Alaksandar Łukašenka zaviaršyŭ aficyjny vizyt u Kitaj, dzie išła razmova pra palityčnaje i ekanamičnaje supracoŭnictva. Z dapamohaj Kitaju ŭ Biełarusi budujuć industryjalny park «Vialiki kamień» pad Mienskam, kompleksy pa vyrabie bielenaj celulozy ŭ Śvietłahorsku i trochsłojnaha kardonu ŭ Dobrušy.
Dobruski abjekt zapomniŭsia letašniaj demanstracyjaj dźviuch sotniaŭ kitajskich budaŭnikoŭ, jakija išli maršam pratestu ŭ Homiel, patrabujučy vypłaty zarobku. Ciapier tut pracuje kala tysiačy kitajskich budaŭnikoŭ, niekatoryja pabralisia ź biełaruskami šlubam.
Na budoŭli ŭ Dobrušy pabyvaŭ karespandent Svabody, pahutaryŭ z adnym z kiraŭnikoŭ.
Zaviaršeńnie budoŭli planavali na 2015, čakajecca ŭ 2017
Hałoŭny štab pradstaŭnictva karparacyi Xuan Yuan Industrial Development Co., LTD — hieneralnaha padradčyka sumiesnaha biełaruska-kitajskaha prajektu — u draŭlanym domiku prosta na budoŭli. 30 vieraśnia — apošni dzień miesiaca, hieneralny dyrektar pradstaŭnictva karparacyi Siue Chajcin mocna zaniaty biahučymi spravami. Z žurnalistam Svabody pahadziŭsia sustrecca jahony namieśnik pa źniešnieekanamičnych suviaziach Czian Šucian.
— Budoŭla kompleksu zaviaršajecca. Ułasna budaŭničaja prahrama vykanana prykładna na 90 adsotkaŭ. Zastałosia, pa sutnaści, unutranaje adstrojvańnie cechaŭ i paradkavańnie terytoryi. Viaducca taksama mantažnyja pracy, prakładka siłavych kabelaŭ. Paśla hetaha prystupim niepasredna da puskanaładačnaj pracy. Ciesna ŭzajemadziejničajem z zakazčykam — pradstaŭnikami kampanii «Biełaruskija špalery».
Raz na dva tydni pravodziacca sustrečy z metaj uviazki ŭsich pytańniaŭ z udiełam vice-prem'era Ŭładzimiera Siamaški i kiraŭnika kancernu «Biellespapierapram» Juryja Nazarava. Na takich naradach prysutničajuć i subpadradčyki, źviazanyja z budoŭlaj kompleksu tut, u Dobrušy.
— Pavodle kantraktu kardonny zavod mielisia zdać u ekspluatacyju pry kancy 2015 hodu.
— Tak, była takaja infarmacyja. Budoŭla vialikaja, šmat roznych prablemaŭ davodzicca vyrašać. Sioleta, naprykład, uźnikli pytańni nakont siłavych kabelaŭ. Ich patrabujecca kala dvuchsot kilametraŭ. Jašče ŭ minułym hodzie my damovilisia z zakazčykam nakont taho, jakija heta pavinny być kabeli. Patrebnyja siłavyja kabeli pryjšli z Kitaju, dzie my ich zamaŭlali, na stancyju «Centralit». Adnak u našaha zakazčyka ŭźnikli sumnievy, ci mohuć jany być vykarystanyja. Našy vusnyja abiacańni pad uvahu nia bralisia. My taksama za jakaść, tamu razam z zakazčykam i zaprasili specyjalistaŭ biełaruskaha Dziaržstandartu dla praviadzieńnia labaratornych vyprabavańniaŭ. Jany pryjechali, uziali ŭzory. My atrymali aficyjny pratakoł na kabeli katehoryi «S». Potym zakazčyk zajaŭlaje, što niekatoryja kabeli pavinny być jašče i katehoryi «A». Znoŭ daviałosia čakać vynikaŭ labaratornych vyprabavańniaŭ. Jakaść paćvierdžanaja. Ale na heta spatrebiŭsia čas. Chaču zaŭvažyć, što ŭsio toje, što my abiacajem, my abaviazkova dakładna vykonvajem.
