Алесь Киркевич. Лабиринт. Рассказ 6

Працяг апавядання «Агонь нас любіць», апублікаванага ў «НН» № 7’2017.

«Мілы, цябе няма дома», — Несцяровіч некалькі разоў перачы­таў чатыры словы, напісаныя сіняй асадкай на аркушы ў клетку. Гэта ягоны чорны нататнік з жоў­тым лагатыпам мабільнай кам­па­ніі на вокладцы, але почырк не яго­ны. Нахіл літараў, інтэрвалы, філігранна выпісанае «М» — усё ін­шае. Гэта напісала яна, невядома навошта, невядома, чаму акурат у яго­ным нататніку, невядома, ці меўся быць нейкі працяг фразы. «Мілы, цябе няма дома».

Яна пісала гэта той халоднай вясной, калі большасць ягоных ся­броў трапіла ў СІЗА літаральна за пару дзён, на ўездзе ў горад былі збудаваныя блокпасты з мяхамі з пяском, у метро стаялі сумуючыя міліцыянты з АКСУ, а на шэрую костку праспекта ля ўвахода ў парк Чалюскінцаў павольна ля­га­лі сня­жынкі, што высыпаліся з шэрага неба, нібы пер’е з парэзанай по­ду­шкі. «Мілы, цябе няма дома».

Яна пісала гэта, калі ён знік без папярэджання. Знік, бо ўжо быў «там» і не хацеў так запраста трапіць ізноў. Не папярэджваў, бо думаў, што яна зразумее. Не зра­зумела, таму, седзячы ў пустой трохпакаёўцы з рассохлымі драўляны­мі рамамі ў вокнах, праз шчы­ліны якіх усярэдзіну падступна прабіраўся холад, слухаючы адно мармытанне вецця клёна, што рос адразу за балконам, узіраючыся ў псіха­дэлічныя арнаменты з кветак на шпалерах здымнай кватэры, якія нагадвалі ўнутраную абіўку труны, яна выводзіла: «Мілы, цябе няма дома».

Зараз няма ўжо ані яе, ані дома. Вялікі шэры горад стаўся яшчэ больш вялікім і шэрым. Нічо­га няма.

Калі ўсё скончылася, хлопцы па­выходзілі на волю, лета перай­шло ў сваю фінальную стадыю, а «Ілля прынёс гнілля» і паводле вясковых забабонаў купацца было ўжо не камільфо, сам ён вярнуўся ў Горадню, дакладней, перанёс туды сваю абалонку, пад якой ужо не засталося «агню, які нас любіць», адно вуголле, ля якога яшчэ можна было пагрэць рукі.

* * *

Несцяровіч любіў і ненавідзеў Горадню. Тут прайшло ягонае дзя­цін­ства, тут жа ўпершыню ён па­ца­лаваўся ў пад’ездзе, дзе пад­ва­конні былі застаўленыя высахлы­мі кветкамі ў вазоніках, тут жыла неймаверная і невыказаная дагэ­туль легенда пра горад каралёў Рэчы Паспалітай ды анарха-панкаў з «Кальяна». Адначасна гэта быў горад мёртвых, дзе людзі занадта часта нагадвалі руіны Старога Замка, са сценаў якога штогод па начох адвальваліся камяні ды каціліся, каціліся, каціліся, падскокваючы, каб спыніцца адно на ходніку ўзбярэжжа, традыцыйнага «месца з’ёму» па вечарох у выходныя, так і не трапіўшы ў хвалі Нёмана. Руіны таго самага замка, які не мае князя, якому не патрэбныя ані сцены, ані камяні. Так і з горадам — людзі тут лішнія. Людзі і руіны. Людзі-руіны…

Несцяровіч адклаў нататнік убок і зірнуў на гадзіннік. Палова на дванаццатую. Трэба збірацца. Ці­­ка­ва, да якой сёння працуе бар (той адзіны, які ён каціраваў): да другой ці да чацвертай? Пятніца, значыць, да чацвертай.

Праслухаўшы дзяжурную мелодыю дамафона ды бразгат жале­зных дзвярэй пад’езда, трэба было выканаць абавязковы рытуал. Кішэнь, запальнічка, «Кэмэл-кампакт»… Цвырк-цвырк — і да ву­галь­коў у вокнах суседніх пя­ці­па­вярховікаў дадаецца і ягоны аса­бі­сты агеньчык. Лісце каштанаў ша­па­цела праз дробны дождж, зорак не было відаць, адно груваст­кія хмары няспешна паліравалі нач­ное неба, ідучы сваім, нікому не вя­до­мым маршрутам.

