Biełaruski sacyjalist Jazep Varonka byŭ u centry padziej 1918 hoda, dziakujučy jakim biełarusy adnavili svaju dziaržaŭnaść.
Siabar Centralnaha kamiteta Biełaruskaj sacyjalistyčnaj hramady, Varonka ŭvachodziŭ u Vialikuju biełaruskuju radu, a paśla staŭ staršyniom urada, jaki nazyvaŭsia tady Narodny Sakrataryjat, i ministram zamiežnych spraŭ Biełaruskaj Narodnaj Respubliki. Kali Rasija i Polšča ŭrešcie padzialili Biełaruś miž saboj, Varonka vyjechaŭ u ZŠA. Ad 1923 hoda jon žyŭ u Čykaha.
Było viadoma, što pieršy staršynia Narodnaha Sakrataryjata Biełaruskaj Narodnaj Respubliki Jazep Varonka pachavany na pravasłaŭnych mohiłkach u Čykaha, ale dzie kankretna — nichto nie viedaŭ. I voś navina: Varonkava mahiła znojdziena.
A jašče praz sutki, dziakujučy dapamozie hreka-katalickaha śviatara ŭ Złučanych Štatach a. Ihara Łabaceviča, ja pa elektronnaj pošcie źviazaŭsia ź inšym katalickim śviatarom — a. Alaksandram Aŭdziejukom, jaki raniej słužyŭ u Miensku ŭ vizantyjskim abradzie, a ciapier słužyć u Amierycy ŭ abradzie łacinskim.
Ajciec Alaksandr Aŭdziajuk, jaki znajšoŭ mahiłu Jazepa Varonki i jahonaj žonki Maryi, paviedamlaje, što mohiłki, dzie pachavanyja sužency Varonki, majuć nazvu Ełmvud. Poŭnaja ich nazva na anhlijskaj movie — Elmwood Cemetery and Mausoleum. Znachodziacca jany ŭ Ryver Hroŭv (River Grove). Heta pryharad Čykaha. U bolšaści tam pachavanyja pravasłaŭnyja — hreki i słavianie.
Mahiłu Jazepa Varonki a. Alaksandr znajšoŭ u vieraśni 2017 h. Śviatar pabyvaŭ taksama na katalickich mohiłkach Śviatoha Adalbierta (St Adalbert Cemetery). Jany znachodziacca ŭ inšym pradmieści Čykaha — Najłs (Niles). Tam
śviatar łakalizavaŭ mahiły Budźkaŭ (adnaho ź pijanieraŭ biełaruskaha ruchu XX st. Edvarda Budźki i jaho rodnych), piedahoha i vajskovaha dziejača Mikoły Dziamidava («pa kudzieli» byŭ rodzičam Kastusia Kalinoŭskaha), kampazitara Mikoły Kulikoviča, Panucevičaŭ (historyka Vacłava Panuceviča i jaho rodnych). Na mohiłkach Sv. Adalbierta pachavany taksama siabar Rady BNR, jaje dypłamat Janka Čarapuk (Zmahar), šmathadovy paplečnik Jazepa Varonki i adzin z arhanizataraŭ biełaruskaj dyjaspary ŭ ZŠA u mižvajenny pieryjad i paśla Druhoj suśvietnaj vajny.
Ajciec Alaksandr Aŭdziajuk prysłaŭ mnie svaje fotazdymki mahiłaŭ Jazepa i Maryi Varonkaŭ, jakija ja prapanuju redakcyi. Hetyja zdymki navodziać na rozdum.
Dobra, što mahiły Jazepa Varonki dy inšych našych dziejačaŭ znojdzienyja, i a. Alaksandru naležyć za heta padziaka. Niadobra, što kiraŭnik pieršaha ŭrada Biełarusi i jaho žonka lažać pad ścipłymi plitami ź inšamoŭnymi nadpisami. Biełaruskaje hramadstva (jak na Baćkaŭščynie, tak i ŭ dyjaspary) mahło b sabrać srodki na hožyja (nie pampieznyja) pomniki pieršamu premjer-ministru Biełarusi, čyj podpis staić pad Ustaŭnymi Hramatami Biełaruskaj Narodnaj Respubliki, i jahonaj žoncy.
