Va Ukrainie ŭsio tańniejšaje, i žychary poŭdnia Biełarusi masava zakuplajucca na miažy i za miažoj. Repartaž Siarhieja Makareviča i Siarhieja Hudzilina sa Stolinskaha rajona.
«U kaho tarty? U kaho tarty?» — šukaje para biełarusaŭ.
«Ne znaju, može v Niny. De Nina?» — adkazvaje ŭkrainka.
«Dzieŭki, čaho bułak nie napiakli?» — pytajucca inšyja kupcy.
«Buŭ chtosia z bułočkamy!» — machaje jana ŭ bok vakzała, adkul jašče ciahniecca narod.
Ukraincy miž saboj družnyja. Jany jeduć i viedajuć, chto, što i kolki viazie.
«Ty šo, nenormalna?» — uščuvaje kabieta susiedku.
Taja dastała šmatok śviežaha sała ŭ kulku i pakłała na ściežku siarod inšaha tavaru. Adrazu padumałasia, što prablema ŭ brudzie na ziamli. I tolki praz chvilinu dachodzić, što miasa ž zabaroniena pravozić u Biełaruś. Ale ž viazuć.
«Chłopčyki, patrymajcie pakiet! — prosić nas biełaruska. — U nas u Łunincy sała 80 tysiač, miasa aby-iakoje pa 100, a ŭkraincy sała śviežaje pryvoziać pa 40 tysiač, bačok — pa 55 tysiač, miasa — pa 60. Heta ž cudoŭna! Kab tolki miažu nie pierakryli! Nam, «bahatym biełarusam», jość tut što ŭziać», — až śviecicca ad radaści jana.
Kavuny pa 5 tysiač za kiło. Na ich pradrapana vaha. Usie vierać — vahaŭ tut nichto nie vozić.
«Pa čym pierac?»
«Čyrvony pa 12».
«A hety?» — žančyna pakazvaje rukoj na zialony.
«Hety addam za 9».
Harełka — pa 40 tysiač. Ale jaje tak prosta nie vystaŭlajuć — treba pytacca. Va Ukrainie harełka na našy hrošy ciapier kaštuje 28 tysiač, voś i viazuć, kolki zmohuć.
Častka pieršaja: ukraincy biahuć
A ŭsiamu hetamu papiaredničaje voś takaja karcinka.
Čujecca hudok i pakazvajecca dyziel. Pa raskładzie jon prybyvaje ŭ 10.52. Hadoŭ 10 tamu jaho nazyvali «bobik». Jon byŭ čyrvony i abšarpany. Ciapierašni — sini, adroźnivajecca ad biełaruskich kaleh formaj.
Tolki jon spyniŭsia — z usich dźviarej «pasypalisia» ludzi z kłunkami. Maładyja i staryja sprytna saskokvajuć na ziamlu i biahuć da pamiežnaha punktu propusku, jaki mieścicca adrazu na čyhunačnaj stancyi.
Hetaja stancyja, vidać, najvažniejšy punkt infrastruktury rabočaha pasiołka Rečyca ŭ Stolinskim rajonie. Tut apošni biełaruski prypynak pasažyrskich ciahnikoŭ. Nastupny ŭžo va Ukrainie — Udryck.
Ukraincy jeduć siudy štodnia. Zimoj i letam. Ryzykujučy atrymać štraf albo admovu na ŭjezd. Jany pryjazdžajuć u Biełaruś handlavać.
Nie na furach ci busach, a ciahnikom. A tavaru ŭ ich — kolki ruki paciahnuć. Ciahniecca heta ŭžo nie adno dziesiacihodździe…
Kali ŭsie viazuć adnatypny tavar — važna pieršym zaniać čarhu dla nadhladu: apošni ŭ joj moža viarnucca nazad z tavaram.
Bo na ŭsio pra ŭsio ŭ haściej Biełarusi jość dźvie hadziny — praz stolki ciahnik adpraŭlajecca nazad va Ukrainu. Praz kolki chvilin užo pa adnym, pa dva pasažyry dyziela padciahvajucca da stychijnaha bazaru kala čyhunačnaha pierachoda stancyi «Haryń».
Mohuć fotaaparat raźbić
Vychodžu na płatformu (častkova jana pierakrytaja pamiežnikami). Uhladajusia ŭ most cieraz raku Haryń. Usutyč padychodzić małady mužčyna.
«Skažy jamu, — kivaje na Hudzilina, — kab jon aścieražniej. Mohuć fotaaparat raźbić. Chaj navat nie dumaje tut zdymać».
