Jaŭhien Juškievič — zaŭvažnaja fihura ŭ jurydyčnych kołach Biełarusi. Jon dva hady adpracavaŭ pazaštatnym supracoŭnikam u śledstvie minskaj prakuratury, potym jašče piać — śledčym, pakul nie syšoŭ z pasady staršaha śledčaha adździeła pa rasśledavańni ekanamičnych złačynstvaŭ upraŭleńnia Śledčaha kamiteta pa Minsku. Matyŭ sychodu byŭ finansavy: zarobki ŭ Śledčym kamitecie nievysokija. Ciapier jon pracuje ŭ Parku vysokich technałohij.
Juškievič viadomy jak adzin sa śledčych, jaki vioŭ hučnuju spravu Davydoviča.
«Naša Niva» pahavaryła z hetym čałaviekam paśla łukašenkaŭskaha raznosu siłavych orhanaŭ, kali toj raskrytykavaŭ Śledčy kamitet, Hienieralnuju prakuraturu i, imavierna, HUBAZiK.
Jaŭhien raskazaŭ, što ŭjaŭlaje ź siabie rabota śledčaha, u čym jaje plusy i chiby, a taksama parazvažaŭ, što treba mianiać.
«NN»: Što takoje śledstva ŭ Biełarusi?
Jaŭhien Juškievič: Śledstva było jašče ŭ VKŁ, tam «voznyja» sumiaščali śledčaha i sudździu ŭ adnoj asobie.
Ale sistema sučasnaha śledstva dastałasia ŭ spadčynu ad SSSR, viadoma: paśla śmierci Stalina i asensavańnia tych žachaŭ, u niejkim sensie dla niedapuščeńnia paŭtareńnia situacyi represij, kali «biez suda i śledstva»… źjaviŭsia taki instytut z dublujučymi funkcyjami. Pry prakuratury ŭ 1961-m, pry milicyi ŭ 1963-m.
U siońniašniaj sistemie śledčy — heta chutčej dastatkova samastojny «sudździa-mahistrat» abo ž «sudovy abvinavaŭca» — čałaviek, jaki rychtuje kankretny kiejs dla suda, ale moža i sam vyrašać «sudovyja pytańni»: spynieńnie pieraśledu, spynieńnie spravaŭ, zaviadzieńnie spraŭ.
Źbiraje dokazy ŭ tym liku, dapytvaje raniej apytanych ludziej.
Ale supiarečnaść u naźvie i realnych funkcyjach časam błytaje ludziej.
Nie, u realnaści śledčy moža raskryvać złačynstvy, ale kali kazać pra asnoŭnuju masu, jakaja voś prosta ciapier varycca ŭ kabinietach pa krainie, — to heta zbolšaha sakratarskaja praca.
I fakt u tym, što śledčy drenna bačyć i sapraŭdnuju «palavuju» apieratyŭnuju pracu, i drenna bačyć sud: atrymlivajem prosta lišniaje źviano, jakoje, na dumku mnohich praktykaŭ i daśledčykaŭ, pavinna być na baku prakuratury.
Taksama treba razumieć, što ŭ orhana daznańnia pakazčyk — heta zaviedzienyja spravy. Tamu jany iduć na lubyja chitryki, ažno da padmanu śledčaha, kab jon zavioŭ spravu. A ŭ śledčaha pakazčyk hałoŭny — kolkaść spravaŭ, pieradadzienych u sud. I heta stvaraje taki filtr: apieratyŭnik choča pačynać usio, śledčy — tolki toje, što dojdzie da suda.
«NN»: Sukała kazaŭ pra niečuvanuju ŭsiodazvolenaść śledčych na spravie Hałavača — pahražali sudździ!
Jaŭhien Juškievič: Kali my havorym pra zvyčajnuju štodzionnuju pracu, tysiačy i tysiačy spraŭ, to
ŭsiodazvolenaść — heta adzin z samych raspaŭsiudžanych mifaŭ ab pracy śledčych.
