«Naša Niva» pahavaryła ź dziaŭčynaj Vitala i jaho siabram.
«Vital rodam z Kaściukovičaŭ. Ale apošnija hadoŭ vosiem žyŭ u Homieli.
Ź jaho słovaŭ, baćki pamierli ŭ 2014 hodzie, abodva ad raka ŭ karotki pramiežak času. Bratoŭ i siaścior nie mieŭ, byli niejkija svajaki, ale adnosin ź imi Vital nie padtrymlivaŭ.
My razam vučylisia ŭ handlova-ekanamičnym kaledžy na prahramistaŭ. Skončyli ŭ 2016. Paśla Vital pracavaŭ u firmie, jakaja zajmajecca voknami, byŭ tam ci to adnym z zasnavalnikaŭ, ci to namieśnikam dyrektara. Da taho ž rabiŭ niejkija staronki ŭ internecie, pisaŭ teksty — nie palityčnyja, jak zvyčajny kapirajtar-fryłansier. Zarablaŭ narmalna, zdymaŭ kvateru ŭ Homieli, dzie žyŭ adzin», — raskazvaje homielski siabar Šyšova.
Na fota z kaledža Vital paziruje sa značkom BRSM na hrudziach. Ale siabar kaža, što da moładzievaj arhanizacyi Šyšoŭ dačynieńnia nie mieŭ:
«Heta my prosta ŭ kaledžy vykonvali funkcyi jak by achovy. Ale ž u BRSM nie ŭvachodzili, Vital byŭ daloki ad hetaha. Uvohule, my ź im palityku nie abmiarkoŭvali.
Pra jaho ŭdzieł u pratestach ja nie viedaju. My bačylisia ŭ vieraśni 2020 hoda, Vital kazaŭ, što ŭ jaho ŭsio dobra. Paśla ja daviedaŭsia, što jon pierabraŭsia ŭ Kijeŭ — ja nie ździviŭsia, bo i raniej Vital kazaŭ, što vielmi chacieŭ by pažyć u hetym horadzie. Ja viedaŭ, što jon jakraz niadaŭna jeździŭ u Kaściukovičy, pradaŭ tam dom i kvateru, tak što hrošy ŭ jaho byli — nu, dumaju, dobra.
Uvohule, błakitnaja mara ŭ Vitala była źjechać u Amieryku. Jon tam nie mieŭ siabroŭ ci svajakoŭ, prosta padabałasia jamu hetaja kraina. Nie viedaju, čym by jon tam zajmaŭsia. Uvohule, adnojčy Vital kazaŭ, što chacieŭ by stvaryć pryvatnuju vajennuju kampaniju. Nie viedaju, ci ŭsurjoz dumaŭ ci moža tak žartavaŭ, bo sam jon nidzie nie vajavaŭ i nie płanavaŭ».
U Kijeŭ Šyšoŭ pryjechaŭ u pačatku kastryčnika, raskazvaje jaho dziaŭčyna Bažena.
«Vital vychodziŭ na pratesty ŭ Homieli 9-12 žniŭnia. A raniej u jaho była sudzimaść za ekstremizm. Atrymaŭ, zdajecca, 2 hady ŭmoŭna. Sudzili za niejkuju karcinku ŭ internecie (heta paćvierdziŭ i siabar Šyšova — NN). Tamu ciapier jon bajaŭsia, što paśla pratestaŭ da jaho chutka pryjduć, i vyrašyŭ źjazdžać ź Biełarusi. Kupiŭ spačatku pucioŭku ŭ Turcyju, ale tam štości zdaryłasia, i jon prosta vyrašyŭ raptoŭna jechać va Ukrainu. Pierasiek miažu lehalna, ja bačyła štamp u pašparcie, — raskazvaje Bažena. — U Kijevie pravodzilisia akcyi la pasolstva Biełarusi, my nieśli vachtu 40 dzion tam uvosień. I tam vyśpieła ideja stvaryć Biełaruski dom u Kijevie. Vital staŭ jaho kiraŭnikom.