Калі гойсаеш пад дажджом, звы­чайна добра думаецца. Па-пер­шае, людзей вобмаль, ніхто не перарывае ўвагі. Па-другое, набрынялае вільгаццю паветра лепш праводзіць электрычнасць, што нараджае дум­кі, рыфмы і знакі прыпынку ў коратка стрыжанай галаве. Думалася, у ка­торы ўжо раз, пра іх дзвюх. Тую, якая была ў Курапатах, з’е­хала, а пасля вярнулася, але гэта ўжо не мела значэння. І тую, якая нікуды не з’язджала і чакала, чакала, чакала… а пасля ўсё зразумела і сышла з яго жыцця, пакінуўшы допіс у нататніку.

Кажуць, што адзіны спосаб асэнсаваць сваё «я» — гэта вынырнуць хоць на момант з бясконцага патоку думак і асацыяцыяў, што прадукуе мозг. Думкі, па вялікім рахун­ку, гэта ж таксама механіка арганізма, як боль, голад, жаданне, то бок не тваё асэнсаванае дзеянне, а рэакцыя на знешнія фактары. Калі жыццём кіруюць адно знешнія фактары — цябе няма, ты механізм. Калі ж ты сам кіруеш сваёй механікай, значыць, ты ёсць, ты «заслужыў на душу», згодна з маніхейскай ера­ссю… А вось ужо і знаёмыя агеньчыкі на Вілен­скай. Дайшоў.

* * *

— Ого-о-о! Вечер перестаёт быць томным!

— Угу…

— Прівет!

— Начной госць!

Наверсе па пятніцах зазвычай было болей народу, чым унізе — у склепе, дзе месціўся бар. Людзі стаялі купкамі, сядзелі на ходні­ках альбо на выцертых джынсамі металічных парэнчах, кідаючыся ў абдымкі новым ценям, якія вы­паўзалі са змроку на агменьчык кнайпы. Там-сям ужо ляжалі ас­кепкі цёмнага шкла ад піўных бутэлек, а метраў за сто пяцьдзясят ціхутка цякла Гараднічанка — яе не было чуваць, бо на вуліцу вы­носіліся калонкі: Anakondas, Brutto, Linkin Park — грала ўсё на купу.

— Вася, давай як заўжды, — Не­сцяровіч прымасціўся на высо­кім барным зэдліку.

— Ш-што? Джын?

— Угу.

— С-с-тонікам магу — нап-пітак англійскіх к-каланізатарав.

— Так-так, давай, каб на малярыю не захварэць.

— Адзін ма-а-мамент.

І тут пачыналася магія. Бармэн Вася, хударлявы хлапец у бандане, фрызуру якога Несцяровіч ды і, здаецца, большасць сталых на­вед­нікаў ніколі не бачылі, па­чы­наў бегаць, даставаць згары і ставіць назад нейкія слоікі, бу­тэлькі, ляпаць дзверцамі лядоўні. Круты чэл — алхімік!

Назіраючы за працай бармэнаў з-за стойкі, бачыш нешта накшталт ТВ-шоу: яны для цябе нібы ў тэ­ле­ві­зары. Бачыш, а дакрануцца не можаш: хіба грошы перадаць ці ўзяць, што замовіў. Хаця, больш імавер­на, акурат наведнікі выглядаюць для бармэнаў такімі сабе акцёрамі: смяюцца, п’юць, танчаць, цалуюцца, падаюць… Збольшага тут усе адзін аднаго ведалі, таму бармэнам даводзілася назіраць усё тую ж Санта-Барбару з нязменнымі гуль­цамі, даўно прапісанымі ха­рак­тарамі ды рэплікамі, абмежава­най варыятыўнасцю выпадковых сімпатыяў, рукапацісканняў, аб­ды­мак і міжполавых кантактаў.

«Десять миллионов рабов, новорожденный будь готов…» — крычаць дынамікі. Гэта Васеў плэйліст, хаця Адэля, ягоная на­пар­ні­ца, здаецца, таксама не супраць. Сёння яна не надта гаваркая: на шыі лёг­кі шалік — захварэла, таму без настрою. Хутка прыйдзе Марк, гаспадар кнайпы, былы гастарбайтар, і зайграе нейкая польская тэма — Lady Pank, да прыкладу — дзе ж ты такое пачуеш у Менску? А пакуль… пакуль можна папаліць наверсе.

Праціскаючыся паміж фар­ба­­ва­­нымі ў ружовы ды руды дзяўчатамі, добра накіданымі хлоп­цамі ў капюшонках ды байках з мудрагелістымі назовамі замежных гуртоў, пу­за­ты­мі мужчынамі пад 40 у скуранках, якія так і за­ста­ліся панкамі-падлеткамі, нягледзячы на лысіны ды даўгія бароды, Несцяровіч нарэшце вы­браў­ся вонкі. Тут зорак не бачна, як і абрысаў хмараў, адно ліхтары ды агменьчыкі цыгарэт тутэйшай публікі. Па кароткім дажджы ў паветры застыла прыемная свежасць.