Pra siłavikoŭ ahułam kazać nie budu, ale śledčy — heta jakraz toj samy čałaviek, jaki zaŭsiody vinavaty, jaki adčuvaje cisk z usich bakoŭ: paciarpiełyja, abvinavačanyja, abarona, prakuratura, zakon, dezynfarmacyja z boku ŭdzielnikaŭ pracesu i navat inšych siłavikoŭ.
Heta takaja viečnaja vajna suprać usich adnačasova, dzie śledčy zaŭsiody prajhraje i zaŭsiody adstupaje. Dumaju, što śledčyja adčuvajuć što zaŭhodna, ale nie ŭsiodazvolenaść.
Pravaachoŭnaja sistema časam pracuje jak adzinaje cełaje, a časam jak varožyja instytuty.
Jak praviła, znosiny śledčych z sudździami nosiać minimalny charaktar.
Śledstva zvyčajna «nie lubić» prakuraturu, jakaja za im naziraje.
U astatnim usio ŭzajemadziejańnie apisvajecca kryminalny-pracesualny kodeksam. A heta [situacyja z Hałavačom — «NN»] niejki asobny vypadak, ničoha nie skažu tut.
«NN»: Jakija typovyja prablemy śledčych? Prafiesijna i pobytava. U čym ichni bol?
Jaŭhien Juškievič: Vialikaja prablema — dzikaja zabiurakratyzavanaść usioj biahučaj raboty.
Pa vialikim rachunku, śledčaja praca — heta techničnaja praca. Voś vam dziŭna, a ŭ kryminalnaj spravie numarujuć staronki sami śledčyja i robiać kopii tamoŭ spraŭ taksama sami śledčyja. A kali sprava 90 tamoŭ? Śledčy budzie miesiac zajmacca tupoj miechaničnaj pracaj, jakuju možna aŭtamatyzavać. A padazravany ŭvieś hety čas čałaviek znachodzicca ŭ SIZA.
Jašče surjoznaja prablema ŭ nahruzcy i pracoŭnym hrafiku.
Maleńki ŭzrovień apłaty kampiensujecca vysokim uzroŭniem adkaznaści, u hetym śledčyja i daktary vielmi padobnyja i razumiejuć adzin adnaho.
I ŭ kryminalnych spravach nie byvaje «typovaha abjomu» — u adnoj treba dapytać 2 čałaviek, u inšaj — 2000 čałaviek, a termin na abiedźvie spravy ŭmoŭna adzin — 2 miesiacy. Abjomy taksama roznyja.
Našy «pałki» — kolkaść spravaŭ, pieradadzienych u sud. Pry hetym, amal nijak nie ŭličvajucca raskryćci novych złačynstvaŭ, jakija vyciakajuć ź biahučaj spravy, ŭnikalnaść złačynstvaŭ. Moža, tam niešta takoje, što nikoli raniej jašče nie rasśledavałasia? Treba bolš času, premiju? Kiraŭnik pakrucić palcam la skroni, i zapytaje — a jano tabie naohuł treba? Nu ale i pieraškod nichto rabić nie budzie, prosta ŭ hetym vypadku zakapvaješ sam siabie.
I jość roznyja miescy raboty. U rajonnaha śledčaha ŭ stalicy, naprykład, moža być 100 «hłucharoŭ», i jon nie budzie paśpiavać navat u bazu ŭnosić spravy, nie kažučy ab raskryćci. A jość Centralny aparat i adździeł rasśledavańniaŭ złačynstvaŭ u śfiery vysokich technałohij — u ich adna sprava na paŭtara hoda.
Naprykład, ja byŭ śledčym u tym ža Frunzienskim rajonie, u mianie było 10 žyvych spraŭ z padazravanymi ŭ vytvorčaści. Na vučobie paznajomiŭsia z kaleham ź Lelčyc, u jakoha adna sprava na miesiac! A my atrymlivajem adzin zarobak i ŭmovy ličacca roŭnymi.
