Mikita Sałaviej
1. Pry hrypie, u adroźnieńnie ad inšych vostrych reśpiratornych zachvorvańniaŭ, na pieršy płan u klinicy vychodzić vysokaja lichamanka (tempieratura zvyčajna vyšejšaja za 38,0) i vyjaŭleny intaksikacyjny sindrom (ahulnaja słabaść, raźbitaść, boli ŭ ciahlicach, sustavach, mocny hałaŭny bol, śviatłabojaź, boli pry ruchu vočnych jabłykaŭ, ślozaciok). Mienavita z-za vyjaŭlenaj intaksikacyi pacyjent z hrypam i šukaje dapamohu doktara.
2. Kataralnyja prajavy čaściej u vyhladzie suchoha kašlu z-za trachieitu nie pieravažajuć u pieršyja hadziny, časam dni zachvorvańnia, i adstupajuć u klinicy na druhi płan. U častcy pacyjentaŭ (asabliva maleńkich dziaciej) mohuć być hastraintenścinalnyja prajavy (młosnaść, vanity, dyjareja, boli ŭ žyvacie).
3. Adsutnaść COVID-19 pa vynikach łabaratornych daśledavańniaŭ pry najaŭnaści vyšejpakazanaj simptamatyki moža navodzić na dumku pra hryp.
4. Hryp strašny pierš za ŭsio svaimi ŭskładnieńniami. Pa-za pandemičnym hrypam redka raźvivajucca pieršasna-hrypoznyja pnieŭmanity (toje, što my ciapier bačym pry COVID-19 u bolšaści pacyjentaŭ), ale nie takija i redkija bakteryjalnyja ŭskładnieńni (virusna-bakteryjalnaja i posthrypoznaja bakteryjalnaja pnieŭmanii, bakteryjalnyja infiekcyi dychalnych šlachoŭ inšych łakalizacyj). Jość i pazalohačnyja ŭskładnieńni (mijakardyty, dekampiensacyja raniejšych chvarob, mijazity i rabdamijoliz i h. d.).
5. Uskładnieńni i śmierci pry hrypie pieravažna rehistrujucca ŭ pacyjentaŭ hrupy ryzyki.
Heta:
— dzieci da 2 hadoŭ,
— darosłyja 65 hadoŭ i starejšyja,
— ciažarnyja žančyny na lubym terminie i paradzichi na praciahu 2 tydniaŭ paśla rodaŭ,
— pacyjenty z praktyčna lubymi chraničnymi zachvorvańniami: bronchalohačnymi, sardečna-sasudzistymi (za vyklučeńniem izalavanaj arteryjalnaj hipiertenzii), mietabaličnymi, nieŭrałahičnymi, hiematałahičnymi, chraničnaj chvarobaj nyrak, cyrozam piečani, złajakasnymi navatvorami,
— imunakampramietavanyja pacyjenty: miedykamientoznaja imunasupresija, prasunutyja stadyi VIČ i h. d.,
— pacyjenty, maładziejšyja za 18 hadoŭ, jakija doŭhi čas atrymlivajuć aśpiryn abo leki, jakija ŭtrymlivajuć salicyłat,
— pacyjenty z patałahičnym atłuścieńniem (indeks masy cieła bolšy za 40),
— asoby, jakija pastajanna pražyvajuć u damach-internatach, ustanovach praciahłaha dohladu.
6. Bolšaść pacyjentaŭ ź niaŭskładnienym hrypam mohuć paśpiachova lačycca ambułatorna.
Prykmiety pry hrypie, jakija patrabujuć abaviazkovaj špitalizacyi:
— vysokaja tempieratura cieła na praciahu 3 dzion i bolš, jakaja drenna kupirujecca standartnymi dozami haračkapanižalnych lekaŭ,
— zadyška pry nievialikaj fizičnaj aktyŭnaści ci ŭ spakoi, ciažkaść dychańnia (dyspnoe),
— cyjanoz skurnych pokryvaŭ i ślizistych,
— najaŭnaść kryvianistaj makroty, boli ŭ hrudziach,
— źmiena psichičnaha statusu (uzbudžeńnie abo patałahičnaja drymotnaść),
— pakutlivy bieśpierapynny suchi kašal (časta maskiruje zadyšku),
— zaŭvažnaje źnižeńnie arteryjalnaha cisku.
7. Hryp možna paćvierdzić łabaratorna, daśledujučy reśpiratornyja zmyvy mietadam PŁR albo mietadami detekcyi antyhiena ŭzbudžalnika (anałahičnyja padychody jak pry COVID-19).
