Pa šmatlikich prośbach čytačoŭ pieravydadzieny numar časopisa Arche, pryśviečany vajskovaj historyi VKŁ.
Hetaja tema tradycyjna vyklikaje vialikuju zacikaŭlenaść nie tolki ŭ prafiesijnych daśledčykaŭ, ale i ŭ zvyčajnych amataraŭ historyi. Vielmi časta
postaci tahačasnych vajaroŭ bolš viadomyja i paznavalnyja, čym asoby ŭładaroŭ.
Tak, kali praktyčna luby bolš-mienš abaznany ŭ ajčynnaj historyi čałaviek viedaje, što ŭ bitvie pad Oršaj vojska VKŁ uznačalvaŭ Kanstancin Astrožski, to daloka nie ŭsie ŭspomniać, chto ŭ hety čas byŭ vialikim kniaziem litoŭskim.
Pieramohi i paražeńni ŭ vojnach robiacca nacyjanalnymi simvałami. Mienavita tamu vajennaja tematyka źjaŭlajecca nieadłučnym elemientam luboj ideałohii.
Niekatoryja vajary i bitvy idealizujucca, u toj čas jak pamiać pra inšyja, naadvarot, ścirajecca. Paradoks zaklučajecca ŭ tym, što časam pa ideałahičnych mierkavańniach metanakiravana imknucca zabycca nie tolki pra paražeńni i pieramožanych, ale taksama pra pieramohi i pieramožcaŭ.
U numary na 494 staronki, siarod inšaha, źmieščanyja pracy historykaŭ Andreja Macuka «Vialikaje Kniastva Litoŭskaje XVI—XVIII stst. u vajskovym vymiareńni», Andžeja Hžehaža Pšepiurki «Ad dobraachvotnikaŭ da najomnych žaŭnieraŭ. Połk lisoŭčykaŭ u pieryjad vajny z Maskvoj», Vałdasa Rakucisa «Milicyja Radziviłaŭ u XVIII st.», Vitałja Kalady «Farmavańnie i raźvićcio statutnaha vajskovaha zakanadaŭstva Vialikaha Kniastva Litoŭskaha ŭ XVI st.», Rajmondy Rahaŭskienie «Krynicy pa bitvie na Ule 1564 h.», Viktara Jakubava «Zabieśpiačeńnie vojska Vialikaha Kniastva Litoŭskaha padčas vajny ŭ Inflantach 1600—1611 hh.», Konrada Babiatynskaha »Vajennyja dziejańni dapamožnaha karonnaha korpusa na terytoryi Vialikaha Kniastva Litoŭskaha ŭ 1654—1655 hh.», Kšyštafa Kasažeckaha «Sproby stvareńnia ŭdzielnaha kniastva Bahusłava Radziviła na padstavie padlašskich i słuckich uładańniaŭ u pieryjad šviedskaha i maskoŭskaha «patopu» na miažy 1655 i 1656 hh.», Antanasa Ciły «Bitva pad Vierkami (21 kastryčnika 1658 h.)», Pjatra Krołja «Vajennyja dziejańni pałkoŭnika Ivana Niačaja ŭ Biełarusi ŭ 1658—1659 hh.», Juryja Łupinienki «Rekanstrukcyja źniešniaha vyhladu vajaroŭ Vialikaha Kniastva Litoŭskaha XVII st.», Maryjuša Savickaha «Vojska i vajskovy klijentalizm u palityčnaj sistemie Vialikaha Kniastva Litoŭskaha ŭ siaredzinie XVII st.», Kiryła Karluka «Pad štandaram doma Aranskich. Pieršaje «kavalerskaje padarožža» Bahusłava Radziviła (1637—1640 hh.) i jaho ŭdzieł u hałandskaj abłozie Chiułsta 1640 h.», Natałli Śliž «Hieroi, zdradniki, prystasavancy: asabistyja trahiedyi ŭ vajnu 1654—1667 hh.».
Pabačyć poŭny źmiest numara i daviedacca, jak jaho zamović, možna na sajcie časopisa.
