Fota Siarhieja Hudzilina.
Na Belarus Security Blog-u źjaviŭsia cikavy artykuł čałavieka, jaki prajšoŭ voś heta ŭsio.
Adpačynak u pačatku słužby. KMB, pieršy pieryjad, druhi pieryjad
Paśla prybyćcia sałdata ŭ kazarmu ŭ pieršy dzień słužby na jaho akazvajecca mocnaje ŭździejańnie. Siaržanty kryčać ad padjomu da adboju, pastajanna padhaniajuć «słanoŭ». Niecenzurnaja łajanka, šum i adpaviedna stres niehatyŭna adbivajucca na psichicy navat samych padrychtavanych chłopcaŭ. Jak vynik — tatalny kantrol až da abmiežavańnia času naviedvańnia tualeta nočču dla prafiłaktyki samahubstvaŭ. Z časam sałdat razumieje, jak adpačyć u supierabmiežavalnych umovach kazarmy navat «pa pieršym» (pieryjadzie).
Tualet ź dźviercami i ŭnitaz. Padčas znachodžańnia roty ŭ kazarmie na centralnym prachodzie abo padčas uborki chitry sałdat moža pravieści paru dziesiatkaŭ chvilin u «dałbanie». Pasiadzieć u cišyni, jakaja pieraryvajecca hukami z susiednich kabinak, prosta pasiadzieć, pakolki nohi nyjuć ad stomy. Možna navat cicha pahavaryć pa mabilnym telefonie ci pasiadzieć u smartfonie. Zadavalnieńnie adpačyvać u prybiralni sumnieŭnaje z-za hukaŭ i pachu, ale «pa pieršym» vybirać nie davodzicca.
Tualet «sistemy ačko» nie padychodzić dla adpačynku, adnak z-za chutkaj abaračalnaści naviedvalnikaŭ u sałdat jość mahčymaść pastavić «fihuru» na ŭvachodzie, jakaja budzie paviedamlać ab nabližeńni aficeraŭ. Zrešty, usich kantralujuć žorstka, i tusoŭka navat dvuch maładych sałdat budzie nieŭzabavie zaŭvažanaja siaržantami i razahnanaja.
Kali sałdat staić u naradzie pa rocie, to ŭ prybiralni možna doŭha stajać sa švabraj, pačynajučy vadzić anučaj pa padłozie, pakul nie pačuje kroki.
Rukamyjnicy — niadrennaje miesca dla adpačynku. Biareš suchuju anuču i imituješ pracirańnie lusterkaŭ. Pamiaškańnie niadrenna prahladajecca z kalidora, čuješ ŭsie kamandy dniavalnaha na tumbačcy. Pachnie niadrenna, siadzieć možna na padakońniku, što ŭžo niebiaśpiečna, pakolki za toje, što siadziš u naradzie, možna być ź jaho źniatym. Jašče jość nizki abadok myjki dla noh. Jon chałodny, ale davoli niezaŭvažny za adčynienymi dźviaryma.
Bytoŭka z prasam. Schiema anałahičnaja. Biareš u ruki šuflik i mieciołku. Lepšy adpačynak atrymlivajecca ŭviečary paśla padšyvańnia, kali jość śmiećcie. Tam možna stajać abo siadzieć na kreśle. Aficery ŭviečary sychodziać hadzin u siem sa słužby, siaržanty redka chodziać pa bytoŭkach, padčas prahladu prahramy «Panarama» im cikaviej palažać na łožkach u telefonach.
Sušyłka dla abutku. Padčas KMB zamykajecca na kluč, jaki znachodzicca ŭ dziažurnaha pa rocie. Padčas subotniaj uborki možna vyzvacca prybirać sušyłku i tam raskidać pienu, a potym siadzieć i ničoha nie rabić paŭhadziny. Sušyłka — idealnaja pieramoŭnaja. Tut cicha, ciopła, utulna. Pach biercaŭ tolki ŭviečary. U sušyłcy staić mara dniavalnaha — kresła. Na jaho siadaješ i zasynaješ. Potym ciabie budziać i zdymajuć z narada. Tamu na kresła treba siadać aściarožna.
Dalniakom nazyvajuć ŭsie pamiaškańni ŭ kazarmie, jakija znachodziacca ŭ procilehłym boku ad uvachodu. Na dalniaku i, adpaviedna, u miescach, dalokich ad kabinietaŭ kamandzira roty i bytoŭki staršyny, vychodzić samy lepšy adpačynak. Z dvuch bytovak, jasnaja sprava, lepšaja «na dalniaku», čym na «bližniaku». Tualet «na dalniaku» moža być začynieny, a bytoŭka nie.
