ў рэанімацыю. Менавіта яе голас з 1991 года чуюць пацыенты, якія выходзяць з наркозу ў РНПЦ оталарынгалогіі.
Яна планавала пайсці ў ВНУ на біёлага, але не хапіла пары балаў. Тады без іспытаў паступіла ў медвучылішча. Спачатку вельмі перажывала, але, ужо працуючы медсястрой, зразумела, што ўсё склалася так, як і павінна было: яна знайшла сваё месца.
— Да гэтага часу я хаджу на працу з вялікім жаданнем і цікавасцю. Мне падабаецца атрымліваць порцыі адрэналіну, гэта не дае засумаваць. Ды і чалавек я актыўны, не магу сядзець на месцы.
Яна кажа, што мабыць, хацела б і сама быць хірургам.
— Але час прайшоў, таму вырашыла, што буду добрай медсястрой. Не магу сказаць, што раблю адно і тое ж: пацыенты розныя, дыягназы і аперацыі розныя, да таго ж мы ўвесь час праходзім навучанне, каб павышаць кваліфікацыю (у мяне ўжо вышэйшая). Ды і за 30 гадоў метады рэанімацыі моцна змяніліся, вельмі шмат новай апаратуры. У выніку кожны дзень не падобны да папярэдняга.
Калегі, бывае, дзівяцца, як гэта я ўсё жыццё працую на адным месцы. Моладзь звычайна шукае лепшыя ўмовы: вышэйшы заробак, бліжэй да дома… А я настолькі люблю гэтае месца, што з жахам думаю: што я буду рабіць, калі пайду на пенсію?
«Каб доўга працаваць за такія грошы, трэба мець добры тыл у сям'і»
Ала больш за 24 гады працуе выхавальніцай у дзіцячым садку ў Баранавічах — як прыйшла сюды ў 1998 годзе, так дагэтуль і няньчыць пакаленні дзяцей. Смяецца, што гэта не мяжа: яе калега працуе тут 40 гадоў.
— Мы — пакаленне Савецкага Саюза, таму працу выбіралі па душы, каб раз і назаўжды. Я вельмі люблю дзяцей і заўжды хацела працаваць з імі. Яны як жывыя батарэйкі, столькі ў іх энергіі! Яны больш непасрэдныя, кажуць тое, што думаюць, у іх няма хітрасці і злосці, як у дарослых. Зносіны з імі, вядома, адымаюць энергію, але наўзамен даюць нашмат больш.
— Я была гатовая да таго, што выхавальнікі шмат не зарабляюць (так было заўсёды). Каб доўга працаваць за такія грошы, трэба мець добры тыл у сям'і. Я магу дазволіць сабе працаваць без аглядкі на грошы: у мяне выдатны муж з годным заробкам, які падтрымлівае мяне ва ўсім.
Яна кажа, што калектыў у іх выдатны: многія працуюць тут «па прызванні дзесяцігоддзямі». А вось моладзь надоўга не затрымліваецца: калі ім нешта не падабаецца, адразу сыходзяць.
— Асабіста ў маёй працы за гэтыя гады мала што памянялася, хіба што папяровай цяганіны стала больш: запаўняй розныя планы, справаздачы, праграмы… Але адрозненні ў працы выхавацеля са стажам і навічка каласальныя. Я прыйшла ў дзіцячы садок і стварыла зручную для сябе праграму, знайшла прыдатную метадычную літаратуру і наладзіла працэс так, што ўсё працуе як гадзіннік. Навічку давядзецца ствараць гэтую сістэму з нуля.
Цяпер выхаванцы Алы прыводзяць да яе ж сваіх дзяцей.
— Гэта найвышэйшая ступень даверу, я разумею, што ўсё раблю правільна. Бывае, іду па вуліцы, а дзеці бягуць насустрач, крычаць на ўсю вуліцу: «Мікалаеўна-а-а!» — і пачынаюць расказваць свае праблемы. І бацькі цярпліва чакаюць, пакуль мы пагутарым. Увогуле, гэта вясёлая праца. Не ўяўляю сябе ў нейкай іншай ролі.
«Настроіў абсталяванне — і сядзі ўсю змену чытай кнігі ды крыжаванкі разгадвай»
Уладзімір прыйшоў на завод токарам у 1977 годзе, адразу пасля заканчэння гадавога навучання ў вучылішчы.
— Дзявацца з 10 класамі адукацыі ў вясковай школе было асабліва няма куды. Спачатку прыйшоў падаваць дакументы ў сельскагаспадарчы тэхнікум, але як убачыў там часткі кароў у растворах, дык адразу вырашыў, што гэта зусім не маё. Аднак праз год і праца токарам адпала: пачаў падаць зрок, і мяне перавялі на асноўную вытворчасць. З гэтага часу я працую ў цэху аператарам станка: наладжваю абсталяванне, каб яно выразала дэталі. І сачу за працэсам.
Спачатку было цікава: усё новае і нязвыклае. Час ляцеў. Тады не было ніякай аўтаматызацыі, і, пакуль рукамі новую дэталь выражаш, табе ўжо крычаць: «Канец змены, пара дадому!»
Цяпер гэта звычайная руціна: за 45 гадоў я дасягнуў у выразанні дэталяў найвышэйшай ступені прафесіяналізму, і далей расці няма куды. Таму застаецца бавіць змены за чытаннем кніг і разгадваннем крыжаванак. Настроіў абсталяванне — і сядзі сабе: я ўжо па гуку вызначаю, калі нешта пайшло не так.
