Прэзыдэнт Расеі Уладзімер Пуцін недаацаніў ўплыў заходніх эканамічных санкцый, піша аглядальнік «New York Times» Томас Фрыдман ў сёньняшнім нумары гэтага амэрыканскага выданьня.
Быў момант у разгар Карыбскага крызісу ў кастрычніку 1962 году, калі савецкія караблі былі ўжо ўсяго за некалькі міляў ад марской блякады ЗША, а потым, у апошнюю хвіліну, павярнуліся назад. З гэтай нагоды тагачасны дзяржаўны сакратар ЗША Дын Раск вымавіў адну з самых вядомых фразаў Халоднай вайны: «Мы ва ўпор глядзелі вочы ў вочы, і, здаецца, што хлопец насупраць толькі што міргнуў».
Крызіс ва Ўкраіне не пагражаў ядзерным Армагедонам часоў Халоднай вайны, але гэта бадай першы выпадак балянсаваньня на мяжы вайны ў пэрыяд пост-пост-Халоднай вайны, калі ХХІ стагодзьдзе змагаецца з ХІХ-м. Гэта сутыкненьне кітайскага/расейскага сьветапогляду — які кажа, што мы можам скарыстацца глябалізацыяй ХХІ-га стагодзьдзя, калі хочам узбагаціцца, але мы можам паводзіць сябе як дзяржавы ХІХ-га стагодзьдзя, калі хочам адкусіць кавалак тэрыторыі суседа — супраць сьветапогляду, які кажа: не, прабачце, сьвет ХХІ-га стагодзьдзя ня толькі ўзаемазьвязаны, але і ўзаемазалежны, і альбо вы гуляеце па гэтых правілах, альбо вы плаціце велізарную цану.
Урэшце гэта быў пуцінізм супраць абамізму, і я хацеў бы быць першым у сваім раёне, хто абвяшчае, што «хлопец насупраць» — Пуцін — «толькі што міргнуў».
Насамрэч я хацеў бы сказаць больш: амаль ўсе ўяўленьні Пуціна пра Ўкраіну аказаліся памылковыя. Ён думаў, што сьвет усё яшчэ фармуецца «сфэрамі ўплыву», якія дыктуюцца зьверху, у той час як галоўнае ва Ўкраіне было менавіта зьяўленьне «народнага ўплыву» — народ Майдану, арганізаваны зьнізу, які імкнецца далучыцца да ўласнай сфэры: сьвету свабоды і свабодных рынкаў, рэпрэзэнтаваных Эўрапейскім Зьвязам.
Пуцін недаацаніў ўкраінскі патрыятызм. Нават шмат каму з расейскамоўных жыхароў Усходняй Украіны не спадабалася, як прапуцінскія галаварэзы спрабуюць прымусіць іх далучыцца да Расеі. «Украінцы адказваюць у апытаньнях грамадзкай думкі, што яны хочуць адкрытых межаў і бязьвізавага доступу да Расіі, — адзначыў сацыёлаг Крэйг Чэрні. — Але яны таксама сказалі ў гэтых апытаньнях і пацьвердзілі большасьцю галасоў за праэўрапейскага кандыдата ў нядзельных выбарах, што яны хочуць езьдзіць у Расею, але ня хочуць там жыць».
А найбольш Пуцін недаацаніў уплыў заходніх эканамічных санкцый. Сьвет аказаўся больш узаемазалежным, і Расея ў большай ступені пад уплывам гэтай ўзаемазалежнасьці, чым Пуцін думаў.
Таму ён міргнуў. Першым дрыготкім рухам было тое, што ён адвёў войскі ад мяжы Украіны, дазволіўшы прайсьці выбарам. Цікава, што на мінулым тыдні ён абраў для самага яснага мірганьня Санкт-Пецярбургскі міжнародны эканамічны форум — штогадовую канфэрэнцыю ў Расіі для прыцягненьня глябальных інвэстараў. «Мы хочам міру і спакою ва Ўкраіне, — сказаў бізнэс-кіраўнікам спадар Пуцін. — Мы зацікаўленыя ў тым, каб на нашых заходніх межах быў мір і спакой ва Ўкраіне. … Мы будзем працаваць з новаабранымі структурамі».
