На літоўска-беларускай мяжы ёсць літоўская вёска Сакаліне, а трохі далей — беларускія Кулькішкі. Сёстры Наталля і Леакадзія калісьці жылі ў суседстве, але цяпер гэта розныя краіны. Пра адзінства сям'і нагадвае толькі гаворка.
Жыхароў літоўска-беларускага памежжа і цяпер часам называюць «тутэйшымі». Іх гаворка — таксама своеасаблівая «тутэйшая мова» (простая мова).
Аляксандр Адамковіч, доктар філалагічных навук, ужо шмат гадоў ездзіць па прыгранічных вёсках і вывучае мясцовую мову.
«Гэта беларуская мова, адзін з дыялектаў беларускай мовы. У ім паланізмаў, русізмаў няшмат. Менавіта гэты дыялект быў пакладзены ў аснову сучаснай літаратурнай беларускай мовы», — кажа ён, падкрэсліваючы, што ў шматлікіх выпадках людзі пачынаюць казаць па-тутэйшаму, а потым пераходзяць на мясцовую польскую.
«Паланізмы сустракаюцца ў лічэбнікаў і ў назвах месяцаў і дзён тыдня. У гэтым самы галоўны ўплыў польскай мовы», — кажа навуковец.
Каб абняцца, ім патрэбныя візы, так што пагаварыць праз мяжу прасцей за ўсё. Маці ў Наталлі была рускай з Беларусі, бацька — палякам з Вільні, а яна называе сябе «палячкай», але ў размовах са сваякамі выкарыстоўваецца менавіта «тутэйшая мова».
Цікава, што маладое пакаленне ўжо адыходзіць ад «простай мовы». Напрыклад, сыну Францішака Ішоры, жыхара гэтай жа вёскі, 14 гадоў. Малы Войтэк вывучыў нямецкую мову па мультфільмах, свабодна гаворыць на польскай і рускай, але мясцовай «мовы» ужо не знае.
Прафесар Віленскага універсітэта, паланіст Крысціна Руткоўская ўжо 20 гадоў вывучае ў Літве мясцовыя дыялекты. Паводле яе слоў, у «тутэйшай мове» сустракаюцца і польскія, і літоўскія словы. Прафесар нічога добрага ў такой стракатасці не бачыць: на яе думку, людзям неабходна вызначыцца і з мовай, і з нацыянальнасцю.