— Даров. Надолга тут?

— Не ведаю. Пакуль тут.

— Паня-я-ятна, — як заўжды, ма­­натонна працягнуў Серы, стары знаёмец Несцяровіча, фатограф. — А мы з Ірай вырашылі забегчы на аганёк.

Побач усміхалася Іра, фарбава­нае на бландынку зеленавокае дзяў­чо, захутанае ў клетчатую чыр­во­на-чорную накідку. Яна, зда­ец­ца, была крыху вышэйшай за Серага, свайго хлопца.

— Э-эй, ну чего кривляешься? —

з усмешкай пачала насядаць на мужа, які заціснуў галаву ў плечы, Іра. — Сразу так и по-бе­ло­рус­ски… Ага.

— А чо?

— Ничо. Вот он всегда на мове, — Іра тыцнула цыгарэтай у бок Несцяровіча, — а ты уже или тоже всегда, или на русском давай. Я так не люблю…

— Іра…

— Дык а ў чым праблема? Серы кажа як хоча. Хай гаворыць хоць са мной.

— Отстань, Нестерович. Ты не понимаешь, — твар дзяўчыны з ле­­дзьве заўважным рабаціннем рас­плыўся ва ўсмешцы, зялёныя вядзьмарскія вочы зайгралалі. Яна была рускай на 100% — дачка вайскоўца, які асеў тут год 25 таму. — Пошли лучше вниз — пить.

* * *

Падчас чарговага перакуру наверсе кампанію атакаваў Юра — па­тлаты загулялы музыка без узросту (35? 40? 50?.. ніхто не ведаў). Юра павесіўся на Несцяровіча і Се­рага, што было лагічным: ста­яў на нагах ён зусім дрэнна.

— А я — спас чэлавека!

— Юра, пшол в пи…! — Іра за словам у кішэнь не лезла: самае цікавае, што пры гэтым яна не пераставала ўсміхацца суразмоўцу.

— Не, ну сер’ёзна! Де-е-евушку спас. Ее… ізнасілаваць хацелі. А я — спас.

— Як уратаваў? — Несцяровіча гісторыя зацікавіла, Серы ж пакуль не выяўляў ніякай цікавасці ды ціха паліў.

Сэнс аказаўся ў наступным. З гаўб­ца сваёй панэлькі Юра ўбачыў нейкае перапужанае паўапранутае дзяўчо ў белых шкарпэтках, іма­вер­на, у стане шоку. Падазваў, спу­сціў­ся, тая аказалася добра п’янай ды паведаміла, што збегла з нейкага «флэта» — ад на­паднікаў… Юра, выяўляючы цуды шляхетнасці, за­пра­сіў мадмуа­зэль да сябе, паклаў у ложак, спра­баваў напаіць гарбатай, але тая — вырубілася. Вось і ўсё.

— Ну, і што далей? — Не­сця­ро­віча цікавіла канцоўка.

— Нішто. Спіт… наверна, — Юра моцна хіснуўся назад, але яго ўтрымалі.

— А ты, то есть, сюда бухаць прі­ехал? — перапытаў Серы.

— Ну да…

— Эммм, дык а калі яна ў стане шоку прачнецца?

— …

— Дзверы зачыніў?

— Да-а.

— А знутры можна адчыніць?

— Нет.

— А нумар твой?

— Какой «нумар»? Кварціры?

— Бл.., нумар тэлефона свой — пакінуў? Яна прачнецца — пасля стрэсу і перапою — і што далей ёй рабіць?

— …

— Ага, смешно, — вочы Іры зайгралі, — я на ее месте с домашнего в ментовку сразу бы позвонила — 102. Особенно, если события она помнит местами. А тут — никого нет, хата незнакомая, закрыто все. А если ее реально трахнули?..

Юра паварочваў галаву ў розныя бакі, ці тое спрабуючы пачуць суразмоўцаў, ці тое — дачытаць непачутае па вуснах. Цікава, які адсотак інфармацыі ён наогул разумеў?

— А калі яе рэальна «трахнулі», радной, то цалкам верагодна, што сядзець будуць не тыя мурзікі, а ты, — рэзюмаваў Несцяровіч і за­цягнуўся цыгарэтай.

— Я-я-я? За што? — Юра рас­плыўся ва ўсмешцы ад абсурднасці пачутага і ўпэўненасці ў сваёй бяз­грэшнасці.

