U aeraporcie «Minsk-2» my ź Vieraj čakajem samalot, pjom kavu ŭ plamie elektryčnaha śviatła nad našym stolikam. Nad suśvietam zima i čorna. Ludzi hladziać u ciemru praz šklanyja ścieny i paziachajuć. Pa toj bok ich dychańnie kryštalizujecca.
Viera zasoŭvaje nos u papiarovy kubak. Ja kažu, što jana padobnaja da matylka z chabatkom.
A čaćviortaj ranicy razam z nami na bort sadziacca Jadzia Panłaŭskaja i Alaksandr Cikanovič, žonka i muž, muzyčny duet, papularny za savieckim časam. Adnojčy mnie dasłali partret Jadzi, namalavany dziciačaj rukoj — paznavalnyja pryčoska i akulary. Ja pracavała ŭ časopisie i pravodziła konkurs dla padletkaŭ — im treba było namalavać viadomuju asobu, jakuju jany marać sustreć. Hety konkurs ja prydumała ad biednaści, bo fota zorak dla časopisa nie było adkul uziać. Tak ja atrymała partret Jadzi Panłaŭskaj. Ja tady dziviłasia, što jaje viedajuć dzieci. Jadzia Panłaŭskaja — heta majo malenstva. Vyjaviłasia, što ad majho malenstva ničoha nie źmianiłasia, što jano ŭ nas adnolkavaje praz dvaccać hadoŭ. Jadzia Panłaŭskaja była ŭ mianie i jość u dziaciej siońnia. Zrešty, samo biełaruskaje pavietra ŭžo vielmi daŭno zastyłaje. Kali jaho patreści, jak šklanuju cacku z chatkaj i jełačkami, uźnimiecca zaŭsiodny śnieh i budzie kružycca bujnymi biełymi kamiakami.
U samalocie my ź Vieraj hladzim u iluminatar, pa čarzie mianiajemsia: spačatku ŭ proćmu hladzić Viera, potym ja.
Pamiataju, jak ja lacieła ŭpieršyniu. My sieli ŭ samalot razam z muzykam Hieorhijem, u jakim žyvuć unutranyja lisianiaty. Dla lisianiat jon piša pieśni, i jany śpiavajuć ich choram taniutkimi hałasami. Avijakampanija Air Baltic pasadziła nas tady na svoj najmienšy samalot z ptušynaj anatomijaj. Takaja anatomija va ŭsich ichnich samalotaŭ, nastolki žyviolnaja, što niajomka zahladać im pad chvost. U Ryzie na aeradromie jany siadziać radkom, paviarnuŭšysia da pasažyraŭ dupkami roznaha dyjamietra.
Ja tłumačyła Hieorhiju pryncyp dziejańnia našaha samalota: spačatku jon prosta idzie pa lotnaj darožcy, potym nabiraje chutkaść i biažyć, narešcie padciskaje łapy da žyvata — i my lacim. U palocie samalot moža pačuchać puzik, i tady nas źlohku trasie.
Padčas uźlotu ja zvyčajna pačuvajusia niadobra — u žyvacie i hałavie robicca suśpienzija, treba pamaŭčać, pakul nie vyrulim haryzantalna i hałava znoŭ nie adasobicca ad žyvata.
Ja hladžu ŭ iluminatar na tryvožnyja chmary ŭnizie, pamiž jakimi — ziamla, utykanaja ahieńčykami. Za iluminataram čujecca nutrany śpieŭ lisianiat. «A ŭ majoj lisańki vočy jak zorački…»
Viera słuchaje muzyku praz navušniki, jana lubić padarožničać adna i rada, što ja zaniała siabie abłokami.
Kali ja baču samalot u načnych chmarach ź ziamli, naprykład, idučy aśvietlenym praśpiektam kala kaviarni «Vałoški», mianie časta prabiraje strach. Pa skury biažyć adčuvańnie, jak u niebie chałodna, samotna, niespakojna i niaŭtulna pad škarłupinaj, a ŭ «Vałoškach» haračuju salanku padajuć. Ale ŭ niebie ja nie bajusia — tut pačuvaješsia nibyta ŭ pakoi siadziš, asabliva kali nie hladzieć u akno.
Praz prachod nasuprać siadziać muž i žonka z Rasii. Žonka hartaje časopis na płanšecie. Jana razhladaje karcinki, na jakich — hadzińniki, upryhožanyja bryljantami. Žonka spraŭdžvaje ŭ muža, kolki moža kaštavać hadzińnik z takoj kolkaściu i takoj vieličynioj bryljantaŭ.
«Tyšč dvadcať piať», — adkazvaje muž i tłumačyć roźnicu cenaŭ i pamieraŭ bryljantaŭ voś u hetym hadzińniku i ŭ tych zavušnicach, jakija jana maje doma. Pa tym, jak žyva jany abmiarkoŭvajuć hadzińniki, bryljanty i ceny, zaŭvažna, što tema ich napraŭdu kranaje. Mianie bryljanty nie cikaviać, ale ja nie snabiruju temy. Usie temy raŭnavartasnyja: i tema abłokaŭ, i tema cenaŭ na bryljantavyja hadzińniki ŭ dalarach. Ale hetaja para mnie ŭsio ž nie padabajecca. Kali pierad uźlotam ściuardesa prasiła ŭsich vyklučyć elektronnyja pryłady, žonka byvałym chamiakom šapnuła mužu, što ničoha vyklučać nie budzie. Ściuardesie, jakaja praviarała, ci ŭsie vykanali prośbu, daviałosia pastajać kala damy, pakul taja ŭsio ž vyklučyła płanšet. Zrešty, jana znoŭ uklučyła jaho adrazu ž, jak adyšła ściuardesa.
