«Naša Niva»: Užo prajšło trochu času ad momantu vašaj zajavy pra stvareńnie partyi. Padzialiciesia reakcyjami: ludzi zadavolenyja takim rašeńniem ci, naadvarot, nie bačać sensu?
Pavieł Łatuška: Bolšaść ludziej padtrymlivaje ideju stvareńnia ŭ Biełarusi palityčnych partyj, u tym liku i našaj. Heta vielmi važna, što bolšaść biełarusaŭ vystupajuć za parłamiencka-prezidenckuju respubliku, kab u budučyni paźbiehnuć dyktatury — heta i jość asnoŭnaj metaj stvareńnia našaj partyi. Taksama heta instrumient cisku na ŭłady siońnia, demanstruje našu vieru ŭ pieramohu.
Siońnia my nie budziem rehistravać partyju, my dumajem stratehična, na dva kroki napierad. Pastavim sabie pytańnie: kali b demakratyčnyja siły nie pajšli na vybary 9 žniŭnia 2020 hoda, to dzie b my siońnia byli? Praciahvałasia b stahnacyja, nie było b uzdymu ludziej i žadańnia da pieramienaŭ.
Jość niekalki scenaraŭ raźvićcia padziej. Pieršy — heta chutkija pieramieny, naprykład, u adnym ź miesiacaŭ hetaha hoda. U takim vypadku paŭstanie palityčny vakuum, niama palityčnych partyj, jakija zojmucca budaŭnictvam novaj Biełarusi. U takoj situacyi my chutka atrymlivajem rehistracyju i pačynajem dziejničać.
Druhi scenar — kali pad ciskam rasijskich i zachodnich partnioraŭ Łukašenka idzie na sastupki pa Kanstytucyi, jakija praduhledžvajuć farmavańnie parłamienta pa partyjnych śpisach, ale tam buduć tolki partyja Łukašenki, moža, niejkaja prarasijskaja, paru kišennych a-la Hajdukieviča. My budziem bajkatavać? A jany iduć na vybary i pieramahajuć, a my budziem stajać zboku i hladzieć na heta?
My pavinny być hatovyja da roznych scenaroŭ. Ja maju dośvied jak dypłamat, maju vialiki dośvied u dziaržaŭnaj pracy, ja razumieju mahčymyja varyjanty.
«NN»: Ci jość pracoŭnyja varyjanty nazvy partyi?
PŁ: Nazva budzie ahučanaja paźniej. My nie śpiašajemsia tut, nie staić ža pytańnie ab rehistracyi siońnia, bo niama pravavych miechanizmaŭ heta ažyćciavić. Kali buduć palityčnyja i pravavyja mahčymaści, tady jana budzie kančatkova stvorana. Pavažany mnoj Viktar Dźmitryjevič Babaryka, jakoha ja viedaju z 2009 hoda, biznesmien, miecenat u śfiery kultury, palityk, ciapier siadzić u turmie.
Ja maju na siońnia čatyry kryminalnyja artykuły, adzin ź ich praduhledžvaje śmiarotnaje pakarańnie. Ja — realist, ja razumieju, što siońnia stvaryć partyju niemahčyma. Heta krok na budučyniu.
«NN»: Ja chaču ŭdakładnić, da taho momantu, jak źjavicca mahčymaść rehistracyi, heta budzie partyja na papiery? Ci niejak dziejničać jana budzie?
PŁ: My płanujem najbližejšym časam ahučyć pryncypy pracy partyi, nazvu, budzie stvorana internet-płatforma, kab tyja aktyvisty, jakija hatovyja nas padtrymać, zajavili ab svaim žadańni stać siabrami partyi. My nie budziem pieradavać hetuju infarmacyju ŭ publičnuju prastoru, bo heta niebiaśpiečna.
«NN»: Čym vaša partyja budzie adroźnivacca ad tych partyj, jakija ŭžo isnujuć?
PŁ: My vystupajem za šmatpartyjnuju sistemu. Budučynia Biełarusi, kali budzie niekalki mocnych palityčnych partyj, jakija buduć farmavać parłamient, u tym liku praz stvareńnie kaalicyj. Hałoŭnymi dla nas buduć pytańni niezaležnaści, pravoŭ čałavieka, viaršenstva zakona — heta bazavaje. Nie treba kazać pra adrozńnieńni siońnia — heta pytańnie budučyni. Na siońnia hałoŭnaje — pieramahčy hety režym, dabicca, kab była aformlena novaja demakratyčnaja Biełaruś.