— Як табе сказаць… Тых не зной­дуць ці нават шукаць не будуць — а ты вунь, пад бокам, бухой в ж…пу ды яшчэ ахвяру ў хаце зачыніў. Такіх на кожнай зоне палова сядзіць: «дабрадзеі» ды чэлы, што міма праходзілі.

— Стрёмна, ана жэ і хату паджэч можэт — в таком састаяніі… — нарэшце ўмяшаўся Серы, а пасля паўзы дадаў: — Ілі здохнет проста.

— Юра-а, на х… ты тут сдался? Домой едь, пока не вышло чего! — Іра пачала нервавацца.

— Не-е-е, ну я атдыхаю тут, рана ехаць.

— Ясна, значыць, таксі, бо ён ні­які. Разам трэба ехаць.

— Вмесце? Куда?!.. — Юра канчаткова заблытаўся.

— Адрас кажы свой!

— Астаповіча, 156А — 21.

— Іра, выклікай.

* * *

Дарога была вясёлай, хоць кі­роўца наўрад ці чамусьці здзівіў­ся — усялякае чуў, немалады, сівы, мажны дзядзька, упэўнены ў сабе і максімальна флегматычны. Юра, як музыка, у любым стане мог адсочваць мелодыі, што ві­ра­валі побач, таму патрабаваў то пераключыць радыё, то зрабіць гуч­ней — калі падабалася. А яшчэ спрабаваў час-почас паразважаць пра сітуацыю са згвалтаванай, але Несцяровіч яго штурхаў у бок, каб сівы таксіст, крый Божа, не патэлефанаваў «куды трэба» пасля разліку.

«Не разувайцесь…» — пра­мар­мы­таў Юра на ўваходзе, хоць разувацца асабліва ніхто і не планаваў. Халасцяцкая кватэра са сваёй атмасферай не схіляла да такога рашэння нават пры іншых раскладах. Дзе ж яно, цела? А вось і яно, за дзверцамі…

Дзяўчо, захутанае ў белую мятую коўдру, нагадвала сумёт, па якім бегалі ды граліся недарэчныя агень­чыкі навагодняй гір­лян­ды, што ві­се­ла плюшчом зу­сім побач, на сцяне. Ружовыя і бла­кітныя агеньчыкі павольна гаслі, каб па­сля заззяць з новай сілай, рытмічна, хоць рытму гэтага ніхто і не лавіў. Прысутнасць «пакутніцы» выдавала адно раскіданыя па подушцы чорныя валасы. «Сумёт» быў цалкам статычны. Яна хоць дыхае наогул?..

«Ань, Ань, Аня-я-я-я-а!» — Юра палез першым будзіць сваю новую знаёмую. «С’еб….л», — хлопцы выштурхнулі Юру ў калідор, каб падысці самім. Пульс ёсць, дыхае! Дзякаваць Богу. Несцяровіч выдахнуў. «Так, пошли все вон, на кухню, быстро!» — тут ужо пачала камандаваць Іра, якой цяжка было не падпарадкавацца. Зеленавокае дзяўчо села на ўскрайку ложка і пачало ціха «калдаваць» над ахвярай. Зараз агеньчыкі гралі ўжо на яе фрызуры ды далікатных плечыках.

На кухні быў поўны вэрхал, ба­та­рэі пустых шклянак ад піва на пад­лозе, гара нямытага посуду ў ра­­ка­віне, станок для галення і люстэрка там жа, нейкія дыскі ў парэпаных пластыкавых футлярах на стале. Юра некалькі разоў паспрабаваў уключыць музыку, але яму не далі. Гаспадар, відаць, пакрыўдзіўся і асеў на зэдліку спінай да сцяны — каб не ўпасці.

— Так, пішы ей запіску, — Серы знайшоў аркуш белай паперы і паклаў перад «дабрадзеем».

— А што пісаць? — Юра раз­гу­біўся.

— Ну-у… Пішы: «Привет, ты в бе­зо­пасности, все хорошо, мой телефон …, скоро буду дома. Захочешь кофе — возьми на кухне…»

— Ты тэлефон памятаеш свой? — улез у кухонную дыктоўку Не­сця­ровіч.

— Да-а, но он отключен. Денех нет, — Юра паціснуў плячыма і ўсміхнуўся.

— Ну, хоць пра каву напішы — і можаш назад с’ёб…ць у свой бар. Так у цябе хоць нейкае алібі бу­дзе, а яна, можа, не так спужаецца, калі прачнецца.

У калідоры паказалася Іра: «Она никакущая, пусть проспится. А у вас тут что? Чистосердечное пишешь, Юр?..»

— Юра, не атвлекайся, пра кофе напісал?..

Несцяровіч зірнуў на творчасць гаспадара кватэры, але глядзець аса­бліва не было на што. «Пацыент» дагэтуль вошкаўся са словам «привет».

