Fota pixabay.com
Staražytnyja hreki nazyvali chimieraj mifičnuju pačvaru z hałavoj i šyjaj ilva, tułavam kazy i chvastom u vyhladzie źmiai. Ale hety termin isnuje i ŭ bijałohii — tam chimierami kličuć arhanizmy, cieły jakich składajucca z kletak dźviuch krynic pachodžańnia. Naprykład, padčas ciažarnaści bliźniat adzin ź ich časam moža pahłynać inšaha, i kančatkovy indyvid u takim vypadku budzie składacca z kletak z roznymi hienomami.
Na praciahu niekalki dziesiacihodździaŭ navukoŭcy rabili ekśpierymienty pa stvareńni mižvidavych chimier, častki cieła jakich naležali b roznym žyviołam. Ale niadaŭna ŭ vydańni Cell źjaviŭsia artykuł, jaki raspvviadaje pra sproby pašyryć hetyja ekśpierymienty na ludziej. Kitajski daśledčyk Tao Tan i kamanda amierykanskich, kitajskich i ispanskich navukoŭcaŭ zdoleli stvaryć embryjony, jakija častkova źjaŭlajucca čałaviečymi, a častkova — małpinymi, piša The Economist.
Daśledčyki pačali ekśpierymient z 132 embryjonaŭ makaki. Praz šeść dzion paśla apładnieńnia ŭ embryjony ŭvodzilisia pašyranyja plurypatentnyja kletki čałavieka — hety vid kletak moža vyraści ŭ lubyja inšyja kletki, što jość u arhaniźmie. Padčas rańnich etapaŭ raźvićcia embryjony sysunoŭ składajucca z čatyroch typaŭ kletak, i čałaviečyja kletki pranikli ŭ kožny ź ich.
Na 15 dzień ekśpierymienta kolkaść žyvych embryjonaŭ pačała źnižacca, a na 20 dzień ich uvohule nie zastałosia. Ale hetaha času chapiła, kab pačałasia tak zvanaja hastrulacyja — praces, padčas jakoha z ebryjanalnych kletak pačynajuć farmiravacca roznyja orhany i tkanki. Čałaviečym kletkam spatrebiłasia bolš času, čym małpinym, kab dasiahnuć hetaha etapu, ale, tym nie mienš, u ich usio atrymałasia.
Navukoŭcy spadziajucca, što ekśpierymient moža dapamahčy ŭ vyrašeńni dźviuch zadač. Pieršaja ź ich — patłumačyć niedakładnaści ŭ składanym pracesie embryjanalnaha raźvićcia, što paźniej mahło b padkazać šlach da lačeńnia niekatorych pryrodžanych chvarob. Vykarystańnie chimier dazvoliła b paźbiehnuć etyčnych ciažkaściej, źviazanych z ekśpierymientami na čałaviečych embryjonach.
Taksama jość nadzieja, što chimiernyja žyvioły kali-niebudź zrabilisia b krynicaj orhanaŭ dla pierasadki chvorym. U 2017 hodzie japonskija navukoŭcy prademanstravali, jak heta mahło b pracavać. Jany pierasadzili častki padstraŭnikavaj załozy, jakija byli vyraščanyja ŭnutry hibryda myšy i pacuka, u myš z dyjabietam, paśla čaho dyjabiet u myšy źnik. Ale pakul niajasna, jak pieranieści hety pryncyp na ludziej, bo ekśpierymienty z čałaviečymi chimierami — vielmi sprečnaja z boku etyki reč. U ZŠA, naprykład, zabaroniena finansavańnie takoj pracy ź fiederalnaha biudžeta.