Zvyčajnaja sprava, kali ŭ śledčych praca ŭviečary i ŭ vychadnyja. I zaŭsiody! I niama času ni na dziaciej, ni na žonak-mužoŭ, ni na siabie. Heta pryvodzić da surjoznych defarmacyj psichiki i asoby, a ź imi prychodziać i škodnyja zvyčki.
Siemji ŭtvarajucca prosta na pracy, dakładna hetak ža potym i raspadajucca. Da 35 hadoŭ va ŭsich mary pra piensiju, da jakoj jašče zanadta šmat času, a da 40 hadoŭ zdaroŭje ŭžo padarvana.
«NN»: Što treba refarmavać u śledčaj sistemie, kab jana adpaviadała času? Ci možna ŭziać bolš šyroka: va ŭsioj sistemie apieratyŭnik — śledčy — prakuror — sud.
Jaŭhien Juškievič: Pieršaje — heta realna vyłučyć sudovuju ŭładu ŭ asobnuju halinu, što, viadoma, źjaŭlajecca palityčnym pytańniem, a nie jurydyčnym.
Čym macniejšaja sudovaja ŭłada i bolš niezaležnaja ad vykanaŭčaj — tym lepš usie my ŭ vyniku budziem žyć.
Heta takaja ž niepachisnaja praŭda, jak pieravahi rynkavaj ekanomiki nad administracyjna-kiravanaj.
Jak heta zrabić? Mnie blizkaja pazicyja Michaiła Chadarkoŭskaha ŭ jaho knizie i listach z-za krataŭ: treba vyłučyć sudździaŭ u samakiravalny orhan, jaki sam siabie rehuluje, jaki pryznačaje sudździaŭ sam, pryznačaje (pałovu składu) sudździaŭ Viarchoŭnaha suda, Kanstytucyjnaha i atrymlivaje niezaležnaje pastajannaje finansavańnie.
Pavysić patrabavańni da sudździaŭ u častcy adukacyi i reputacyi i, viadoma ž, pavialičyć apłatu ich pracy.
Heta samaje važnaje! Urešcie, mienavita sud prymaje rašeńnie, usio astatniaje (prakuratura, śledstva, daznańnie) stvorana, kab u niejki momant sabrać i prynieści ŭ sud hetyja tamy spraŭ.
I mienavita sudy farmujuć praktyku i precedent, jakija ŭ lubym vypadku stanoviacca viadomyja ŭsioj jurydyčnaj supolnaści.
Dalej. Heta subjektyŭnaje mierkavańnie adnaho jurysta, ale treba skasavać sam instytut śledstva i ŭkaraniać kłasičnych detektyvaŭ (takaja sumieś apieratyŭnika i śledčaha ŭ adnoj asobie).
Spynić praktyku profilnych milicejskich VNU — našych škoły milicyi i akademii MUS, nabirać u justycyjnuju pravaachoŭnuju słužbu paśla cyvilnych univiersitetaŭ ź pierapadrychtoŭkaj.
Banalna pavialičyć apłatu supracoŭnikaŭ, kab stvaraŭsia konkurs i možna było vybirać.
Treba limitavać terminy ŭtrymańnia pad vartaj abvinavačanych, jaki de-fakta ciapier na čas suda nijak nie abmiežavany.
Surjozna źmianić sistemu naboru ŭ prakuratury: šmat śledčych sutykalisia z tym, što nahladčyki za śledstvam (pamočniki prakuroraŭ) — heta, jak praviła, učorašnija vypuskniki, jakija całkam nie razumiejuć realnaj pracy, vymušanyja «vyjaŭlać parušeńni» pa formie, a nie pa źmieście.
U nahlad za śledstvam treba nabirać daśviedčanych supracoŭnikaŭ śfiery, jakija viedajuć, što heta takoje znutry.
Mianiać KPK u častcy dakumientaŭ: kryminalnaje prava na papiery adžyvaje svajo, treba ŭkaraniać elektronnaje spravavodstva, chacia b pa hruzinskim uzory.
«NN»: Čamu čałavieku ciažka vyjści, kali ŭžo trapiŭ u izalatar?