— Паглядзі, — Несцяровіч вы­рваў аркуш у Юры і тыцнуў у твар Сераму, — без шансаў!

— Мальчики, так номер его пусть напишет кто-нибудь из вас — и все, — Іра ўсё яшчэ спрабавала ўра­таваць сітуацыю.

— Няма ў яго нумара, пісаць няма чаго…

Нейкі час на кухні панавала ціша, якая, відаць, аказалася балючай для Юры, які зноў паспрабаваў уключыць бумбокс, але яго ў чарговы раз пасадзілі на месца.

— Так, выклікай таксі, Іра, па­ехалі, — Серы пачаў нервавацца, — а ты — застанься тут, прашу па-нармальнаму.

Юра адно пакруціў галавой і склаў рукі на грудзях, паказаўшы, што ноч правядзе ў бары любым коштам.

— Як хоча. Хай тады едзе з намі. Жывая барышня, і тое добра. Іра, выклікай! — кінуў Несцяровіч, гэтым разам ужо ціха і абыякава, і тут жа запаліў цыгарэту. А што? Гэтай кухні і гэтаму дому ўжо наўрад ці што зашкодзіць.

На зваротным шляху ў бар Юра спрабаваў распавесці таксісту, што ён уратаваў чалавека, а пасля яго спрабавалі ўратаваць ягоныя сябры. Малады няголены так­сіст з чырвона-зялёным сцяжком ля люстэрка задняга віду адно ўсміхаўся. Юра зноўку спра­ба­ваў спрачацца за музыку ў сало­не, але гэта быў ужо дакладна не ён, а ўбудуаваная функцыя пра­фе­сій­нага музыкі: прафесійнае ў чалавеку памірае апошнім.

Гэтым часам на Астаповіча 156А-21 пад сумётам змятай і даў­но не мытай коўдры спала чарнявае дзяўчо, якое наўрад ці калі ўзгадае і да­ве­да­ец­ца (Юра ж пра ўсё забу­дзе) пра начное падарожжа дзіўнай кампаніі — туды і зваротна. На яе валасах, подушцы, выкінутай у пустку пакоя, далоні гралі ўсё тыя ж не­да­рэч­ныя навагоднія агеньчыкі.

* * *

Уначы Несцяровічу сніўся сон. Снілася менскае метро, дакладней, яму здавалася, што гэта сталіца, але, як тое бывае ў снах, з выгляду метро ніводнага разу не нагадвала Менск. Там, пад зямлёй, усё было непрапарцыйна пампезным, гігантычным, лю­дзей вобмаль, усе нейкія запаволеныя, няспешныя, з зацёртымі, як на аператыўным відэа, тварамі. Але самае цікавае — гэта барэльефы. Калі ў рэальнасці гэта мусілі быць зоркі, Ленін, «Аўрора» ды пахвала Вя­лі­каму Кастрычніку, то там… тое, што было там, нават апісаць цяжка.

Над цягнікамі, такімі ж па­воль­нымі, як і прымараныя пасажыры, навісалі дзівацкія перапляценні це­лаў, лысыя галовы тытанаў ды волатаў з доліхацэфалічнымі ча­ра­па­мі, прамымі насамі, што, здавалася, ішлі неяк адразу ад ілба, мёртвыя вочы без зрэнак, высокія скулы, напружаныя цягліцы. Ну і эмо­цыі… На тварах волатаў быў адчай, роспач, вусны былі перакрэсленыя ды выкрыўленыя пакутамі. Але ўсё гэта было неяк велічна, іхны крык — бясслоўны. Яны, здавалася, нікога ні аб чым не прасілі — гэта былі пакуты моцных, велічных і прыгожых людзей-багоў.

Несцяровіч згубіўся ў гэтым метро, ездзіў туды-сюды, выходзіў на паверхню, але нічога не пазнаваў, зноў спускаўся долу, сядаў у цягнік, каб несціся далей. Ён ніяк не мог знайсці сваю станцыю. Павуцінне метрапалітэна стала для яго ла­бі­рынтам, з якога, здавалася, было мно­ства выхадаў, але ніводзін не быў слушным.

Ён прачнуўся… ці то ад жаху, ці то ад холаду. На двары было ўжо светла, за адчыненым акном капаў дождж. Безаблічнае неба масівам шэрых хмараў навісала над родным не сваім горадам, дзе нічога не трымала, акрамя ўспамінаў дзяцінства. Трэба было ўставаць на ногі ды цягнуць сваю абалонку пад халодны душ, каб узбадзёрыцца і ацверазець перад чарговым днём, які не абя­цаў анічога добрага.

