Viciebskija čynoŭniki asłupianieli, pabačyŭšy jahonyja šorty, raspavioŭ «Biełsatu» biełaruskamoŭny modnik i dendzi Anton Radniankoŭ.
Mužčyny, jakija sačyli za svaim vyhladam, lubili dobra apranacca, imknulisia da łosku ŭ pavodzinach i havorcy, byli, badaj, u kožnuju epochu. Hetak, bahaciei praz šykoŭnyja stroi lubili daŭniej padkreślivać svaju pieravahu nad pradstaŭnikami nizkich sasłoŭjaŭ. Ale z kanca XVIII stahodździa źjaviŭsia admysłovy typ ludziej, dla jakich ubracca z hustam aznačała niešta bolšaje. Maładyja mužčyny pačali supraćpastaŭlacca pasrednaści dy niekulturnaści bahatych buržua. Z mody syšli raskošnyja materyjały jaskravych barvaŭ i kidkija ekscentryčnyja ŭpryhožańni. Usia ŭvaha pieraniesłasia na kroj, jaki musiŭ być biezdakorny. Biednaja i siaredniaj zamožnaści moładź znarok pačała ŭznaŭlać maniery arystakrataŭ, kab davieści, što ludzi našmat bolš kaštoŭniejšyja za hrošy.
Asłupianiełyja čynoŭniki
Adzieńnie i ciapier moža być vydatnaju zbrojaj u baraćbie z «uraŭniłaŭkaju», savietčynaju i biezhustoŭnaściu, ličyć Anton. «Moj styl kłasičny i strymany. Razam z tym maja vopratka pravakacyjnaja», – adznačyŭ chłopiec. Anton, jaki pracuje ŭ niaŭradavaj arhanizacyi ŭ Miensku, byŭ adnym z arhanizataraŭ aficyjnaj imprezy ŭ Viciebskaj vobłaści, na jakuju zavitali i pradstaŭniki miascovych uładaŭ. «Ja byŭ tady viadoŭcam. Na adkryćcio imprezy ja pryjšoŭ u pinžaku i šortach. Čynoŭniki asłupianieli ad majho stroju, heta było vidać ź ichnych tvaraŭ, dy, peŭna, padumali, što ja varjat. Ale ciapier jany ŭžo spakojna staviacca da lubych maich uboraŭ».
Biełaruskaje hramadstva patanaje ŭ šeraści, žyvie ŭ adnych stereatypach i kompleksach, tamu jaho treba štodzień epatavać i biantežyć, miarkuje maładzion. «A jašče mnie vielmi padabajecca cytata Handzi: «Majo žyćcio – heta majo pasłańnie». Tamu ja liču, što ŭžo na prykładzie adzieńnia možna pakazać: škarpetki byvajuć nie tolki šeryja i čornyja, ale i čyrvonyja; pinžaki nie ŭsie žudasnyja; možna adziavacca jak chočaš, i niavažna, jak na ciabie hladziać».
Ludzi źmianiajucca
Anton zaŭvažyŭ, što aprača čynoŭnikaŭ, staŭleńnie da jahonaj samabytnaści źmianiaŭ šmat chto. Siarod ich navat były śpiecnazaviec. Paśla adnaho ź sieminaraŭ toj padyšoŭ da chłopca i vypaliŭ: «Ja zvyčajna ludziej u vuzkich štanach bju, ale ž ty naš, narmalny».
Toje, što niechta biantežyć ludziej svaim vyhladam, prynosić bolš karyści, čym upłyŭ na hramadstva praz peŭnyja idei, miarkuje Anton. «Źniešnie možna ździvić za try siekundy, i pry hetym praihnaravać ciabie nie zdolejuć. A na tvaju aryhinalnuju dumku bolšaść nie źviernie ŭvahi, bo jany prosta nie chočuć dumać».
Dendzi Anton staŭ nie adrazu. Jašče padčas vučoby ŭ Mienskim dziaržaŭnym linhvistyčnym univiersitecie jon adziavaŭsia kłasična. Praz peŭny čas styl maładziona evalucyjanavaŭ, i jon z honaram i spraviadliva moh nazvać siabie dendzi. «U mianie zvyčajna čaraviki ź pierfaracyjaj, tak zvanyja «brohi», na nahach, a nie kiedy firmy «Converse», jak u hipsteraŭ. I jašče ja vielmi lublu halštuki dy pinžaki», – pryznaŭsia modnik.