Jaŭhien Juškievič: Kab čałavieka źmiaścić u SIZA, patrebna sankcyja prakurora, kab jaho vypuścić ź SIZA, taksama patrebna sankcyja prakurora — jaho treba pierakanać, što niešta kardynalna źmianiłasia.
Śledčym u niekanfliktnych situacyjach, kali niama padstaŭ dla SIZA, vielmi nie vyhadna izalavać čałavieka, bo heta marnuje resurs — treba da jaho jeździć (čaściej za ŭsio ŭ Žodzina), hublać na heta ceły dzień, nie kažučy pra paliva, zamiest taho, kab prosta vyklikać — i jon sam pryjedzie.
A pry pieravyšeńni terminaŭ utrymańnia pad vartaj treba rychtavać cełyja pakiety dakumientaŭ na padaŭžeńnie, što časta zajmaje cełyja dni i znoŭ adryvaje ad realnaj śledčaj pracy.
«NN»: Ale viadomyja inšyja prykłady, kali čałaviek siadzić u SIZA miesiacami, i da jaho śledčy prychodzić vielmi redka. Składvajecca situacyja, što ŭtrymańniem čałavieka ŭ ekstremalnych umovach śledstva dabivajecca taho, kab jon pajšoŭ nasustrač/padpisaŭ/ahavaryŭ.
Jaŭhien Juškievič: Kab źmiaścić čałavieka ŭ SIZA, jamu treba vystavić abvinavačańnie maksimum na dziasiatyja sutki. Kab jamu vystavili abvinavačańni, patrebny realnyja dokazy viny.
Vystaŭleńnie abvinavačańnia — heta faktyčna ŭsio, čałaviek pojdzie na sud amal 100%. Spynić pieraśled užo abvinavačanaha čałavieka — heta nadzvyčajnaja źjava.
Dyk voś, kali abvinavačańnie vystaŭlena, to vina bolš-mienš dakazana, možna ličyć. Prosta mo nie całkam abo niedastatkova dla suda ci aformić treba niejak.
Byvaje takoje taksama, kali čałavieka dapytali i vypuścili, a potym apieratyŭniki prynosiać razdrukoŭku zvankoŭ, dzie jon kaža śviedku prosta pa telefonie: «Michałyč, skažy śledčamu voś takoje». Nu i ŭsio, bolš jon nie vyjdzie z-pad varty.
I kali my havorym pra realny vir spravaŭ, to heta majomasnyja złačynstvy, učynienyja recydyvistami z sudzimaściami. Kali takoha adpuścić, a jon niešta ŭčynić novaje, uciače, to palaciać hałovy ŭsich: i śledčaha, i prakurora. Razboraŭ budzie stolki, što praściej niejkuju asobu, jakaja schilna da hvałtu i złačynstvaŭ, upiačy pad vartu — usio heta rehulujecca KPK.
Ja taksama dadam, što
časam navat aŭtarytetnyja ŚMI stvarajuć niapravilnuju karcinku śledstva, sa słovaŭ svajakoŭ pišučy, naprykład, pra ŭtrymańnie biednaha čałavieka ŭ SIZA hod, a ŭ realnaści hety biedny čałaviek šeść razoŭ mianiaŭ pakazańni i sprabavaŭ vyjechać, umoŭna kažučy. I tut da śledčaha nijakich pretenzij być nie moža ŭvohule.
I ja paŭtarusia, što praciah utrymańnia sankcyjanuje prakuror. Časta byvaje, što jon i nie padpisvaje chadatajnictva: hladzić abstaviny spravy i kaža: «Nie, ja jaho aryštoŭvać nie stanu».
«NN»: Fabrykacyja dokazaŭ, pra jakija kaža Łukašenka, — na kolki masavaja źjava?
Jaŭhien Juškievič: Pryncypova nie čytaju zajavy prezidenta na adras pravaachoŭnikaŭ — tam šmat papulizmu.
Ale heta prablemnaja tema, i nie tamu, što dokazy fabrykujucca.