* * *

І гэтую, і некалькі наступных начэй Несцяровіч правёў у бары. Наведнікі ўсе тыя ж, ажно сум бярэ. Але… дзе Юра? Дзе Серы ды Іра? Іх няма. Муляючы ў руцэ цыгарэтны фільтр, Несцяровіч міжво­лі запускаў у галаву невясёлыя думкі. А што, калі таксіст усё ж такі патэліў «куды трэба»?.. А што, калі Юра ўжо «там»? А дзе ж ён, Несця­ро­віч, па­кінуў свае адбіткі пальцаў у той «нехарошай кварціры»? Дзвяр­ныя ручкі, бумбокс, шкляная попельніца на кухні… Джын, па­трэб­ны яшчэ джын.

Нечакана нехта штурхануў яго ў спіну, Несцяровіч павярнуўся. О Божа, Юра! «Пацыент» ізноў дрэнна стаяў на нагах, але моцна тры­маў у руцэ бутэльку «Жы­гу­лёў­скага». Разам з ім быў нейкі таў­стун у акулярах. «Ізвініць пжлста…» — Юра яшчэ быў здольны падтрымліваць вобраз загулялага інтэлігента.

— О, Юра, стаяць! — Несцяровіч быў упершыню рады бачыць гэтага чалавека.

— Эммм, — Юра нейкі час угля­даўся ў яго, каб пасля расплыцца ў дзіцячай усмешцы на няголе­ным памятым твары. — О-о-о! Жэня, Жэнь, — ён звяртаўся да таў­стуна, — вот он, он меня спасал! Я её… спас, а он — міня!

Таўстун паправіў акуляры і пра­цягнуў руку ў вітальным жэсце. Імаверна, усю начную гісторыю ён выслухаў ужо не адзін раз, таму мог ведаць дзейных персанажаў. «Ев­ге­ній», — ягонае імя неяк згу­бі­­лася на музычным фоне. Не­сця­ровіч моўчкі паціснуў руку.

— Эта… спасіба цібе! — Юра палез абдымацца, пасля чаго лыкнуў «Жыгулёўскага». — Жэня, вот он, он, ані, взялі таксі і спецальна паехалі, штобы… штоб міня спасці, прэдставляеш?

Жэня кіўнуў, зноўку паправіў акуляры і зграбным рухам цверазейшага сабутыльніка выхапіў бутэльку «Жыгулёў» у Юры ды знік у натоўпе наведнікаў, нібы рас­шча­піў­шыся на атамы.

— Ну, эта, слушай, — Юра па-змоўніцку прыхіліўся да Несцяро­­віча, — дай пітнаццаць тысч, ну, палтара рубля… Не хватает.

Несцяровіч усміхнуўся ды палез у кішэнь.

— У цябе ўсё добра, Юра? Што з той барышняй?

— А нічо, норм, ана праспалась, утрам мы с ней піва выпілі, і ана пашла. Во-о-от.

Па атрыманні запаветнай сумы Юра зноўку палез абдымацца, але Несцяровіч паспешліва ўстаў, каб пайсці паліць. Божа мой, чалавек… Няўжо яму зусім паралельна на свой лёс? Зрэшты, якая да таго справа Несцяровічу? Аніякай. Калі ён сам знікне з гэтага бара, тут нічога не зменіцца, жыццё пацячэ далей, а барная стойка, Юра з чужым півам, «Десять миллионов рабов…» у дынаміках, зоркі ў небе ды іх адбіткі — агеньчыкі курыльшчыкаў на двары — усё застанецца на сваіх месцах. «Десять миллионов…» — паўтарыў шэптам Несцяровіч і ўсмі­хнуўся, падымаючыся па сходах.

— О! Нестерович! — наверсе стаяла з электроннай цыгарэтай Іра.

Побач з ёй мяўся нейкі байкер у скуранцы са смешнымі ланцугамі ды ў кепцы, які з нянавісцю па­гля­дзеў у бок Несцяровіча. Сёння яна была ўжо вясёлая і без Серага.

— Я, кажется, знаю, кто будет меня провожать домой!..

* * *

Несцяровіч падняўся на ложку, знайшоў вачыма джынсы, нацяг­нуў, не зашпільваючы пас, узяў са століка пачак «кента», за­паль­ні­чку і зрабіў некалькі кро­каў у бок балкона. Пасля вярнуўся, каб зачапіць тэлефон, і толькі тады адчыніў шкляныя дзверы ды вый­шаў на лоджыю. Акуратна пры­ад­чыніў акно (шкло было лопнутым, ды і штапікі не выглядалі надзейна) і запаліў. Унізе застыг пусты двор, дзіцячы садок ці нейкая школа, самотныя «Аўдзі», «Фальксвагены» ды «Нісаны» чакалі на сваіх гаспадароў, што прыйдуць зранку. Зорак зноўку не было бачна, іх глу­шы­ла святло з цэнтра горада, хоць выпадковая здымная кватэра і ме­сці­лася недзе на ўскрайку, метраў за 500 ужо шумелі сосны парку, які спускаўся да Нёмана… такія ж сосны, як і ў Курапатах. Можа, тут таксама стралялі? А можа… яшчэ будуць?