Пасьля гэтага выступу Пуціна рубель вырас на 1 працэнт у адносінах да даляра, дэманструючы, наколькі глябальныя рынкі будуць працягваць узнагароджваць яго прымірэньне і караць яго агрэсію.
Сытуацыя была невясёлая. Пуцін павінен быў выдаткаваць мільярды на падтрымку рубля і для кампэнсацыі згубленых замежных інвэстыцый. Паводле агенцтва Reuters, першы віцэ-прэм’ер РФ Ігар Шувалаў сказаў некалькім ўдзельнікам форуму ў Санкт-Пецярбургу, што санкцыі «выклікаюць сур’ёзныя наступствы для нашай эканомікі», якая неўзабаве можа апынуцца у рэцэсіі.
І, паколькі агрэсія Пуціна ў Крыме стымулявала Эўропу паменшыць сваю залежнасьць ад расейскага газу, Пуцін кінуўся ў Пэкін, каб заключыць кантракт на пастаўкі прыроднага газу ў Кітай.
Цана, якой дабіўся Кітай, зьяўляецца таямніцай, і экспэрты «падазраюць, што Пуцін значна зьнізіў цэны на газ для Кітаю адчайным манэўрам, каб забясьпечыць стабільны грашовы паток для Газпрому ў сувязі са зьмяншэньнем даходаў і санкцыямі Захаду», — паведамляе The Washington Post«. «Там нешта падазронае ў дамове,» — сказаў Міхаіл Круціхін, аналітык па энэргетыцы кампаніі RusEnergy, мяркуючы, што Расея заключыла нявыгадны кантракт. Пуцін міргнуў.
Давайце падсумуем: захоп Пуціным Крыму аслабіў расейскую эканоміку, дазволіў Кітаю атрымаць выгаднае газавае пагадненьне, ажывіў НАТО, падштурхнуў Эўропу пачаць выхад з сваёй залежнасьці ад расейскага газу, а таксама ініцыяваў дэбаты ва ўсёй Эўропе пра павелічэньне выдаткаў на абарону. Добра спрацаваў, Уладзімір. Вось чаму я кажу, што краіна, якой Пуцін найбольш сёньня пагражае, гэта Расея.
Расейскі народ павінен будзе разабрацца з гэтым. Я жадаю ім усяго найлепшага. Я не хачу, каб Расея стала дзяржавай-банкрутам. Але я хачу пабачыць, як Украіна дабярэцца туды, куды хоча ісьці большасьць яе грамадзян — у бок больш цесных сувязяў з Эўразьвязам, але не разрываючы сувязяў з Расіяй. Для гэтага спатрэбіцца ня толькі новы ўкраінскі прэзыдэнт, але і новы парлямэнт, новая канстытуцыя і актыўная сетка груп грамадзянскай супольнасьці, здольная прасачыць за тым, каб лідэры ў Кіеве — шмат хто зь іх раней быў карумпаваны — прытрымліваліся вяршэнства закону і стандартаў кіраваньня, якіх патрабуе Эўразьвяз і Міжнародны валютны фонд у абмен на дапамогу.
Паколькі эканоміка Ўкраіны шчыльна прывязаная да Расеі — Кіеў вінен Расіі $3,5 млрд. паводле газавых рахункаў — Пуцін па-ранейшаму мае велізарны патэнцыял ціску на Ўкраіну. Мэтай Захаду не павінна быць тое, каб пазбавіць Пуціна ўплыву ва Ўкраіне. Улічваючы ўсе сувязі, гэта немагчыма і нездарова. Трэба, каб Украіна выбрала ўласны балянс паміж Эўразьвязам і Масквой, але не была расейскім васалам.