«Raspałaha». Pamiaškańnie z łožkami ŭ šerah, tumbačkami i kresłami. Pa pieršym narad zvyčajna adpačyvaje dniom u bytoŭkach, tualetach i sušyłkach, a ŭsich astatnich sałdat «marynujuć na CP». Aficery rassadžvajuć sałdat na taburetkach na centralnym prachodzie, kažuć razharnuć sšytki i kantralujuć, kab nichto nie zasnuŭ. Kali sałdat torkaje nosam, jamu dajuć kamandu pastajać. Usie siadziać, a chto zalacieŭ, toj staić chvilin piatnaccać.
Adpačynak u «raspałazie» «pa pieršym» takim čynam adbyvajecca zbolšaha na taburetkach. Vyrubicca na bilcach nie atrymajecca, z-za ich adsutnaści ŭ novych łožkach, jakija stajać u kazarmach sałdat padčas KMB.
Palihon. Tut možna schavacca i palić kolki ŭlezie. U tych, chto palić, za adzin dzień na palihonie «pa pieršym» sychodziła pa dva-try pački cyharet. Jašče na palihonie možna hladzieć na ahoń. Heta supakojvaje. Časam uzimku aficery dazvalajuć raźvieści vohnišča i ŭsie hrejucca la jaho.
Možna być apalščykam. Vydatny adpačynak. Ceły dzień ničoha nie robiš, akramia padkidvańnia droŭ u piečku-buržujku. Adzinaje, patrebnyja suviazi z aficerami dla pryznačeńnia na takuju vyhadnuju pasadu.
Chakiery na palik (sałd. «palihon») zvyčajna naohuł nie chodziać. Sałdat terminovaj słužby, jaki viadzie dakumientacyju za rotnaha abo inšych aficeraŭ, nie moža być adarvany ad składańnia spravazdač, zapaŭnieńnia roznych papier. Jaho adprošvaje jaho načalnik. Rota mierźnie na palihonie, a ty siadziš u ciepłyni i navat možaš kavy papić, kali pašancuje. U narady chakieraŭ nie staviać. Časam jość aŭralnaje zapaŭnieńnie dakumientaŭ i nie vychodziš z-za stała cełymi dniami, zatoje potym kampiensuješ namahańni, słuchajučy muzyku i pjučy kavu.
Kožny chakier abo kancylar da kanca druhoha pieryjadu rychtuje sabie zamienu. Apošnija paŭhoda słužby tvaja zadača, «staršaha kancylara», kantralavać «małodšaha kancylara», a pa sutnaści vybivać u inšych staršych kancylaraŭ roznyja resursy: papieru, ručki z čornym stryžniem, tonar dla kartrydžaŭ. Z kancylaram pieršaha pieryjadu nikoli nie pahavorać pra takija rečy kancylary treciaha pieryjadu inšych rot. Skažuć «niama papiery», «niama ručki». Tolki staršy kancylar moža paabiacać bartarnuju ździełku — sapiornyja łapatki na pačak kavy i błok papiery. Kali ty kancylar i nie možaš damovicca ni z kim i «nie narulić» dla svajho aficera adsutny resurs, to ciabie zdymuć z chlebnaj pasady. Achvotnych paŭroty zaŭsiody. Staršy kancylar časam źmianiaje raz na niekalki miesiacaŭ małodšych kancylaraŭ z metaj pavyšeńnia efiektyŭnaści ich raboty.
Adpačynak u parku. Heta, pa sutnaści, haražy z vajennymi mašynami. Pieršy i druhi pieryjady chodziać vakoł tankaŭ i BMP, u toj čas jak treci pieryjad siadzić u kabinach i hrejecca. Dembieli ŭ telefonie i ŭ ciopłym, a małyja ź miatłoj «na fihury» pierad haražami. Stajać paŭdnia ź vienikam na marozie — niadrenny adpačynak. Značna lepš, čym chodzić u narady i spać pa 3 hadziny ŭ dzień. Zvyčajna ŭ parku nichto ničoha nie robić. Aficery pakidajuć za staršaha smatračaha treciaha pieryjadu i sychodziać nazad u kapciorku, u kazarmu ci dadomu.
U parku choładna, ale svabodna. Rastuć chvoi, padmiataješ ihlicu i śnieh, dumaješ pra volu.
Kamandosy (sałdackija kamandziroŭki) — vyjezd niekalki sałdat z kantraktnikam za miežy častki dzion na dziesiać. Armija pastajanna buduje-ramantuje, i ŭ častkach, dzie šmat kantraktnikaŭ, nieabchodnyja sapraŭdnyja pracaŭniki, a nie hultai. Dla hetaha pryvoziać sałdat terminovaj słužby. Słany pieraniasuć płot na dva mietry naleva, vyniesuć dziasiatak MAZaŭ śmiećcia z haryšča. U kamandosach treba pracavać u pyle i brudzie, adnak heta lepš čym žyć u nienavisnaj kazarmie i marnavać čas na siadzieńnie na kreśle. Na budoŭlach možna znajści što-niebudź cikavaje (nož) i potym pradać inšym sałdatam abo pierapravić na hramadzianku.