Tut prablema terminałohii: pravodzić umoŭny 22-hadovy śledčy svoj pieršy ŭ žyćci pieratrus u kvatery i znachodzić pistalet, paniatyja raśpisvajucca ŭsiudy, i ŭsie sychodziać. A małady śledčy zaŭvažaje ŭ kabiniecie, što ŭ pratakole pastaviŭ zaŭtrašniuju datu, pamyliŭsia. Uziaŭ i zamazaŭ karektaram datu. Heta fabrykacyja? Adnaznačna, i jana moža abiarnucca dla jaho kryminalnaj spravaj. Dy jašče ŭ dvuch miescach paniatyja podpisy zabylisia pastavić. Jakoje vyjście? Nijakaha. Adpuścić umoŭnaha złačyncu, zabojcu? Adkazu ŭ mianie niama.
Nasamreč ja navat nikoli nie čuŭ, kab chtości sa śledstva fabrykavaŭ niejkija dokazy, navošta? Nie dakazvajecca vina? Ok, spyniajem pieraśled abo spravu, u hetym niama nijakaj prablemy.
Vam, napeŭna, padasca fantastykaj, ale spravy pa č. 3 art. 328 [«narkatyčny» artykuł — «NN»] spynialisia na stadyi śledstva, tamu što ŭ pratakole pieratrusu pakazana mienš ludziej, čym na pieratrusie było realna, a abaronca dobra adpracavaŭ i vyjaviŭ heta adrazu.
Usio, pratakoł — niavarty dokaz, i tyja 150 hram narkotykaŭ, zabranyja padčas pieratrusu, — taksama, spyniajem pieraśled. Heta realny kiejs.
I dadajcie siudy zvyčajny strach pierad apraŭdalnym prysudam: śledstva jak instytut vielmi nie zacikaŭlenaje ŭ apraŭdalnych prysudach, z pryčyny čaho pracuje filtr: kali jość realnaja ryzyka atrymać apraŭdalny prysud, to sprava nie pojdzie ŭ sud naohuł. Voś tak prezumpcyja nievinavataści pracuje praz pryzmu našaj sistemy.
«NN»: Voś viadomy prykład fabrykacyi — padkinuty aŭtamat fihurantu «Spravy patryjotaŭ» Mirasłavu Łazoŭskamu. Jasna, što padkidvaŭ nie śledčy, ale śledčy z hetym potym raźbirajecca.
Jaŭhien Juškievič: Śledstva da hetaha nie maje nijakaha dačynieńnia, takija spravy možna vynieści za dužki — jany vidavočna vybivajucca z karciny zvyčajnaj narmalnaj štodzionnaj pracy. Dy i ŭ vyniku SK spyniła pieraśled hetaha čałavieka.
«NN»: Deficyt i jakaść kadraŭ — nakolki heta zakranaje śledstva?
Jaŭhien Juškievič: Ja liču pytańnie vostrym, bo asnoŭnaje patrabavańnie da śledčych — vyšejšaja jurydyčnaja adukacyja.
I realnaść takaja, što ŭ navucy, jurydyčnaj u tym liku, naohuł mała kampietentnych vykładčykaŭ, navukoŭcaŭ — my viedajem, jaki pracent u navuku idzie tych, chto nie znajšoŭ hodnaj raboty.
Pracent adkrytaj iłženavuki ŭ jurydyčnaj śfiery nastolki vysoki, što ŭ maim asiarodku nad mnohimi vykładčykami i navukoŭcami prosta śmiajucca.
Kiraŭnik VAK Hučok (vykładaŭ u nas mietodyku rasśledavańniaŭ złačynstvaŭ) sprabuje zmahacca, ale hetyja mietastazy navukovaha parazityzmu prosta ŭžo nie vykaraniš.
Voźmiem, naprykład, kryminalistyku — heta jak školnaja ałhiebra dla prahramista, dla sudździaŭ, śledčych i prakuroraŭ.