Biełaruskaja mova – heta ŭžo nie pravakacyja
Razmaŭlajučy stała ŭ štodzionnym žyćci pa-biełarusku, Anton nie ličyć movu jašče adnoju sprobaju epatavać biełarusaŭ. Choć vychoŭvaŭsia jon u rasiejskamoŭnaj siamji, baćki vypisvali jamu biełaruski časopis «Viasiołka». U padletkavym uzroście Anton zacikaviŭsia historyjaj Biełarusi, a bolšaść knižak pra našuju minuŭščynu byli napisanyja pa-biełarusku. Čytajučy, jon daskanaliŭ svaju movu.
Anton nie pamiataje taho dnia, kali pačaŭ razmaŭlać vyklučna pa-biełarusku. «Spačatku ty pačynaješ čytać niešta na rodnaj movie, potym słuchać biełaruskija pieśni, potym niešta sprabuješ napisać «Ukantakcie» pa-biełarusku, potym vakoł ciabie pačynajuć uźnikać takija ž ludzi, i vuala – idealnaja Biełaruś hatovaja», – miarkuje chłopiec.
Ci doraha być dendzi?
Z usich elemientaŭ harderobu samym važnym Anton ličyć abutak, tamu i padkreślivaje, što na heta nie škaduje hrošaj. A adno ź jahonych chobi – heta čyścić abutak. Dziela hetaha chłopiec nakuplaŭ proćmu roznych kremaŭ i ščotak. Adnu paru čaravikaŭ, pryznaŭsia, jon moža čyścić hadzinami.
Samoha ž adzieńnia ŭ Antona nie tak šmat, jak moža niekamu padacca. Jon padkreśliŭ, što kali kambinavać niekalki rečaŭ, to čałaviek zaŭsiody budzie vyhladać pa-roznamu: «Piać pinžakoŭ pamnožyć na piać paraŭ abutku, i na piać paraŭ štanoŭ, i na siem paraŭ kašulaŭ – atrymajecca vializnaja kolkaść kambinacyjaŭ».
Adzieńnie Anton kuplaje ŭ internecie na zamiežnych sajtach. Hetak vychodzić, pavodle jaho, navat tańniej, čym nabyvać u kramach rečy biełaruskaj vytvorčaści. Tamu ličyć, što apranacca tak, jak jon, moža dazvolić sabie kožny.
Dzied Antona — pieršy sprava. Fota ź siamiejnaha archivu
U Biełarusi ŭžo byli dendzi
Siarod biełaruskich dziejačaŭ dendzi ŭžo byli, zaŭvažyŭ maładzion. Da ich, pavodle Antona, možna adnieści, da prykładu, Janku Kupału i mastaka Jazepa Drazdoviča, pra što śviedčać ichnyja fatahrafii ŭ maładości. Chłopiec ličyć, što jahony dzied taksama naležaŭ da dendzi. Toj žyŭ u mižvajenny čas na chutary ŭ Zachodniaj Biełarusi dy taksama lubiŭ stroicca ŭ elehantnyja kaściumy, vypraŭlajučysia na spatkańni ź dziaŭčatami. «Tady navat šmat chto apranaŭsia vielmi stylova, a ŭ nas dahetul u škołach vyvučajuć vieršy typu «Ja mužyk-biełarus, pan sachi i kasy…» – zaŭvažyŭ jahony ŭnuk.
Biełaruski dendzi Janka Kupała. Fota wikipedia.org
Siarod inšych dendzi samymi krutymi Anton ličyć Oskara Ŭajłda, jaki, da prykładu, padkreślivaŭ, što maje niepatrabavalny hust, bo jamu dastatkova najlepšaha, dy sučasnaha amierykanskaha dyzajniera Toma Braŭna.
Niekali łondanskaha dendzi Džordža Brameła nazyvali «premjer-ministram elehantnaści», bo toj byŭ daradcam anhlijskaha karala ŭ pytańniach stylu. Sabie ž Anton nie chacieŭ by nijakich tytułaŭ. «Mnie heta zusim nie važna. Ja dakładna viedaju, što ŭ pytańniach daskanałaha stylu składana być lepšym za mianie».