Несцяровіч разблакаваў тэле­фон, яму патрэбныя былі два адра­саты — два прозвішчы. Змест па­ве­да­млен­няў меўся быць ідэн­тычным — слова ў слова. «Прабач мне, калі ласка. За ўсё. Як не — цалкам маеш права. Больш не турбавацьму». Да­слаць. Пайшло. Яшчэ раз даслаць. Пайшло. Першым адрасатам была Наста. Тая самая Наста з Курапа­таў. Другім… Маша. Тая самая, што пісала: «Мілы, цябе няма дома…», тая, якой не стала з-за Насты. З-за Курапатаў. З-за Несцяровіча. Дайшло. І першае і другое паведамленне — усё дайшло. Несцяровіч выкінуў цыгарэту вонкі, попельніцы не было.

У кватэры, за ягонай спінай, за­па­лі­лася святло. Гэта насценнае бра — слова, паходжанне якога Не­сця­ровіч ніколі не мог зразумець. У жоўтым праменні цьмянай лямпачкі на ложку прыўзяналася Іра. Яна нацягнула на сябе цішотку Несцяровіча, у руках трымала кнігу.

— Вырашыла пачытаць?

— Не-е-ет. Я это уже читала. Это Герберт Уэллс. Люблю оч. Я тебе его подпишу сейчас.

— Твая кніжка? — Несцяровіч прыціснуў дзверы, каб за­шчоўк­нуць шпінгалет.

— Тут нашла.

— Ды-ы-ык…

— Какой ты правильный! — Іры­ны зялёныя вочы зайгралі, яна ўсмі­ха­лася. — Думаешь, она тут нужна кому-то? Или сюда приходят читать?..

— …

— Все, не п..зди. Я подписываю.

Тэлефон у ягоных руках за­свя­­ціўся. Прыйшоў адказ: «Хачу ўбачыцца». Не, не ад Насты, ад… ад яе. Ад Марыі. Трэба вяртацца ў Менск. Як хутчэй. Ранкам? Так, ранкам. Несцяровіч пай­шоў на кухню ставіць імбрык, прыхапіўшы тэ­ле­фон з сабой, а Іра, здаецца, ні­чога не заўважыла і працягвала выводзіць подпіс на форзацы кніжкі Уэлса.

* * *

Алег на прыпынках праціраў знутры шыбы свайго бусіка, які рухаў­ся з Горадні ў бок сталіцы. «Ну ты і надыхаў…» — паўтараў з усмешкай кіроўца, пазіраючы на Несцяровіча, які сядзеў на пярэдняй сядушцы. Алег — ягоны стары сябра, які па працы час-почас ганяе на Менск. І тут зоркі склаліся: званок — час — месца — пагналі. Чым хутчэй!

— Дзе цябе выкінуць, стары? Магу на МКАДзе недзе… У раёне Курапатаў, не хош? Бо мне яшчэ на склад заязджаць.

— Так, давай, — Несцяровіч ужо збольшага прачнуўся, спаць у транспарце — ягоная тэма. Дзе ж яшчэ так выспішся? Ды і дарога лягчэй праходзіць.

У кішэні Несцяровіча зрэдку пі­лі­каў тэлефон. Пілікаў адрывіста — гэта былі эсэмэскі. Коратка зірнуўшы, ён зноў і зноў кідаў чорны прастакутнік зваротна ў кішэнь, не адказваючы. Гэта была Іра. Якая розніца? Ён жа ехаў да Машы. Маша, якая «хоча ўбачыцца». Маша, якой ён зрабіў некалі вельмі балюча. Маша… Маша — самае прыгожае жаночае імя.

— Бывай, а як назад?

— Пакуль не ведаю, як пойдзе.

— Угу.

— Дзякуй табе!

Несцяровіч саскочыў з пад­нож­кі, выцягнуў заплечнік, Алег махнуў яму рукой з салона ды рушыў. Белы бусік зліўся з патокам іншых аўто на МКАДзе ды знік. Несцяровіч па звычцы, якая сталася часткай ягонай штодзённай механікі, міжволі пацягнуўся па цыгарэту. Перад ім — усё той жа расстрэльны лес, сосны, мох, вузкія сцежкі, троху далей — крыжы… Той жа, што і паўгода таму. Каб трапіць на прыпынак, яму трэба прайсці праз лес. Шлях да яе — шлях праз Курапаты. Вось яно як выйшла.