Kryminalistyka — adzinaja praktyčnaja dyscyplina, jakuju abaviazany viedać usie, ale chto joj vałodaje? Sami navukoŭcy ŭ hetaj śfiery ŭ bolšaści svajoj zamiest taho, kab zajmacca praktyčnymi rečami, pišuć dysiertacyi, jak pravilna kazać: «struktura złačynstva» ci «charaktarystyka złačynstva». Paśla majoj krytyki ŭ fejsbuku dva takija vykładčyki sa mnoj razarvali adnosiny.
I što ŭtojvać: ja b nie puściŭ navat na kiłamietr da realnaha miesca złačynstva svajho ž lektara pa kryminalistycy z univiersiteta.
Studenty vymušanyja vyvučać kryminalistyku nie z dapamohaj vykładčykaŭ, a nasupierak vykładčykam!
Dalej — u bolšaści śledčymi stanoviacca vypuskniki Akademii MUS i cyvilnych jurydyčnych fakultetaŭ. Ale kali paśla Akademii MUS nieabchodna adpracavać 5 hadoŭ, to paśla cyvilnych VNU vypuskniki nadoŭha nie zatrymlivajucca.
Naturalna, praces źviazany z apłataj i ŭmovami pracy: amal lubaja rabota praściejšaja, čym śledčaja, amal paŭsiul apłata vyšejšaja..
Ciakučka kadraŭ u niekatorych rajonnych padraździaleńniach takaja, što praz hod adsutnaści možna nie viedać tracinu supracoŭnikaŭ.
Jašče važnaja prablema, na moj pohlad, sama Akademija MUS.
Śledčyja, apieratyŭnyja supracoŭniki, na maju dumku, nie pavinny vučycca ŭ asobnaj zakrytaj kazarmienaj ustanovie.
Pa-pieršaje, jakaść niepasredna jurydyčnaj padrychtoŭki, miakka kažučy, pakidaje žadać lepšaha: z momantu pastupleńnia kursanty šarahovyja milicyjaniery niasuć słužbu, chodziać u narady, žyvuć na kazarmiennym stanoviščy, što pa sutnaści — armija. Heta nie pakidaje času na paŭnavartasnaje kłasičnaje navučańnie.
Pa-druhoje, ich vyryvajuć sa zvyčajnaha žyćcia i zusim nie zrazumieła dla čaho, bo im treba budzie potym pracavać z samymi zvyčajnymi ludźmi ŭ zvyčajnych umovach.
Tut ža i prablema vajenščyny: usio ž pa KPK śledčy — pracesualna niezaležnaja asoba, a ŭ Statucie napisana, što jon padparadkoŭvajecca zahadam kiraŭnictva. Łahična? Nie.
Pry hetym ŭdakładniu, što ŭmovy ŭ roznych padraździaleńniach mohuć być dyjamietralna supraćlehłymi i časam dosyć kamfortnymi, sacyjalnyja lifty ŭ śledstvie sapraŭdy pracujuć, i kvalifikavanyja supracoŭniki atrymlivajuć niejkija profity, majuć mahčymaść raźvivacca, vyjazdžać na stažyroŭki (navat stažyroŭki ŭ FBR u ZŠA), navučacca.
Dziejničajuć słavutyja «siłavyja» lhoty.
Padčas majoj pracy ŭ SK u mianie ŭ adździele pracavała adnačasova try pieramožcy respublikanskich jurydyčnych alimpijad roznych hadoŭ, i ŭsie jany ź jurfaka BDU — heta dosyć krasamoŭny fakt.
Mahli jany znajści lepšuju pracu? Kaniečnie, ale jany stali śledčymi. Mnie ŭ pracy pašancavała — ja pracavaŭ u asiarodździ sapraŭdy kampietentnych intelihientnych i piśmiennych supracoŭnikaŭ, tamu maja realnaść padasca astatnim źlohku skažonaj.
«NN»: Čym mocnaje našaje śledstva?
Jaŭhien Juškievič: Naša śledstva — dastatkova surjozny asobny instytut, i jon funkcyjanuje tak, jak zadumvałasia. A toje, što ja albo chtości jašče krytykuje jaho pracu, — całkam narmalny praces.
U śledstva najmacniejšyja pierapravierki, filtravańnie spraŭ.