Biełaruski dom — niekamiercyjnaja arhanizacyja. U nas niama pamiaškańnia, my pracujem jak vałanciory. Nie pracujem z fondami, sami ładzim akcyi, źbirajem hrošy dla biežancaŭ, kuplajem im praduktovyja kartki.
Na adnym z Maršaŭ u Kijevie my paznajomilisia. U mianie byŭ dzień naradžeńnia, znajomyja prapanavali trochi adśviatkavać. I Vital pajšoŭ z nami, prosta za kampaniju — sam jon nie piŭ. Nu i niejak zakruciłasia».
Pierad Novym hodam Vital z Baženaj źjechalisia.
«My zdymali zvyčajnuju kvateru, za svaje hrošy. Vital zarablaŭ jak ajcišnik-fryłansier. Kab jon byŭ źviazany ź niejkimi čužymi hrašyma, ja nie viedaju. Daŭhoŭ jon nie mieŭ, heta dakładna, — kaža Bažena. — Vital bolš chvalavaŭsia, što ciapier siudy najechali nie tolki ŭciekačy, ale i šmat ludziej, źviazanych ź siłavikami. Jon zaŭsiody byŭ naściarožany, sačyŭ, jakija mašyny ŭ dvary, chto za im idzie, naściarožana staviŭsia da novych tvaraŭ na akcyjach.
Bo byvali roznyja momanty. Adnojčy na nas napadali niejki pa vyhladzie narkamany na akcyi, paśla tych ludziej bačyli kala biełaruskaha pasolstva va Ukrainie.
U pačatku leta da mianie padyšli niejkija mužčyny. Štości słova za słova, jany pačynajuć pytacca pra Biełaruś, a vyśvietliłasia, što mianie zdymali i pisali huk — kali adzin ź ich ustavaŭ, u jaho vypała skrynačka ad mikrafona-piatlički. Kali jon zrazumieŭ, što ja toje ŭbačyła, prosta rezka syšoŭ, i ja bačyła, jak da jaho trochi dalej dałučyŭsia niejki inšy mužčyna z kamieraj u rukach.
My paviedamlali pra heta śpiecsłužbam, bo nas užo viedali ludzi sa Słužby biaśpieki Ukrainy, jakija sačyli za biaśpiekaj na akcyjach. Tyja paraili sačyć za svaimi, nu i ŭsio.
Vital trochi paranoiŭ, ale moža i nie paranoiŭ, jak ciapier bačna… Jon zaŭvažaŭ, naprykład, što niejki bus uvieś čas za nami jedzie. Ale apošni miesiac było cicha, Vital trochi supakoiŭsia, jak ja dumała.
Chacia ahulnyja siabry kažuć, jon pisaŭ im, što maje kiepskija pradčuvańni, maŭlaŭ, kali što zdarycca, pryhladzicie za Baženaj. Ale mnie jon ničoha takoha nie kazaŭ».
Ranicaj 2 žniŭnia Vital źnik.
«Jon biehaŭ nie kožny dzień, tak, pad nastroj. I voś učora ja pračnułasia kala 10, padumała, što jon niadaŭna syšoŭ. A nasamreč jaho nie było doma ŭžo hadzinu. Pačakała jašče hadzinku, paśla pišu, zvaniu — cišynia. Zrazumieła, štości nie toje. Paprasiła znajomych, kab jany taksama nabrali, jon nie biare. Dumaju, moža jamu stała kiepska padčas prabiežki? — zhadvaje Bažena. — Pryjechali znajomyja, my prajšlisia pa lesie, ničoha nie znajšli. Tady vyklikali palicyju. Byŭ sabaka, ale śled nie ŭziaŭ.
My da 2 hadziny nočy pračesvali les, zvanili jamu ŭvieś čas. Ja na toj momant dumała, što Vitala ŭžo vyvieźli i jon užo ŭ Minsku. I nočču ja nie mahła spać, usio dumała, jak ža jon budzie siadzieć u Biełarusi? U jaho svajakoŭ tam niama, chto pieradaść pieradaču?