«NN»: Vy vitajecie stvareńnie partyi Viktaram Babarykam?
PŁ: Absalutna. Ja za šmatpartyjnaść i prezidencka-parłamienckuju respubliku. Heta nie pytańnie pra pasady — davier ludziej jašče treba zasłužyć. My nie budziem źmiešvać paradak dnia, NAU praciahvaje funkcyjanavać i budzie naroščvać cisk, jak unutrany, tak i źniešni, na režym. Heta ŭsio my pabačym najbližejšym časam.
«NN»: Ci jość ryzyka dla novaj partyi stać partyjaj emihrantaŭ?
PŁ: Nie. Zrazumieła, što majo viartańnie na siońnia niemahčymaje. U nas jość aktyŭ, jaki hatovy pracavać u Biełarusi nad pašyreńniem našaj płatformy. My vykarystajem internet taksama dla hetaha. Ci mahčyma siońnia aktyŭna dziejničać u Biełarusi, źbirać aktyvistaŭ i adčuvać biaśpieku za ludziej? Ja liču niapravilnym stavić ich u niebiaśpieku, ale admovicca ad farmiravańnia partyj, značyć, prajhrać zaŭtra.
«NN»: Ci abmiarkoŭvali vy svaju ideju sa Śviatłanaj Cichanoŭskaj?
PŁ: My prainfarmavali Śviatłanu Cichanoŭskuju, ale heta całkam aŭtanomnaje rašeńnie.
«NN»: Ciapier u Biełarusi idzie praces stvareńnia psieŭdapartyj, hetym zaniaty Andrej Łankin, prarasijski aktyvist Łušč. Što dumajecie nakont hetaha?
PŁ: Tamu my i kažam, što zaŭtra budziem adkazvać pierad hramadstvam, čamu jany pracavali, čamu jany stvaryli takija partyi, čamu jany mohuć abracca, a dzie byli my? Naš adkaz pavinien być jasnym i zrazumiełym, što my da hetaha hatovyja. My pavinny raźbivać taki paradak, jakuju realizoŭvaje režym. Nielha dać mahčymaść režymu pieramahčy zaŭtra. My budziem bajkatavać? Možna stajać zboku, ale tady rašeńnie prymuć za nas. Treba pracavać na krok napierad.
«NN»: Ci praz stvareńnie partyi vy nie zajaŭlajecie pra svaje ambicyi ŭ budučyni stać prezidentam ci premjeram Biełarusi?
PŁ: Palityčnyja ambicyi — heta narmalnaja reč. Zrazumieła, ambicyi jość i ŭ mianie. Ale pytańnie nie pra ambicyi, a pra mety. Mnie važna, kab z turmaŭ vyjšli palitviaźni, kab u nas utvaryłasia demakratyčnaja sistema, kali narmalna zmohuć pracavać partyi, buduć demakratyčna abrany prezident i parłamient. Čym macniejšaj budzie partyja, tym bolš šancaŭ na pieramohu i farmavańnie ŭrada dla novaj Biełarusi. Ale siońnia hałoŭnaje heta cick, bo inakš usie nadziei buduć marnymi.
«NN»: Jašče b chacieŭ spytacca pra tyja katavańni, jakija ciapier adbyvajucca ŭ turmach na Akreścina i ŭ Žodzinie. Što rabić z hetym?
PŁ: Pierasłaŭ hetuju infarmacyju pradstaŭniku ES u Biełarusi Dzirku Šubielu. Apublikavaŭ na tvitary, prainfarmavaŭ daradcu prezidenta Francyi Makrona, budu infarmavać usich zachodnich partnioraŭ, jakich viedaju asabista. Ci mahčyma, kab demakratyčnaja Jeŭropa maŭčała pa faktach katavańniaŭ u biełaruskich turmach — heta niedapuščalna. Na žal, Jeŭropa siońnia taksama prachodzić test, ci maje jana mahčymaść jak instytut spynić tuju situacyju, jakaja adbyvajecca ŭ Biełarusi. Praca nad partyjaj u mianie budzie zajmać 5-10% času. Hałoŭnaje — sistemnaja dziejnaść NAU jak na ŭnutranym poli, tak i z zamiežnymi partniorami dziela vykanańnia patrabavańnia biełarusaŭ i novych vybaraŭ.