Śledčyja praviarajuć i adsiejvajuć sabranyja daznańniem materyjały, dajuć im pravavuju acenku, spyniajuć spravy, spyniajuć pieraśled u dačynieńni da asobnych asob, raskryvajuć novyja złačynstvy.
Kali damovicca, što voś prosta zaŭtra my prybiarom śledstva, to orhany daznańnia buduć zavodzić spravy, zatrymlivać i nakiroŭvać u sud usich zapar, tamu što zaviedzienyja spravy — heta ich asnoŭny pakazčyk, a jurydyčnaj adukacyi ŭ supracoŭnikaŭ daznańnia moža i nie być. Takim čynam śledstva — heta jak pieršy surjozny advakacki filtr na šlachu da suda.
Druhuju častku plusoŭ ja b adnios da pracy Śledčaha kamiteta — kali na pieršym etapie ŭ niekatorych adździełach nie było navat kampjutaraŭ, to zaraz na techničnaje zabieśpiačeńnie skardzicca nie davodzicca, tyłavyja słužby chutka reahujuć na patreby supracoŭnikaŭ, zakuplajucca admysłovyja pryłady, kryminalistyčnyja łabaratoryi, pastajanna ŭdaskanalvajucca prafiesijnyja srodki.
Śledstva sapraŭdy imkniecca da raźvićcia i pierajmańnia zamiežnaha dośviedu — navat takich niekali radavych supracoŭnikaŭ, jak ja, nakiroŭvali na mižnarodnyja kanfierencyi.
Pastajanna vyvučajecca dośvied elektronnych spraŭ, niekatoryja supracoŭniki SK sami zajmajucca napisańniem cełych prahramnych kompleksaŭ i im stvarajuć dla hetaha ŭmovy, budujucca ŭzajemaadnosiny z zachodnimi pravaachoŭnymi orhanami, intensiŭna — z ZŠA. Pierakanany, što dla dziaržaŭnych arhanizacyj SK moža być šmat u čym prykładam z ulikam śpiecyfiki.
SK u apošnija hady pryniaŭ i ŭśviadomiŭ kadravuju prablemu, i ciapier novych supracoŭnikaŭ realna, a nie jak raniej — adrazu ŭ boj: vyvoziać na kryminalistyčny palihony, prahaniajuć i repiecirujuć roznyja śledčyja scenary i situacyi.
Płanujuć taksama stvaryć svoj ułasny Instytut pavyšeńnia kvalifikacyi, praź jaki buduć prapuskać usich pačatkoŭcaŭ, kab jany prychodzili na pracoŭnyja miescy z užo niejkim dastatkovym uzroŭniem.
Chaj pad abaviazałaŭku, ale vypuścili viedamasny časopis, u jaki pišuć artykuły nie niejkija abstraktnyja psieŭda-navukoŭcy, a sami śledčyja.
SK, u adroźnieńnie ad śledstva KDB (jakoje zastałosia) i śledstva Hienieralnaj prakuratury (jakoje voś zaraz de-fakta startuje z prakuroraŭ-rasśledavacielaŭ), źbiraje ŭ sabie kampietencyi byłoj prakuratury, milicyi, finansavych rasśledavańniaŭ, i pierakryvaje svaimi kampietencyjami ŭsie śfiery rasśledavańniaŭ.
Kali KDB rasśleduje niejkuju vialikuju rezanansnuju spravu, adkul, jak dumajecie, biarucca śledčyja śledčaj hrupy? Jany kamandzirujucca z SK.
Narešcie, Biełaruś sapraŭdy nazyvajuć «čyrvonaj krainaj» na terytoryi SND — u kryminalnym śviecie jość vyraz «chočaš sieści — pryjazdžaj u Biełaruś», heta reputacyjnaje i realnaje dasiahnieńnie, kali navat zamiežnaja złačynnaść viedaje, što sistema ŭ nas pracuje.