Rabočki. Paśla razvodu asabovaha składu kamandzir bataljona adpraŭlaje rabočyja kamandy dla pryborki terytoryi, u park miechanikaŭ, na mini-budoŭli typu rekanstrukcyi budynkaŭ i chlavoŭ, pieranosu płatoŭ, razboru na cehłu budynkaŭ. Instrumient, jasnaja sprava, — hnutaja rydloŭka z pafarbavanym u jarki koler tronkam, kab nie skrali, i nasiłki sa złamanaj čaćviortaj ručkaj, vahoj kiłahramaŭ z tryccać. Rabočki horšyja dla adpačynku, čym kamandosy, ale lepšyja, čym narady. Pa pieršym pieryjadzie rabočki naohuł vydatna. Nichto nie prymušaje raŭniać linii pa niekalki hadzin abo tupicca na CP. Ty adčuvaješ svaju karysnaść, navat pracujučy instrumientam vasiamnaccataha stahodździa. Jašče na kučach śmiećcia možna pasiadzieć i papalić raz na hadzinu.
Adpačynak pierad dembielem
Pieršy hod ty pracuješ na kahości, a potym chtości pracuje na ciabie. Jašče sałdaty kažuć: «Da hoda nie stamlaješsia».
Ałkahol. Viaršynia adpačynku dla dembielaŭ. U vojsku słužać šmat zaležnych ad ałkaholu, tamu ŭžyvańnie paŭliterki harełki ličycca adnym z hałoŭnych pośpiechaŭ sałdata za čas słužby. Napicca niaprosta, navat kali z dastaŭkaj ałkaholu mohuć dapamahčy siabry ci taksisty, to z utojvańniem pieraharu ŭźnikajuć surjoznyja prablemy. Ćviarozyja sałdaty z radaściu nastukajuć na svajho pjanaha kalehu dla palapšeńnia staŭleńnia da ich aficera. Za danośnictva mnohija atrymlivajuć pasady kancylaraŭ-chakieraŭ, zbrojnikaŭ abo prosta prava ničoha nie rabić. Pjuć u biełaruskaj armii niašmat. Paśla pastupleńnia danosu pra pjanych sałdat aficer moža pryjechać nočču ŭ kazarmu, pašychtavać rotu, paniuchać kožnaha i zatym vyrašyć, jak pastupać u kožnaj kankretnaj situacyi. Na haŭptvachtu dembielaŭ adpravić prablematyčna, tamu možna pasprabavać pavymahać adkupnyja ŭ błokach papiery ci kavy. Zalotčyki z radaściu pahodziacca zapłacić 20—30 dalaraŭ i nie jechać u turmu na 10 dzion.
Pjuć na palihonach, kali žyvuć u pałatkach, dzie ciažej adsačyć pach. U pierajezdach u kamandosy, nočču, kali jeduć u ciahnikach z adnym aficeram-supravadžalnikam. Raniej pili pa šlachu na palihon i ničoha nie bajalisia, u naradach. U naradach pa parku i ciapier pjuć niadrenna. Leta, ptušački śpiavajuć…
Dziaŭčaty. Jany chodziać pad płotam la vajskovych častak, prachodziać u kazarmy i bytoŭki. Adpačyvajuć z sałdatami na vajskovaj technicy i na palihonach. Kaho załoviać ź dziaŭčatami, tych adpraŭlajuć na haŭptvachtu za parušeńnie formy adzieńnia. Typovaje pakarańnie — 10 sutak za rasšpileny huzik u kicieli. Sałdataŭ ź dziaŭčatami paluje vajskovaja kamiendatura, pračesvajučy kusty kala vajskovych častak u dobraje nadvorje letam. Možna adznačyć, što, kali b sałdat adpuskali na vychodnyja, jany byli b značna spakajniejšyja, i abaranazdolnaść była b vyšejšaj.
Knihi. Spakojnaje čytańnie — heta pryvilej dembielaŭ. Paśpiachovyja sałdaty paśpiavajuć pračytać nie adzin dziasiatak knih. Čytajuć u leninkach, siedziačy za stałami, u raspałahach, na rabočcy. Časam aficery zabirajuć knihi biez tłumačeńnia pryčyn. Knihu nosiš pad kicielem na žyvacie. Jość volnaja chvilinka — čytaješ.
Televizar. Dembieli hladziać filmy pa DVD abo kabielnym, pakul astatnija chodziać na rabočki. Pieryjadyčna kamandzir roty vyklučaje telik i zabiraje šnur. Sałdatam padabajecca hladzieć što-niebudź pra padarožža abo žančyn.