Viera kaža, što joj padabajecca tvar ściuardesy, i pryjazna hladzić na jaje. Tvar dla našych krajoŭ zvyčajny. Taki, jak u mianie, jak u Viery, jak u pałovy majoj frend-stužki ŭ Fejsbuku. Tym, vidać, jon i padabajecca. Pryjemna bačyć znajomaje i rodnaje, kali visiš na vyšyni i nieviadoma, čym usio skončycca. Ściuardesu zavuć Cecylija, tak na joj napisana.
Ja zasynaju. Pračynajusia ad pachu kurynaha kary — niechta na samocie abiedaje ŭ biznes-kłasie.
My pierakusvajem skryńkami, u kožnaj — suchavaty sendvič ź biełym chlebam i viandlinaj i abrubak marynavanaha ahurka. Pjom tamatny sok. Viera źbiraje kroški i syple ich u łatok ad sendviča. Vycirajemsia survetkami. Prybirajem raskładnyja stoliki.
U sałonie davoli chałodna, tamu Viera nakidaje na siabie palito. Potym jana zatykaje vušy navušnikami i ŭklučaje rydar. Ja dumaju, što mnie rabić.
Zapluščvaju vočy i siadžu adna, adčuvaju samalot skuraj, u jaho mierźnie abšyŭka, łapy i končyki kryłaŭ, tak doŭha siadžu, što, zdajecca, znoŭ zasynaju.
I raptam uzdryhvaju ad adčuvańnia, što pravalvajusia niekudy, što niechta mianie šturchanuŭ. Tak byvaje ŭ paŭśnie.
Raspluščvaju vočy — my ŭsio jašče cicha lacim, ale za aknom bujnymi biełymi kamiakami zakružyŭsia śnieh. Viera varušycca. Ja hladžu na jaje palito ŭ fijaletavuju kletku i baču, jak Vieryna hałava pavoli ŭbirajecca ŭ kaŭnier, ale jana nie zaŭvažaje hetaha, praciahvaje čytać knihu. Jaje ruki taksama ŭciahvajucca ŭ rukavy, palcy bolš nie mohuć trymać rydar, i jon padaje na padłohu. Viera ŭžo ŭsia źnikła ŭ palito. Jano jašče trochi varušyć kletkami, vurkoča i pakazvaje abjom, ale potym acichaje i lažyć na kreśle prosta vopratkaj, jakuju niechta pakinuŭ. Jaho huziki nie hladziać na mianie, a dačyniajucca sa stolaj.
Ja ŭzdychaju, advaročvajusia i hladžu ŭ iluminatar. My ŭžo źnižajemsia i chutka budziem doma, uva mnie znoŭ suśpienzija ad niesumiaščalnych čaścic. Ja dastaju fotaaparat i rablu niekalki kadraŭ. Maja praha zdymać macniejšaja za žyvot i hałavu razam uziatyja.
Kidaju pohlad na susiedniaje kresła: Vieryna palito adpačyvaje ŭžo łahodnaje. Dumaju, jano asatanieła ad zališniaj uvahi. Zašmat jaho apranali i zdymali, zašpilvali i rasšpilvali, a kožnaja adziežyna znaje svoj apošni raz.
Vypuścili šasi, chutka koły ŭžo točacca ab pasadačnuju pałasu. Ja azirajusia. U sałonie bolš nikoha niama. Tolki ja. Tam, dzie siadzieli rasijanie, zastałasia čornaja skuranaja kurtka ad rasijanina. Padobna, što Vieryna palito zdetanavała. Vyciahvaju svajo palito z samalotnych antresolaŭ. Majo palito čornaje z kletkami nižej talii, u jaho vinavaty vyhlad, ale ja ni za što nie kryŭduju na jaho, navat kali jano i trochi spryčyniłasia da niečaha. Nie lublu kryŭdavać — usio minaje i ŭsio zaŭždy vychodzić, jak viadzie los. Navat kali niechta byvaje vinavaty, ź ciaham času heta nie važna. Prynamsi, ja tak siabie suciašaju. Ja zapuskaju ruki ŭ rukavy, zašpilvajusia, nakručvaju na siabie šalik, pierakidaju praz łokać Vieryna palito, na plačo čaplaju svaju darožnuju torbu i idu pa prachodzie da vychadu. Niašmat zastałosia ad pasažyraŭ, u Minsk mała chto lotaje. Na kresłach lažyć jašče paru kurtak, try palitony i adno ru-dzieńkaje lisinaje futra ad śpiavački Panłaŭskaj — byvaj, Jadzia, byvaj, majo malenstva.
Ściuardesaŭ niama — kala vychadu na padłozie lažyć sini kaścium i piłotka. Moža być, heta Cecylija. Mnie davodzicca samoj adčyniać dźviery. U hetym samalocie jany zamykajucca na ciažkuju staruju zasaŭku z hłybokimi drapinami. Ja ssoŭvaju jaje dźviuma rukami.
Vychodžu z abałonki i cisnu da hrudziej čužoje palito. Pierada mnoju — cacačnaja chatka aeraporta, paabapał — płastmasavyja jełački, pa-nad usim kružacca bujnyja biełyja kamiaki štučnaha śniehu.
Nabirajusia rotam mokraha pavietra, u jakim namiašana pachaŭ humy, škła, ziamli, śniehu i pad im ssochłaj travy.
Viera, dzie ciapier tvoj chabatok?
***
Anka Upała. Sapraŭdnaje imia Alena Kazłova. Naradziłasia ŭ 1981 u Mahilovie. Piśmieńnica. Aŭtar knihi «Dreva entalipt». Žyvie ŭ Minsku.
