Biełaruskaja analityčnaja majsternia Andreja Vardamackaha praviała čarhovyja sacyjałahičnyja daśledavańni pra toje, jak ukrainskija padziei ŭpłyvajuć na biełaruskaje hramadstva. Dadzienyja pakazvajuć, što biełarusy va ŭsprymańni padziej va Ukrainie adroźnivajucca ad rasiejcaŭ.
U pieryjad z 22 žniŭnia pa 8 vieraśnia 2014 h. było apytana 1047 respandentaŭ. Reprezientatyŭnaść vytrymanaja pa paramietrach połu, uzrostu, uzroŭniu adukacyi, typu pasielišča i rehijonu krainy.
Padčas papiarednich daśledavańniaŭ było vyśvietlena, što rasijski infarmacyjny kancept ukrainskich padziej daminuje ŭ hramadskaj dumcy Respubliki Biełaruś. I ŭkrainskija padziei farmujuć hramadskuju dumku pa šyrokim kompleksie prablem, a nie tolki staŭleńnie da samych ukrainskich padziejaŭ.
«Taksama vyjaviŭsia i paćvierdziŭsia taki fienomien, jak hieapalityčny infantylizm, prysutnaść jakoha ŭ nacyjanalnym charaktary raniej była niezrazumiełaj», — kaža prafiesar Andrej Vardamacki.
Uzrovień cikavaści da ŭkrainskich padziej pastajanna, niaźmienna i bieśpierapynna zastajecca na vielmi vysokim uzroŭni z momantu pačatku vymiareńniaŭ hetaha paramietru.
Tak, na pytańnie «Ci sočycie Vy za padziejami, jakija adbyvajucca na Ukrainie?» 67,6% apytanych u apošnim vieraśnioŭskim apytańni adkazali, što «ŭvažliva sočać za padziejami». Tady jak pazicyju «Tak, niešta čuŭ» vybrała tolki 26% respandentaŭ.
Na hrafiku №1 pryviedziena dynamika ŭzroŭniu cikavaści da ŭkrainskich padziejaŭ pa dadzienych troch ahulnanacyjanalnych apytańniaŭ. (Farmuloŭka apytańnia vieraśnia miesiaca niekatorym čynam adroźnivajecca ad farmulovak papiarednich dvuch apytańniaŭ, ale my ŭsio ž ličym karektnym paraŭnańnie hetych ličbaŭ.)
Fakt daminavańnia rasijskaha kancepta bačny na takich indykatarach, jak staŭleńnie da dałučeńnia Kryma, staŭleńnie da sankcyj, staŭleńnie da padpisańnia Ukrainaj dakumienta ab asacyjacyi ź Jeŭrasajuzam.
Bolšaść biełarusaŭ — 65,7% — pa vynikach apytańnia ŭ sakaviku miesiacy ličyli, što dałučeńnie Kryma da Rasiei źjaŭlajecca maralnym i lehitymnym. Što źmianiłasia da vieraśnia miesiaca? Uchvalnaja daminanta zastałasia. Jak i raniej, 67,8% biełarusaŭ ličyć, što dałučeńnie Kryma — padzieja maralna i jurydyčna lehitymnaja.
Roźnica biełaruskich i rasijskaha hramadskaha mierkavańnia adnosna dałučeńnia Kryma zaklučajecca ŭ tym, što siarod biełarusaŭ uchvalnaje staŭleńnie da hetaha nazirajecca ŭ bolšaści (dźvie traciny) nasielnictva, a siarod rasiejcaŭ — u pieravažnaj bolšaści (91%). Dzieviać ź dziesiaci rasiejcaŭ zhodnyja z tym, kab Krym staŭ častkaj Rasii.
U hetym i zaklučajecca «zazor biełaruskaści», ličyć prafiesar Vardamacki.
Staŭleńnie da prarasijskich vystupaŭ va ŭschodnich rehijonach Ukrainy — adzinaje, što vyklikali chutčej admoŭnuju acenku biełarusaŭ i nie supała z prarasiejskaj interpretacyjaj.
Padtrymlivajuć całkam abo častkova «prarasijskija akcyi pratestu va ŭschodnich i paŭdniovych abłaściach Ukrainy» adpaviedna 14,4%+14% = 28,4% apytanych biełaruskich respandentaŭ. Tady jak nie padtrymlivajuć całkam albo častkova adpaviedna 18,8%+21,1 = 39,9%.
Ciapier užo dobra viadomaja hatoŭnaść rasiejcaŭ achviaravać šmat čym dziela taho, što ciapier nazyvajecca terminam «krymnaš». U Rasii jość rašučaści płacić vialikuju sankcyjnuju canu za pašyreńnie. Ci hatovyja biełarusy achviaravać čym-niebudź, kab padtrymać Rasieju? Jak pakazvajuć dadzienyja, takoj hatoŭnaści niama.
Prypynieńnie rostu prarasiejskich aryjentacyj, jakaja zafiksavana ŭ červieńskim apytańni, zachavałasia.
Pracent zaryjentavanych na Rasieju zastaŭsia praktyčna niaźmiennym, navat krychu pamienšaŭ, pracent prajeŭrapiejcaŭ taksama pamienšaŭ. Mierkavanaha padzieńnia prarasiejskich nastrojaŭ i rostu prajeŭrapiejski nie adbyłosia. Mnohija apytvanyja «zvalilisia» ŭ katehoryju niavyznačanych.
Prypynieńnie rostu prarasijskich nastrojaŭ vyklikany, vierahodna, pačatkam «pracy» ŭ masavaj śviadomaści infarmacyi, jakuju atrymlivajuć ź inšych krynic, a nie tolki rasijskich ŚMI. Pačaŭ dziejničać efiekt admoŭnaj adaptacyi, pajšła refleksija paraŭnańniaŭ.