Спачатку ён спусціўся ў ярок, пасля адшукаў сцежку, па якой увесну кружлялілі патрулі аба­рон­цаў — яна была прысыпаная ігліцай, часам перарваная лужынамі пасля нядаўняга дажджу. Тады, напрыканцы лютага, лужыны былі скаваныя лёдам, сёння — у вадзе адбівалася шэрае курапацкае неба ды хвоя, якую злёгку гайдаў вецер.

Абыходзячы лужыны, Не­сця­ро­віч ступаў па шапках моху, якія хавалі чорны слой зямлі ў 15 сан­ты­метраў, утвораны перагноем ды гол­камі, якія спадалі з соснаў што­год.

Чорная зямля хавала жоўты пясочак, які насіў і рухаў туды-сюды ледавік, узрост якога вымяраў­ся дзясяткамі і сотнямі тысяч год. Пясочак хаваў косткі, разбітыя ча­шкі чарапоў, дробныя савецкія ка­пей­кі 1930-х, мятыя дужкі акуля­раў, гільзы ад набояў на вінтоўку Мо­сі­на. Косткі, гільзы ды ма­нет­кі ха­валі бездань лабірынту чалавечай свядомасці, па якой блу­кае нястом­ны мінатаўр, якому толь­кі дай выйсці на волю, пабачыць свя­тло, каб дзень ператварыўся ў ноч, па-над якой узыдзе чырвоная поўня.

* * *

Яны дамовіліся сустрэцца на Ка­стрыч­ніцкай — ідэальны вузел камунікацыі, а таксама нервовы вузел вялікага горада, дзе жыццё точыцца як на паверхні, так і пад зямлёй. Людзі тут увесь час спяшаюцца, зусім не так, як у Горадні, каб нырнуць у сутарэнні метрапалітэну і прыспешыць вы­ра­шэнне ўсіх сва­іх справаў і пы­тан­няў. Каб вырашыць — трэба нырнуць пад зямлю, як глыбей, а пасля вынырнуць у іншым месцы і пабегчы далей.

Калі ён выйшаў ля памятнай шыльды ахвярам тэракта 2011-га, яна ўжо чакала. У кутку, ля белых пластыкавых дзвярэй нейка­га мабільнага аператара, стаяла мі­ніяцюрнае дзяўчо з заплечнікам ды ў высокіх берцах. Яна ўсміхалася.

— Маеш цыгарэту?

— Так. Ты паліш, Маш?

— Так.

— Даўно?

— Не важна. Я хачу табе нешта сказаць.

— Угу. Ёсць кавярня побач…

— Не-не. Давай без кавярняў. Проста адыдзем. Шмат людзей.

Моўчкі яны ішлі побач з галоўнай пусткай сталіцы — Кастрычніцкай плошчай, — на якой нават вялікі натоўп людзей падчас мітынгаў выглядае жменькай. Людзі тут перамагаюць унутры сябе не страх сценаў, а страх шэрай пусткі, перад якой яны цалкам безабаронныя. А вось і брама… Яны звярнулі.

— Слухай. Мне… вельмі цяжка гэта казаць. Але я мушу, — Не­сця­ровічу падалося, што ў яе вачах стаяць слёзы, ён маўчаў. — Дык вось. Вось. Я — цябе — ненавіджу. Не­на­віджу. Ты не чалавек для мяне. Сячэш? І я… Я жадаю табе ўсяго найгоршага ў жыцці. Ведай.

Ён глядзеў на яе, твар падаваўся знаёмым і незнаёмым адначасна. Нібы пасля нейкай рэтушы, нібыта мінула шмат год. Але мінула ўсяго пара месяцаў…

— Хочаш ударыць?

— Можна?

— Так.

Дзяўчо ўдарыла, заляпіла па вуху, ён па інерцыі крыху адхіліўся, але так — каб трапіла.

— Лягчэй?

— Так, — яна ўсміхалася і… плакала.

Ён глядзеў на яе, пасля перавёў позірк пад ногі, пасля на вокны масіўнай сталінкі. Вокны былі цёмныя, святло там ужо выстыгла, а ўнутры службовых пакояў, імаверна, працавалі адно пажарныя датчыкі бяспекі.

— Ты…

— Я пайшоў.

Несцяровіч развярнуўся ды выйшаў з брамы. Выйшаў, не ведаючы, куды ісці далей, да каго і па што. На праспекце віравала безліч машын, па ходніках бегалі людзі-машыны. Некаторыя з іх зварочвалі да шыльды памяці ахвяраў тэракта, каб спусціцца ў метро.