Dyrektar Daśledčaha centru IPM Alaksandr Čubryk vykazaŭ mierkavańnie nakont metazhodnaści praviadzieńnia devalvacyi.
Kažuć, što biełaruski rubiel varta devalvavać uśled za rasijskim. Ale što adbyvajecca z rasijskim rublom?
Moža, jon dasiahnuŭ niejkaha raŭnavažnaha kursu, ź jakim hatovyja pracavać ekanamičnyja ahienty? Nie. Moža, ekanamičnyja ŭłady Rasii prapanavali zrazumiełuju stratehiju pa stabilizacyi situacyi? Nie, pakul nie. To što značyć devalvacyja ŭśled za rasijskim rublom – moža, heta strata kantrola nad valutnym rynkam biez zrazumiełych aryjenciraŭ? Navat u 2009 hodzie biełaruski rubiel devalvavaŭsia nie ŭśled za rasijskim, a zychodziačy z acenak raŭnavažnaha kursu (mahčyma, pamyłkovych). I tady my mieli padtrymku ad MVF, što dazvalała źbić paniku i zachavać adnosnuju stabilnaść na valutnym rynku. Zaraz ułady navat nie pačali pieramovy nakont takoj padtrymki.
Kažuć, što biełaruski rubiel varta devalvavać uśled za rasijskim. Ale dziela čaho?
Dovad 1. Devalvacyja dapamoža biełaruskim eksparcioram
Kali kazać prosta, devalvacyja źmienšyć rublovuju častku vydatkaŭ (u asnoŭnym zarabotnuju płatu), što dapamoža biełaruskim eksparcioram źmienšyć canu na ich tavary na rasijskim rynku. I my ŭžo razumiejem, što, kab być «kankurentnaj», devalvacyja biełaruskaha rubla ŭ adnosinach da dołara musić być navat bolšaj za rasijskuju. Ujavim, što biełaruskija ekanamičnyja ŭłady pajšli na takuju devalvacyju. Ale što takoje rasijski rynak siońnia? Pa-pieršaje, pačalisia niepłaciažy. I rasijskim pakupnikam usio roŭna, nie płacić za biełaruskija tavary nizkuju ci vysokuju canu: kali ŭ ich niama hrošaj, jany nie zapłaciać. Pa-druhoje, ekspartna-impartnyja apieracyi redka adbyvajucca na ŭmovach papiaredniaj apłaty. A kali heta pastaŭka tavara z adterminoŭkaj płaciažu, to jakim budzie kurs rasijskaha rubla na momant płaciažu? Mahčyma, bolšym, mahčyma, mienšym – ale nichto nie voźmiecca dakładna prahnazavać jaho zaraz. A kali tak – uhodaŭ na pastaŭki tavaru budzie vielmi mała. Niavyznačanaść nakont budučaha valutnaha kursa prymušaje abo zakładać u canu vialikija valutnyja ryzyki (cana raście, što robić tavar niekankurentazdolnym), abo prypyniać pracu z takim rynkam. U vyniku devalvacyja, mahčyma, dapamoža asobnym eksparcioram, ale na ŭzroŭni ŭsiaje ekanomiki my hety efiekt nie zaŭvažym – 2011 hod nie paŭtorycca.Bolš za toje, devalvacyja navat paškodzić eksparcioram: jana na karotki čas schavaje nieefiektyŭnaść tych pradpryjemstvaŭ, što pačali hublać rasijski rynak zadoŭha da hetaha padzieńnia rasijskaha rubla, i adterminuje ich restrukturyzacyju. U rešcie rešt, kali ich kankurenty z tych krain, što nie pajšli na devalvacyju ŭśled za Rasijaj, pabudujuć efiektyŭnyja biznes-pracesy i źmienšać vydatki, efiekt ad devalvacyi miniecca i niekankurentazdolnaść biełaruskich eksparcioraŭ staniecca jašče bolšaj.
Dovad 2. Devalvacyja dazvolić źmienšyć impart
Ale impart uvieś hety hod imkliva skaračajecca ŭśled za unutranym popytam (u pieršuju čarhu inviestycyjami) i ekspartam. Takoje ŭžo było: naprykład, u 2009 hodzie naš ekspart mocna źmienšyŭsia, ale impart skaraciŭsia jašče bolej. Tady devalvacyja na 20% nie dapamahła ekspartu (usio roŭna nie dahnali rasijski rubiel) i nie adyhrała vyrašalnaj roli ŭ skaračeńni impartu. Skaračajecca vytvorčaść na ekspart – źmianšajecca impart syraviny i inšych pramiežkavych tavaraŭ. Skaračajecca ŭnutrany popyt – padaje impart hatovych tavaraŭ. Pazbavicca vonkavych dysbałansaŭ možna i biez devalvacyi: varta pryznać, što inviestycyi, dachody i VUP mohuć upaści i buduć padać, i devalvacyja nie ŭratuje ad ich padzieńnia.
Kažuć, što biełaruski rubiel buduć devalvavać uśled za rasijskim. Ale što dalej?
Ekspartu takaja devalvacyja nie dapamoža, rost VUP nie ŭratuje. Heta nie moža być adnarazovaja devalvacyja: pa-pieršaje, niama srodkaŭ, kab utrymać kurs paśla jaje, pa-druhoje, dziaržaŭnyja pradpryjemstvy paśla devalvacyi pa-raniejšamu buduć patrabavać hrošaj (bo devalvacyja im nie dapamoža), a kožnaje źmiakčeńnie hrašovaj palityki budzie mieć vynikam čarhovy vitok devalvacyi i inflacyi. Kab spynicca, treba budzie viartacca da palityki, nakiravanaj na skaračeńnie ŭnutranaha popytu. U vyniku my atrymajem jašče bolšaje padzieńnie dachodaŭ i VUP. Ale hałoŭny efiekt devalvacyi ŭ Biełarusi – jašče bolšaja strata davieru da nacyjanalnaj valuty. Mahčyma, nastolki mocnaja, što napiaredadni nastupnaha Novaha hoda valutu pačnuć kuplać zahadzia i biez pryčyny, nie dapamohuć navat vysokija adsotkavyja staŭki. Paŭnavartasny valutny i bankaŭski kryzis napiaredadni vybaraŭ? Cikavy scenaryj…
Ja całkam zhodny z tym, što biełaruskaj ekanomicy patrebny hnutki valutny kurs, jaki budzie ŭstaloŭvacca na padstavie popyta i prapanovy. Ale zaraz najhoršy čas, kab pierachodzić da takoha pryncypu kursaŭtvareńnia, bo my nie tolki adrazu paŭtorym los rasijskaha valutnaha rynku, ale i nie atrymajem nijakich istotnych vyhadaŭ ni dla eksparcioraŭ, ni dla płaciožnaha bałansu. Kali situacyja ŭ Rasii stabilizujecca, možna pierachodzić da volnaha kursaŭtvareńnia + žorstkija abaviazacielstvy Nacbanka nakont tempaŭ inflacyi. A ciapier – nie viercie nikomu, chto kaža, jakoj musić być ci budzie devalvacyja ŭ Biełarusi. Usie jany pamylajucca, i ja pamylajusia taksama.