Son. Uznaharoda. Dembieli śpiać na bilcach łožkaŭ, u kapciorach, padasłaŭšy bušłaty i paradnuju formu. Smatračyja treciaha pieryjadu mohuć spać cełymi dniami za vyklučeńniem času stajańnia na pastrajeńniach. Iduć i śpiać u kapciorku, ad jakoj aficery dajuć im klučy. U vypadku pravierki i vyjaŭleńnia sałdat u zakrytych pamiaškańniach jany apraŭdvajucca składańniem rečavaj majomaści. Praviarajučy čaściej za ŭsio pravodzić pieratrus kapciorki, znachodzić zabaronienyja telefony, kipiacilniki, kubki, dembielskija znački, začyščanyja blachi ci niešta inšaje zabaronienaje i sychodzić z trafiejami. Aficer, čyje słany «spalili kapcioru», niejak damaŭlajecca ź dziažurnym pa vajskovaj častcy i pradjaŭlaje rehresny pazoŭ da «zasmaktanych» u vyhladzie papiery, kavy, picy i koły. U jakaści krajniaj miery ŭ kapciora zabirajuć na paru dzion klučy. Kapcior nie moža ni pajeści, jak pryzvyčaiŭsia, ni zaradzić telefon, ni pasiadzieć u internecie. Kapcior chodzić paru dzion i prynižajecca pierad aficeram, u vyniku toj addaje klučy, pakolki asabista zajmacca składańniem rečavaj majomaści jon nie choča abo nie moža.
Mobas ź internetam. Zabarona smartfonaŭ daje pałovu pasadžanych na haŭptvachtu. Adabranyja telefony staršyja aficery viartajuć za 10—20 dalaraŭ. Na druhi raz zabirajuć telefon na miesiac-druhi pad abiacańnie sałdata pieradać jaho na hramadzianku pry pieršaj mahčymaści, što, viadoma, nie vykonvajecca. Zaradžać mobasy možna biaśpiečna ŭ kapciorkach, papiarednie damoviŭšysia z kapcioram abo chakieram.
Smačnaja ježa. Pa pieršym možna jości tolki chałvu i pić tolki minierałku dadatkova da stałoŭskaj ježy. Dembieli jaduć sała z chlebam, jakoje chavajuć u kapciorkach abo ŭ parku, makarony chutkaha pryhatavańnia, čypsy, picy. Mnohija taŭściejuć za apošnija paŭhoda.
Kačałka. Kažuć, u PDV možna kačacca ź pieršaha pieryjadu, u inšych častkach ciahać štanhu možna tolki z druhoha pieryjadu. Fizucha — vydatny vid adpačynku. Na žal, u vajskovych častkach niama narmalnych spartzałaŭ i času dla samastojnych zaniatkaŭ sportam. Prymusovaja zaradka zabivaje žadańnie raźvivacca fizična.
Rabočki. Pa trecim ad marnavańnia času dembieli z radaściu chodziać prybirać śmiećcie, budavać što-niebudź. Jany biaruć rydloŭki i chodziać ź imi, atrymlivajučy asałodu ad pryrody. Dembiel nie pracuje. Dziela vyhladu možna imitavać kapańnie paru chvilin, a potym syści ŭ tualet na čas. Praparam hałoŭnaje, kab praca rabiłasia, a pieršy pieryjad pracuje ŭ pocie čała, što ŭsich zadavalniaje.
Adpačynak. U adpačynak možna sychodzić tolki paśla hoda słužby. Uvały (sałdackaje «zvalnieńni») pieršamu pieryjadu dajuć vielmi redka. Zatoje dembieli mohuć być doma raz na paŭmiesiaca, što taksama niadrenna.
Palihon. Dembieli mohuć pastralać z roznaj zbroi, papalić vohniščy, razahreć tušonku, pasmažyć bulby. Padčas palavoha vychadu možna cełymi dniami lažać na narach, vychodziačy z pałatki, tolki kab pajeści. Pieršy pieryjad pryniasie ježy, pamyje kaciałki, nasiače droŭ.
Padhony. Hrošaj u sałdat niamnoha, i mini-biznes — pryvilej dembielaŭ. Jany pradajuć telefony, biercy, formu druhomu pieryjadu i inšym dembielam. Dembieli pieradajuć na hramadzianku majomaść: kaciałki, sapiornyja łapatki, płašč-pałatki, chimabaronu i inšyja nišciaki. Za vytarhavanyja hrošy možna adkupić telefony ŭ aficeraŭ, chadzić u čyfan (sałdackaje «bufiet»).
Na žal, naležnym čynam zajmacca sałdatami dziaržava nie choča i nie moža. Bolšaść isnujučych zabaronaŭ tolki ŭskładniaje žyćcio sałdatu. Jak vynik: bolšaść ličyć słužbu stračanym časam. Što b tam ni trubiła dziaržprapahanda.