«NN»: Jak vam ciapier bačycca hety śledčy kłandajk z małaletnimi narkamanami? Kali pa treciaj častcy 328 afarmlali ŭsich, a ŭ sudzie potym hučała «zbyŭ niavyśvietleny abjom niavyśvietlenym asobam u niavyśvietlenym miescy…».
Jaŭhien Juškievič: Tut daviadziecca zhadać, što niekatory čas pracavaŭ na hetaj linii: u 2012 hodzie rynak užo byŭ decentralizavany, internet jaho pieravaročvaŭ kožny dzień. Luby padletak moža apłacić zakupku ŭ aptavikoŭ i raspaŭsiudžvać samastojna. A sami aptaviki časam nie majuć navat 16 hod. Tamu… A kamientavać čužyja spravy, pra jakija vy kažacie, ja nie mahu. Vidavočna, što vinavataść pavinna być dakazana ŭ adpaviednaści z zakonam.
«NN»: U kaho ŭvohule samaja krutaja sistema pravasudździa i śledstva, na jakuju treba raŭniacca?
Jaŭhien Juškievič: Usie jeŭrapiejskija krainy ŭžo šmat hadoŭ vyvučajuć hruzinski dośvied, jon šmat u čym unikalny, pryznavaŭsia Suśvietnym bankam najlepšaj reformaj palicejskaj (pravaachoŭnaj) sistemy ŭ śviecie.
U Hruzii radykalna pajšli i złamali ŭsio savieckaje, kab ukaranić usio sučasnaje: ad elektronnaj kryminalnaj spravy i instytuta detektyvaŭ da prostaj čałaviečaj apłaty pracy detektyvaŭ, što aŭtamatyčna stvaryła surjozny konkurs na pracu.
Ad siabie skažu, što, kali siadziš na mižnarodnaj kanfierencyi i bačyš, jak zvyčajny supracoŭnik prakuratury Hruzii pierachodzić z ruskaj na niamieckuju, a potym na čyściutkuju anhlijskuju, u ciabie prosta adkryvajecca rot i ty razumieješ, što Akademija MUS z 130 ustupnymi bałami ci BIP — krychu nie toje, što treba našaj krainie.
«NN»: Jakaja ŭ nas uvohule raskryvalnaść pa spravach z realnymi paciarpiełymi?
Jaŭhien Juškievič: Raskryćcio i rasśledavańnie — zusim roznyja pracesy. Raskryćcio moža być apieratyŭnym (realnym), śledčym i ekśpiertnym šlacham, pryčym pieršy zajmaje lvinuju dolu, astatnija vidy raskryćcia možna ličyć fakultatyŭnymi.
Asnoŭnaja praca apieratyŭnikaŭ — raskryvać, asnoŭnaja praca śledčaha — rasśledavać (daśledavać detalova abstaviny, dać im jurydyčnuju acenku).
A aficyjnymi dadzienymi ja nie vałodaju.
«NN»: A jak časta śledstva pamylajecca?
Jaŭhien Juškievič: Na jurfaku studenty pa 200 razoŭ vyvučajuć spravu viciebskaha mańjaka, kali pad śmiarotny prysud trapili nievinavatyja.
Śledstva — heta instytut, dzie pracujuć realnyja zvyčajnyja ludzi, i hetyja ludzi pamylajucca.
Pavodle zadumy, dla vyjaŭleńnia pamyłak i isnuje prakuratura i sud. Ale realnaść takaja, što ludzi ŭsio roŭna pamylajucca, i hety fakt zaŭsiody treba trymać u hałavie.
Kali rychtavaŭ niejkuju navukovuju pracu na jurfaku, vyjaviŭ, što moj stryječny brat, razumny čałaviek, abvinavaciŭ čałavieka ŭ zabojstvie, tady jak dla mianie, studenta, było vidavočna, što mieła miesca nieabchodnaja abarona.
Dobra, što sud u toj situacyi ŭsio ž całkam apraŭdaŭ čałavieka. I heta najbližejšyja prykłady.
Śledstva pamylajecca, tak, i robić heta tak ža časta, jak pamylajecca luby inšy čałaviek u luboj inšaj śfiery.