Aprača taho, u dobruskaj vytvorčaści vyrabu kardonu, jakoj u Biełarusi jašče nie było, spałučanyja najlepšyja technalohii z Kitaju i Eŭropy, i kab ich abjadnać, taksama patrebny čas.
— Ci možacie siońnia skazać, kali karparacyja «Siuań Juań» zdaść u ekspluatacyju dobruski kompleks?
— U lutym-sakaviku 2017 hodu kompleks zdadzim u ekspluatacyju. U nas ciapier pracuje tut zvyš tysiačy kitajskich rabočych i specyjalistaŭ. A ŭsiaho za čas budoŭli ŭ Dobrušy pracavali zvyš dźviuch tysiač našych suajčyńnikaŭ.
Budaŭnikoŭ, jakija pratestavali i źjechali ŭ Kitaj, nazad na budoŭlu brać admovilisia
— Jak ujaŭlajuć vašy suajčyńniki našu Biełaruś, kali vy im prapanujecie tut pracavać? Ci achvotna pahadžajucca jechać siudy ŭ zarobki?
— Zarabić našy rabočyja i specyjalisty mohuć, viadoma, i ŭ Kitai. A Biełaruś u Kitai razhladajuć jak krainu, važnuju na našym ekanamičnym Šaŭkovym šlachu. Kitajcy rady dapamahčy i majuć na toje mahčymaść.
— Letaś žychary Dobruša i Homiela byli ździŭlenyja, što kala dźviuch sotniaŭ kitajskich rabočych piešym maršam vypravilisia z budoŭli ŭ Miensk. Dajšli, nakolki viadoma, da Homiela. Čym byŭ vyklikany hety marš?
— U toj čas naša karparacyja zamaŭlała šmat abstalavańnia, u tym liku i ŭ Eŭropie. U źviazku z kryzisam mnohija vytvorcy patrabavali 50-adsotkavaj ci navat poŭnaj pieradapłaty. U nas była ciažkaja finansavaja sytuacyja. Z hetaj pryčyny na 2—3 miesiacy zatrymlivałasia vypłata zarobku. Adsiul i strajk. Biełaruski ž zakazčyk raźličvaŭsia z nami stroha pa pracentoŭkach vykananaj pracy i najaŭnaści pryviezienaha abstalavańnia. Častka rabočych paśla hetaha viarnułasia ŭ Kitaj. Ale razabralisia, raźličylisia. Potym niekatoryja chacieli pryjechać znoŭ u Biełaruś, ale karparacyja admoviłasia ich pryniać.
Kitajcaŭ zaprasili ŭ Dobrušy na Dzień horadu
— Ci sutyknulisia vašy rabočyja j specyjalisty, pryjechaŭšy ŭ Dobruš, ź niejkimi ciažkaściami va ŭładkavańni, u pobycie?
— Kaniečnie, u Biełarusi i klimat, i kultura inšaja. I ježa taksama. My ciapier majem svaje słužby pa arhanizacyi charčavańnia, raźmiaščeńnia persanału. Naš transpart rehularna jeździć u Homiel na harodninnyja, miasnyja bazy, kab kuplać pradukty. Brakuje, viadoma, našaj paŭdniovaj sadaviny j harodniny. Kitajcy ž lubiać stravy z harodniny.
Niejkich zaŭvažnych nieparazumieńniaŭ z žycharami Dobruša ŭ nas nie było. Tut dobra da nas staviacca, bo razumiejuć, dziela čaho my tut.
Dobruski rajvykankam zaprasiŭ nas na Dzień horadu, jaki budzie śviatkavać 8 kastryčnika.
— U Dobrušy kažuć, što jość užo prykłady stvareńnia kitajska-biełaruskich siemjaŭ.
— Troje našych pierakładčykaŭ sapraŭdy ažanilisia z dobruskimi dziaŭčatami.
— U niekatorych biełaruskich universytetach Homiela i Miensku studenty stali vyvučać kitajskuju movu — patrebnaja reč dla supracoŭnictva. A ci vyvučajuć biełaruskuju movu ŭ Kitai — mahčyma, vam viadoma?
— Nie, mnie pra heta nieviadoma. Ja sam vyvučaŭ rasiejskuju movu ŭ Sankt-Pieciarburhu. Viedaju adno tolki słova pa-biełarusku, jakoje vy skazali: «Dziakuj».