Мне прапаноўвалі пайсці на павышэнне, але надбаўкі за гэта няма, а навошта тады ўсё гэта?
Уладзімір кажа, што цяпер завод у заняпадзе, і начальства падумвае пенсіянераў звольніць.
— Але хіба ж тут можа працаваць моладзь? У нас толькі адзін хлопец малады на шэсць год затрымаўся. Ён робіць працу, для якой галава ў прынцыпе не патрэбная, і яму гэта падыходзіць. Большасці людзей для жыцця трэба куды больш за 600 рублёў. Гэта нам у Савецкім Саюзе выдавалі жытло, а цяперашняй моладзі трэба ўсяго дабівацца самім.
Калектыў у нас адкрыта паганы: нават жанчыны п'юць. Таму ніякага задавальнення праца мне не прыносіць, гэта змушаная мера, каб на нешта жыць.
Я атрымліваю 700 рублёў — напэўна, больш за ўсіх у цэху. Я добра працую, часта выходжу ў святы і выхадныя і нават ні разу не спазніўся на змену. Пры гэтым за 45-гадовы стаж даплаты мізэрныя — каля 70 рублёў. На дошцы гонару мяне таксама ніколі не было: не адношуся да «набліжаных» і не кручу хвастом перад начальствам. Але на пенсію не пражыць, таму давядзецца хадзіць сюды вечна.
Ён кажа, што цяпер зрабіў бы ўсё інакш: перавучыўся б на будаўніка, каб праца была не такой манатоннай.
— Але спачатку я не хацеў вучыцца, а потым ужо не мог: жонка якраз нарадзіла, а мне трэба было зарабляць. Цяпер усё баліць, і стала занадта позна.
Усё жыццё на адным месцы — гэта добра ці дрэнна? Меркаванне эксперта
Распавесці пра плюсы і мінусы працы людзей, у якіх паміж студэнцтвам і пенсіяй быў толькі адзін запіс у працоўны, Onliner папрасіў HR-эксперта Валерыя Кічкаева.
— Перш чым казаць пра плюсы і мінусы працяглай працы ў адной арганізацыі, варта адзначыць, што апошнія 15-20 гадоў у свеце існуе трэнд на скарачэнне працягласці працы ў адной кампаніі (нават у Японіі, дзе заўсёды вітаўся пажыццёвы наём, сітуацыя паціху мяняецца).
Прычын для гэтага шмат, самая простая — становіцца ўсё менш кампаній-доўгажыхароў, гэта значыць, нават калі вы аддаяце перавагу таму, каб не мяняць месца працы, не факт, што не знікне кампанія. Развіваецца такая з'ява, як джобхопінг, гэта значыць, частая змена працы, і гэта адбываецца нездарма: пераходы з адной кампаніі ў іншую ствараюць шэраг пераваг. Сёння супрацоўнік, які прапрацаваў больш за два гады, ужо, можна сказаць, старажыл. Але, вядома, шмат залежыць ад сферы, — кажа Валерый Кічка.
Такім чынам, што ў плюсах? Акрамя стабільнасці, праца на адным месцы дае вам упэўненасць: вы добра ведаеце свой функцыянал, не трэба вылузвацца са скуры, каб паказаць сябе, не давядзецца нервавацца з-за адсутнасці вопыту або незнаёмых людзей у калектыве.
— Калі вы чалавек пыхлівы, то, хутчэй за ўсё, будзеце вельмі папулярным і вядомым у арганізацыі, магчыма, будзеце вісець на дошцы гонару (калі яна ёсць). Вы практычна ў любы час можаце звярнуцца да кіраўніка кампаніі і разлічваць на яго прыхільнасць. Калі вас цікавіць кар'ера, то пры наяўнасці ў вас амбіцый вы будзеце больш пераважнай кандыдатурай, чым нехта з боку. Вам не прыйдзецца маліць аб адпачынку — вы пойдзеце ў яго тады, калі захочаце. Тут яшчэ варта дадаць, што ў крутых кампаніях можа практыкавацца сабатыкал (доўгі водпуск, да года), і на яго, як правіла, прэтэндуюць толькі старажылы: напрыклад, у тэхналагічных кампаніях Крамянёвай даліны трэба прапрацаваць не менш за пяць гадоў. Зноў-такі, калі вы імкняцеся развівацца, то, хутчэй за ўсё, атрымаеце магчымасць прайсці навучанне, — каментуе HR-эксперт.
Мінусаў для вашага патэнцыйнага ўзыходжання па кар'ернай лесвіцы больш: любы чалавек, прапрацаваўшы ў аднолькавых умовах шмат гадоў, «пакрываецца мохам», таму ў выпадку страты працы пераарыентавацца на нешта новае будзе куды складаней.
— Галоўны мінус заключаецца ў тым, што вы губляеце навык пошуку працы на знешнім рынку, і, калі здарыцца штосьці непрадбачанае, вам будзе несалодка. Працуючы ў кампаніі працяглы час, вы хутчэй састараеце — горш адчуваеце апошнія тэндэнцыі ў сваёй сферы. Набор навыкаў пры працы ў адной кампаніі будзе, як правіла, малым, нават калі ў вас будуць магчымасці для навучання. Кола вашых знаёмых будзе вузкім. Вось таму так шануюць джобхопераў, якія часта змяняюць працу: у іх усюды ёсць добрыя сувязі.
Словам, выбрацца з зоны камфорту вам будзе вельмі складана. Хтосьці спытае: а навошта? Для таго, што калі-небудзь з гэтай зоны ўсё роўна давядзецца неяк выбірацца, — падсумоўвае Валерый Кічкаеў.