Maŭlaŭ, ukraincy bajacca, što za imi sočyć biełaruskaja padatkovaja, kab aštrafavać. Jon i sam nie choča trapić u abjektyŭ. «I KDB, i FSB, — mienavita tak kaža jon, — i padatkovaja sprabavali razahnać hety rynak. Usio marna».
Tavar lažyć prosta ŭ sumkach na ziamli.
Mietraŭ za sorak ad pamiežnikaŭ i vakzała ŭ Haryni raźmiaściŭsia i stychijny rynak. Tut siadziać biełaruskija babulki, jakija pradajuć svajo sała, małako, ahurki, hrušy… Siudy prychodziać handlavać i ŭkraincy.
Na inšym baku čyhunačnych šlachoŭ raźmiaściŭsia aharodžany, aficyjny minirynak. Tam treba płacić za miesca — 20 tysiač rubloŭ. Ukraincaŭ tudy dachodziać adzinki.
Zachodžu ŭ kramy pobač. Raniej ukraincy, spradaŭšy svajo, vystrojvalisia siudy ŭ čerhi, kab nakupić biełaruskaha. «Bolš nie kuplajuć», — kažuć pradavački. Hryŭnia nastolki apuściłasia, što ŭ Biełarusi ciapier daražejšaje ŭsio. Usio!
Kirujemsia na rynak aficyjny. Ale tam ludziej amal niama. «Bulbu ciapier kapajuć», — tłumačyć baba. Babula čakała ŭkrainku, jakaja pryviazie tualetnuju papieru. Jana vykuplaje ŭ jaje optam, a paśla pierapradaje. «Rubla zarablaju! Aj, jaki tam zarobak? Heta kali svajo pradaješ, to navar. Aby ŭ chacie nie siadzieć. Sam adzin — by dziki turak. A niama kudy pajści», — žalicca jana.
Častka druhaja: biełarusy biahuć
«…Posmotritie eto kino. Budiet intieriesno».
Žančyna vymaŭlaje čysta pa-rasijsku — vidać, nie miascovaja. Ranicaj pryjechała z Łuninca pa ŭkrainskija pradukty. A nam prapanuje pahladzieć, jak biełarusy, jakija pryjeduć na dyzieli z Baranavič, buduć pierasiadać na ciahnik da Ukrainy.
«Pahladzicie, jak jany buduć biehčy! Łavina! Ščaślivyja biełarusy!» — z sarkazmam kaža jana.
«A vy sami što kuplajecie tut?» — cikavimsia ŭ novaj znajomaj.
«Hrušy, ahurki, pamidory. Čaj, kavu».
Dyziel z Baranavič prybyvaje na stancyju Haryń a 12.17. Jak tolki rasčyniajucca dźviery, z vahonaŭ vyvalvaje natoŭp. Kali abahulniać, to heta vielmi padobna na masstart marafonskaj dystancyi. Da punktu pamiežnaha kantrolu — amal kiłamietr.
Biahuć usie: pradprymalniki z Łuninca i sialanie z navakolnych viosak. Biahuć va Ukrainu pa tavar.
Biahuć z pustymi tačkami. Chto sam, chto siemjami. «Vala, sumka, sumka ŭpała!» — kryčyć adna adnoj… Ich na rovary abhaniaje kiemlivy mužčyna. Va Ukrainu viełasipied nie pajedzie, mužyk viešaje jaho na zamok da słupa pobač z vakzałam.
«Bahatyja biełarusy» — pryhadvajecca ironija łuninieckaj žančyny. A śledam za imi niaśpiešna iduć ukraincy. E, voś i toje, što jany masava viazuć na radzimu ź Biełarusi. Heta vialikija miakkija cacki, kisłotnych koleraŭ. Tut, niepadalok u dvarach, raźbirajuć vyraby žłobinskaj fabryki.
La aharodžy stancyi mitusiacca žančyny-mianiały. Mianiajuć ukrainkam biełaruskija hrošy na hryŭni. Kurs nie bankaŭski, ale ŭsich zadavalniaje.
Pamiežniki robiać svaju rabotu pa praviłach, svarki z-za čarhi ich asabliva nie turbujuć.
Łohika pamiežnaha handlu prostaja: chočaš rabić biznes — umiej biehać. Zaŭtra budzie toje samaje. Pieršymi startujuć ukraincy.
I biełarusy z ukraincami nie svaracca. I ni słova pra vajnu.