— Alaksandar Łukašenka pierad vizytam u Kitaj padpisaŭ ukaz № 349 «Ab realizacyi investycyjnych prajektaŭ». Ukaz tyčycca pryciahnieńnia da ich vykanańnia zamiežnych hramadzianaŭ. Vašaj karparacyi ŭ hetaj suviazi praduhledžanyja niejkija preferencyi?
— Tak, karparacyja «Siuań Juań» zhadvajecca ŭ hetym ukazie. Nam praściej budzie pryciahvać na budoŭlu pracoŭnuju siłu. Kitajcy taksama čytajuć hazety, internet i viedajuć, što ŭ nas jość siabry ŭ Biełarusi, choć nas raździalajuć 7 tysiač kilametraŭ.
Zavod «pad kluč»
Hieneralny dyrektar pradstaŭnictva karparacyi «Siuań Juań» Siue Chajcin, u svaju čarhu, dadaŭ, što «ŭsie pytańni techničnaha paradku z boku biełaruskaha zakazčyka, uradu i kuratara haliny vice-premjera Ŭładzimiera Siamaški vyrašajucca ciapier aperatyŭna i jakasna, i asabliva što tyčycca specdazvołaŭ dla rabočych».
Dobruski zavod pa vytvorčaści krejdavych i niakrejdavych vidaŭ kardonu ŭzvodzicca na kredyt Dziaržaŭnaha banku raźvićcia Kitaju na bazie Dobruskaj papiarovaj fabryki «Hieroj pracy» — filijału AAT «Kirujučaja kampanija chołdynhu «Biełaruskija špalery».
«U kompleksie zvyš siamidziesiaci roznych abjektaŭ, zaviazanych u adziny technalahičny łancuh, — kaža hałoŭny inžyner fabryki Alaksandar Martynaŭ. — Karparacyja Xuan Yuan Industrial Development Co., LTD — hieneralny padradčyk pavodle sumiesnaha biełaruska-kitajskaha prajektu, buduje vytvorčaść «pad kluč».
Zavod trochsłojnaha kardonu vyras pobač z papiarovaj fabrykaj. Hałoŭny korpus ciahniecca na sotni metraŭ. Tut užo pastavili mašynu dla vyrabu kardonu. Pry dasiahnieńni prajektnaj mahutnaści jana moža vypuskać dziesiać vahonaŭ kardonu za sutki, 200 tysiač ton u hod.
«Viadoma, biez kvalifikavanaha persanału, biez syraviny, — kaža Martynaŭ, — heta tolki mašyna. Tamu nastupny najvažniejšy abjekt — cech bielenaj chimikatermamechaničnaj masy. Siudy padajecca zdrobnienaja na ščapu draŭnina. Jaje treba adbialić, ačyścić, źmiakčyć, zmałoć, padrychtavać chimična, kab padać kardonarobčaj mašynie. Vykarystoŭvajucca dla syraviny vyklučna asina dy biaroza. Kardon trochsłojny. Vierchni i nižni słai pavinny vyrablacca ź bielenaj celulozy — jaje nam buduć pastaŭlać sa Śvietłahorsku, dzie taksama kitajcy budujuć adpaviedny zavod».
Trochsłojny kardon vykarystoŭvajuć dla ŭpakoŭki ŭ charčovaj, farmakalahičnaj, parfumernaj vytvorčaści i šmat dzie jašče. Vyrablajuć ź jaho j tetrapakiety — dla małaka, sokaŭ, vina. Ciapier taki kardon biełaruskija pradpryjemstvy kuplajuć za valutu ŭ zamiežžy.
«Našy markietolahi, — tłumačyć Alaksandar Martynaŭ, — vyśviatlajuć patreby na taki kardon u Rasiei, Bałtyi, Ukrainie. Ale patencyjnyja kupcy zvyčajna adkazvajuć: «Pakažacie pradukcyju — budziem razmaŭlać».
Ciapier papiarovaja fabryka «Hieroj pracy» vypuskaje ŭ miesiac pradukcyi na 3,5 miljona rubloŭ. Novy kompleks budzie aznačać pavialičany prykładna ŭ 8 razoŭ abjom vyrablenaj pradukcyi i 200 pracoŭnych miescaŭ.