Hieapalityčny infantylizm
Biełarusy ličać, što dziejańni Rasiei adnosna Biełarusi nakštałt tych, jakija jana raspačała ŭ dačynieńni da Ukrainy, — niemahčymyja. Paprostu kažučy, Rasija na Biełaruś nie napadzie.
Takoje adčuvańnie raście jak z ułaścivaściaŭ biełaruskich nacyjanalnaha charaktaru, tak i z metanakiravanaj pracy aficyjnych miedyja i vykazvańniaŭ Łukašenki.
Staŭleńnie da sankcyj
U pytańni staŭleńnia da ekanamičnych i inšych sankcyj adnosna Rasii, uviedzienych z boku Zachadu, biełarusy zajmajuć svaju tradycyjnuju supraćsankcyjnuju pazicyju. Tak, na pytańnie, padtrymlivajecie ci nie padtrymlivajecie «sankcyi suprać Rasiei, abvieščanyja Jeŭrasajuzam i ZŠA», 26,4%+46,9% = 73,3% apytanych adkazali, što «chutčej nie padtrymlivajuć» i «zusim nie padtrymlivajuć», tady jak «całkam padtrymlivajuć» i «chutčej padtrymlivajuć» tolki adpaviedna 2,1%+7,4% = 9,5%.
Cikava, što staŭleńnie biełarusaŭ da sankcyj suprać Łukašenk krychuinšaje — 29,2% + 20,3% = 49,5% respandentaŭ «chutčej nie padtrymlivajuć» i «zusim nie padtrymlivajuć», a «całkam padtrymlivajuć» i «chutčej padtrymlivajuć» 5,5% + 11,8% = 17,3% (daśledavańnie 2011h.). Što mienavita tut źjaŭlajecca tłumačalnym pryncypam? Abo rola rasijskich miedyja, jakija robiać sankcyi suprać Rasii bolš nieprymalnymi dla biełarusaŭ čym sankcyi suprać ułasnaj krainy, abo nieluboŭ da Łukašenki takaja vialikaja? Adkaz na karyść toj ci inšaj hipotezy mohuć dać tolki śpiecyjalnyja empiryčnyja daśledavańni.
Staŭleńnie da padpisańnia Ukrainaj pahadnieńnia ab asacyjacyi ź Jeŭrasajuzam — taksama ŭ cełym niehatyŭnaje. Tolki 13,1% biełarusaŭ całkam padtrymlivajuć ci chutčej padtrymlivajuć «Padpisańnie palityčnaj častki Pahadnieńnia ab asacyjacyi pamiž Jeŭrasajuzam i Ukrainaj». U toj čas jak «chutčej nie padtrymlivajuć abo całkam nie padtrymlivajuć» 53,9%. (Praŭda i tych, chto nie adkazaŭ pa hetym pytańni šmat — 24,4%). U hety kantekst naturalnym čynam ŭkładajecca i adabreńnie ŭstupleńnia Biełarusi ŭ JEAES (56,2% pastavilisia da hetaha stanoŭča, 10,6% — admoŭna, astatnija nie vyznačylisia).
Ekanamičnaje samaadčuvańnie — palapšeńnie na fonie antyrasijskich sankcyj
Možna skazać, što ŭ vieraśni miesiacy adbyłosia palapšeńnie subjektyŭnych ekanamičnych acenak nacyi. Kolkaść tych, chto ličyć, što ekanamičnaje stanovišča Biełarusi palepšała, uzrasła z červienia pa vierasień na 5%.
Vysnovy
1) Ukrainskaja indukcyja, to bok pohlad na padziei praz pryzmu taho, što adbyvajecca va Ŭkrainie, — asnoŭny praces, jaki adbyvajecca ŭ hramadskaj dumcy Biełarusi. Ukrainskija padziei vyznačajuć kanfihuracyju masavaj śviadomaści praktyčna pa ŭsich pytańniach, a nie tolki pa ŭkrainskim. Padziei va Ukrainie farmujuć, vyznačajuć hramadskaje mierkavańnie i pa rejtynhu Łukašenki, i pa ekanamičnym samaadčuvańni, i pa hieapalityčnych aryjentacyjach.
2) Rasijski kancept ukrainskich padziej zastajecca daminantaj u biełaruskaj hramadskaj dumcy. Rasijskaja viersija pieravažaje ŭ Biełarusi.
3) Paradaksalnaja formuła — dynamika staŭleńnia biełarusaŭ da ŭkrainskich padziejaŭ pa asnoŭnych paramietrach zaklučajecca ŭ jaje adsutnaści. Dynamiki, źmienaŭ acenak niama.
4) «Biełaruski zazor» — u hetym sutnaść adroźnieńnia biełaruskaj hramadskaj dumki ad rasijskaj. Adroźnieńnie nie jakasnaje, chavajecca ŭ kolkasnaj vieličyni adabreńnia. Heta adabreńnie bolšaści, ale nie pieravažnaj abo absalutnaj bolšaści, jak u Rasii. My pakazali heta na niekalkich prykładach, u pieršuju čarhu na staŭleńni da dałučeńnia Kryma — u biełarusaŭ i rasijan uzrovień adabreńnia adpaviedna 67 i 90 pracentaŭ. Heta i jość fienomien, jakija my nazvali «zazor biełaruskaści».
5) Hieapalityčny infantylizm jak rysa masavaj śviadomaści biełarusaŭ zafiksavany pry vymiareńniach staŭleńnia biełarusaŭ da mahčymaści pavodzin Rasiei ŭ dačynieńni da Biełarusi pa madeli jaje pavodzin da Ukrainy. Biełarusy ličać ukrainski varyjant niemahčymym.