Яны прыйшлі ў сферу ІТ яшчэ тады, калі перфакарты толькі-толькі змяняліся дыскетамі, засталіся ў праграмаванні ў змрочныя 90-я, калі супрацоўнікі НДІ масава сыходзілі ў куды больш «перспектыўныя» прафесіі: «чаўнакі», прадаўцы на рынку. РАБОТА.TUT.BY адшукала некалькі сем'яў, якія, нягледзячы на маладосць беларускай IT-індустрыі, ужо можна назваць дынастыямі праграмістаў.
З чаго ўсё пачыналася: перфакарты і адсутнасць прэстыжу
Бацька і сын Міюсавы працуюць разам на ЕРАМ.
«Я паступіў на факультэт прыкладной матэматыкі і інфарматыкі ў такі час, калі праца праграміста была непрэстыжнай. Сябры мяне шкадавалі: навошта ты, хлопец разумны, туды пайшоў? Вось юрыст, таваразнаўца — добрыя спецыяльнасці!» — распавядае Сяргей Міюсаў, інжынер EPAM. — Мы пісалі код на бланках, жанчыны пераносілі яго на перфакарты, а перфакарты мы ўжо «скормлівалі» вялізнаму камп'ютару. Я з пакалення, калі камп'ютары былі вялікімі, а код — маленькім».
Бацька Сяргея ўсё жыццё прапрацаваў на вагонарамонтным заводзе, яго старэйшы брат таксама папрацаваў там некалькі гадоў, а вось яго самога настаўніца матэматыкі, любімага школьнага прадмета, угаварыла паступаць на мехмат. Зноў жа, усё магло скласціся інакш: ён не прайшоў па конкурсе, таксама пайшоў на завод — праўда, ужо «значна бліжэйшы да ІТ» — на «Электроніку» ПА «Інтэграл», папрацаваў там да арміі. «У войску вырашыў: хачу паступаць на факультэт прыкладной матэматыкі. Вучылі па шырокім профілі: ты і матэматык, ты і праграміст», — успамінае Сяргей Міюсаў.
У яго сына Аляксея, які працуе ў адной кампаніі з бацькам, на праекце, звязаным з штучным інтэлектам, пры выбары прафесіі ўжо быў прыклад: «Бацька ў любым выпадку паўплываў. Я хадзіў да яго на працу, было вельмі цікава. Гэта перспектыўны кірунак — плюс, сумна мне не будзе ў любым выпадку».
Новае пакаленне айцішнікаў бачыць перспектывы гэтай індустрыі — і прафесійныя, і фінансавыя. Іх бацькам, якія прыходзілі ў сферу, якая яшчэ толькі-толькі нараджалася, разгледзець гэта было значна складаней.
«Калі я прыйшоў у IT, праграмісты былі дзесьці на ўзроўні дворніка па заробку, а «прасунутая» моладзь стаяла ў чаргах у перспектыўныя юрысты і эканамісты», — успамінае прадстаўнік яшчэ адной дынастыі, якая працуе ў EPAM, Аляксей Брадзіхін.
Сям'я праграмістаў Брадзіхіных з ЕРАМ.
Сын вайскоўца, адвучыўшыся ў 90-я на факультэце прыкладной матэматыкі і інфарматыкі БДУ, ужо не заспеў камп'ютары на перфакартах: «Да мяне на факультэце ў асноўным навучаліся жанчыны, але я прыйшоў у пераломны момант, калі на яго прыходзіла ўсё больш хлопцаў. Камп'ютары сталі больш даступныя, механічная праца перайшла ў творчую».
Аляксей, які ажыццяўляе супервайзінг некалькіх міжнародных праектаў, прыводзіў сына Юру на дзіцячыя святы ў EPAM і проста на працу, усаджваў побач, і той з ранняга дзяцінства натхняўся працай бацькі. Здольнасці да матэматыкі ў іх сям'і «па спадчыне перадаюцца», і, скончыўшы матэматычную гімназію, хлопец паступіў на той жа факультэт, які скончыў бацька.
«Універсітэт даваў веды павольней, чым мне хацелася б. І я зразумеў, каб расці, трэба недзе працаваць, атрымліваць практычныя веды. EPAM, у якім працаваў бацька, дае магчымасць студэнтам нават без досведу работы праверыць і паспрабаваць сябе на рэальных праектах. Калі ў цябе ёсць веды і жаданні — «дзверы адчыненыя», — распавядае Юрый, які працуе з Big Data.