Tamu ŭ lesie ja chacieła prosta adšukać jaho telefon, jaki pa bilinhu byŭ niedzie tam, moža, telefon by dapamoh štości vyśvietlić. Ale spačatku išli hudki, paśla telefon prosta sieŭ».
Ranicaj 3 žniŭnia Bažena ź siabrami znoŭ pajšli ŭ tuju lesapałasu.
«U mianie było jak pradčuvańnie, što niedzie ŭ pačatku parka treba šukać telefon. Pačali šukać, i siabry zajšli kudyści hłybiej, tudy dzie nie zachodzili raniej, bo dumali, što Vital tudy nie moh by zabiehčy… I tam jon byŭ paviešany. Kankretna što tam — ja nie bačyła, mianie nie puścili, — kaža Bažena — U mianie zdaryłasia isteryka. Ja nie vieryła, što heta jon.
Ale palicyja pryjšła, paćvierdziła, što heta Vital. Jany pytalisia taksama pra viaroŭku — jon visieŭ na niejkaj viaroŭcy. U nas takoj niama. I palicyja pytałasia, ci nie moh jon sam?
Ja nie dumaju, što Vital tak by pastupiŭ u dačynieńni da mianie. Ale śladoŭ baraćby ci bojki na miescy, dzie jaho znajšli, niama.
Ja nie bačyła cieła, ale palicyja mnie skazała, što byli na tvary niejkija paškodžańni. I pa ich viersii, kali jon sam toje zrabiŭ, to vyhladaje, što ŭ pieršy raz abarvałasia viaroŭka, Vital stuknuŭsia tvaram ab pianiok i paśla palez druhi raz.
Zapiski nijakaj pry im nie było. Ja pahartała jaho zapisnyja knižki — tam taksama ničoha, nijakich namiokaŭ navat».
Bažena ŭ suicyd Šyšova nie vieryć.
«Dumaju, jon nie sam heta zrabiŭ. Moža, źviazana z tym, što Vital kiravaŭ Biełaruskim domam, nie viedaju, — kaža jana. —
Ale my choć i niadoŭha byli razam, ale havaryli pra budučyniu, budavali płany. Vital kazaŭ, što choča dačku. I apošnim časam my chvareli, amal uvieś čas byli razam doma — i ja nie zaŭvažyła, kab štości było nie tak.
Ciapier ja pahartała jaho błaknociki. Tam śpis metaŭ až da 2035 hoda: pačać pravilna charčavacca, pierajechać u ZŠA…»
U viersiju z samahubstvam nie vieryć i biełaruski siabar Vitala.
«Apošni raz my razmaŭlali niedzie miesiac tamu. U červieni ŭ Vitala byŭ dzień naradžeńnia, ja pavinšavaŭ. Pra palityku my nie havaryli. Ja spytaŭ, jak spravy, Vital adkazaŭ — usio dobra!
I ciapier ja daviedaŭsia pra jaho śmierć z navinaŭ.
Ja nie vieru ŭ suicyd. Nie chaču pahłyblacca, ale ja vielmi dobra viedaju jaho mientalny nastroj, jon nikoli nie staŭ by viešacca voś tak, u lesie. Ja viedaju, što sam jon by nikoli nie zrabiŭ heta mienavita takim čynam, jon nie taki čałaviek», — kaža homielski siabar Šyšova.
Dzie i jak projdzie pachavańnie blizkija Vitala Šyšova pakul nie viedajuć, cieła jašče nie addali, pravodziacca ekśpiertyzy.
Ukrainskija pravaachoŭniki papiarednie razhladajuć dźvie viersii: samahubstva albo naŭmysnaje zabojstva, zamaskiravanaje pad samahubstva. Na ciele Vitala jość paškodžańni, jany adpaviadajuć pavodle svaich charaktarystyk «adnarazovamu padzieńniu».