Не зламаныя дзевяностымі
Вялікая сям'я Барташ — супрацоўнікі ІВА.
У IBA мы выявілі, магчыма, самую вялікую сям'ю праграмістаў: у кампаніі працуюць два браты, жонка аднаго з іх і дзве дачкі.
Старэйшы Уладзімір і малодшы Васіль, прыйшлі ў кампанію з НДІ ЭВМ, калектыў якога калісьці стаў касцяком IBA. Перад іх вачыма быў прыклад калегаў, многія з якіх у пачатку 90-х сышлі з інстытута, аднак сям'я Барташ зрабіла іначай.
«Было складана вельмі. Праца была накіравана на саюзныя праекты, і калі СССР распаўся, яе практычна не стала. Многія знаёмыя сышлі, у асноўным у гандаль. Нам жа было шкада кідаць сваю прафесію», — успамінае Васіль. «Смутны час» скончыўся адносна хутка, кампанія IBA ўзнікла, пайшлі першыя замежныя замовы. Уладзіміру, у прыватнасці, пашанцавала вырашаць такія цікавыя задачы, як «праблема 2000» і перавод ПА на еўра, калі Еўропа пераходзіла на агульную валюту.
Дарэчы, дынастыя пачалася нават не з братоў: іх мама была выкладчыкам матэматыкі, а пазней і інфарматыкі, калі гэты прадмет стаў у школе абавязковым. Першае знаёмства братоў з інфарматыкай адбылося па кнізе, знойдзенай у мамінай бібліятэчцы. У ёй распавядалася аб методыках выкладання матэматыкі: «Там было пра лагарыфмічныя лінейкі, калькулятары, а ў канцы кнігі — што самае цікавае — быў перакладны амерыканскі артыкул пра асновы праграмавання. І нават былі прыклады праграм на нейкай мове, можа Бэйсіку, не памятаю, — распавядае спадар Уладзімер. — Было незразумела, але вельмі цікава. Аўтар пісаў, што за гэтым будучыня — і меў рацыю амерыканец».
Прафесійную адукацыю браты Барташ атрымалі ў БДУ на мехмаце. Там жа вучылася жонка Уладзіміра Зоя: «Праграмаванне ў тыя гады ўжо выкладалі, але мала. Крыху больш пра яго ўдалося даведацца, калі на другім курсе амаль усёй групай мы абралі кафедру лічбавых метадаў і праграмавання, рэальныя веды, досвед і разуменне былі атрыманыя ўжо непасрэдна на працы».
Наступнае пакаленне сям'і, сёстры Наталля і Таццяна (дочкі Уладзіміра і Зоі), абедзве скончылі гімназію з залатым медалём, па прыкладзе бацькоў і дзядзькі таксама абралі мехмат БДУ, а для працы — IBA. Наталля, сістэмны праграміст, кажа: «Ніхто з дарослых не настойваў на выбары прафесіі, але школьная інфарматыка і праца бацькоў і дзядзькі натхнілі стаць менавіта праграмістам. І пра гэта я ніколькі не шкадую».
У Таццяны былі думкі стаць настаўнікам матэматыкі, як яе бабуля. У дзяцінстве бацькі некалькі разоў бралі яе і сястру да сябе на працу: «У той час мне было не зусім зразумела, што робяць людзі за маніторамі. Было вядома толькі, што «праграмуюць». А наогул мне заўсёды было цікава разбірацца з камп'ютарам, лічбавай тэхнікай, падключаць, наладжваць нешта, разбірацца, як працуе. У школьныя гады я самастойна вывучала стварэнне анімацыі і працу ў графічных рэдактарах. Дома заўсёды былі свежыя выпускі камп'ютарных газет і часопісаў».
Таццяна ўдзельнічала ў алімпіядах па матэматыцы і праграмаванні, а затым паступіла ў БДУ на мехмат. На новую спецыяльнасць «вэб-праграмаванне і інтэрнэт-тэхналогіі». Пра выбар кампаніі для працы Таццяна жартуе: «Ці то памяць аб штогадовых навагодніх цукерках ад IBA, ці то проста давер да кампаніі спрацаваў».
«Работа праграмістам — гэта заўсёды бясконцае вывучэнне чагосьці новага і развіццё. Па-мойму, гэта нельга не любіць», — лічыць Таццяна. З ёй безумоўна згаджаецца не толькі сястра, але і старэйшае пакаленне, якое прыходзіла ў ІТ, яшчэ калі камп'ютары былі велізарнымі, код кароткім, а перспектывы — вельмі туманнымі.