8. U Biełarusi isnuje adziny preparat, jaki vałodaje supraćhrypoznym dziejańniem, — inhibitar niejraminidazy asieltamivir (viadomy pad handlovymi nazvami roznych vytvorcaŭ jak Tamiflu, Fłustop, Asieltamivir, Asieltamivir-ŁF, Fłukaps). Apošni varyjant staŭ vypuskacca ŭ kapsułach pa 45 i 30 mh, što dazvalaje davać jaho dzieciam. Akramia taho, suśpienziju dla dziaciej možna pryhatavać i z kapsuły aryhinalnaha asieltamiviru (Tamiflu), jak — raskazana ŭ instrukcyi pa ŭžyvańni. Zhodna ź mižnarodnymi rekamiendacyjami ŭ mnohich krainach śvietu asieltamivir pry najaŭnaści pakazańniaŭ paśpiachova vykarystoŭvajecca ŭ dziaciej, pačynajučy z 2 tydniaŭ žyćcia.
9. Usie inšyja leki, u tym liku imunamadulatary, pazicyjanavanyja niekatorymi vytvorcami jak supraćhrypoznyja, nie vałodajuć dakazanaj kliničnaj efiektyŭnaściu pry hrypie i nie pavinny pryznačacca dla jaho lačeńnia. Ich niama ŭ mižnarodnych pratakołach lačeńnia hrypu i ŭ kliničnych pratakołach pa infiekcyjnych zachvorvańniach u Biełarusi.
10. Asieltamivir nieabchodna pryznačać jak maha raniej dzieciam i darosłym z paćvierdžanym abo mierkavanym hrypam, niezaležna ad fakta najaŭnaści abo adsutnaści supraćhrypoznaj vakcynacyi ŭ hetym hodzie, jakija:
1) špitalizavany (niezaležna ad praciahłaści zachvorvańnia pierad špitalizacyjaj),
2) majuć ciažkaje zachvorvańnie, jakoje prahresuje ci z uskładnieńniami (niezaležna ad praciahłaści zachvorvańnia pierad jaho vyjaŭleńniem),
3) uvachodziać u hrupu ryzyki.
Akramia taho, zhodna z rekamiendacyjami Amierykanskaha tavarystva infiekcyjnych chvarob 2019 hoda, ecijatropnaja terapija hrypu moža pryznačacca na mierkavańnie doktara dzieciam i darosłym z paćvierdžanym abo mierkavanym hrypam, jakija nie adnosiacca da hrupy ryzyki, ale pry hetym jany:
— ambułatornyja pacyjenty z praciahłaściu zachvorvańnia, mienšaj za 48 hadzin da momantu zvarotu pa miedycynskuju dapamohu (u hetym razie my možam papiaredzić dalejšaje raźvićcio infiekcyi, istotna palepšyć jakaść žyćcia pacyjenta i skaracić časovuju niepracazdolnaść),
— ambułatornyja pacyjenty, jakija majuć členaŭ siamji, jakija znachodziacca ŭ hrupie vysokaj ryzyki ŭ vypadku ich infikavańnia (asabliva ź imunadeficytnymi stanami),
— miedycynskija rabotniki, jakija akazvajuć dapamohu pacyjentam z vysokaj ryzykaj ciažkaha i ŭskładnienaha hrypu.
11. Pačatak pryjomu asieltamiviru ŭ pieršyja 36-48 hadzin ad pieršych prykmiet hrypu ŭ bolšaści vypadkaŭ dazvalaje abarvać dalejšaje raźvićcio infiekcyi. Adnak pry ciažkaj i ŭskładnienaj chvarobie, navat kali paźniej pryznačajecca asieltamivir, jon usio roŭna palapšaje kliničnyja nastupstvy chvaroby. Standartny kurs pryjomu preparata — 5 dzion (1 upakoŭka dla 1 pacyjenta na 1 kurs).
12. Usim ciažarnym žančynam z hrypam u lubym trymiestry ciažarnaści pakazana pryznačeńnie asieltamiviru ŭ standartnym režymie dazavańnia jak maha raniej ad źjaŭleńnia pieršych prykmiet zachvorvańnia. Mnostva praviedzienych bujnych daśledavańniaŭ nie prademanstravali jakoha-niebudź niehatyŭnaha ŭpłyvu asieltamiviru na ciažarnaść i na dzicia, čaho nie skažaš pra pieraniesieny hryp.
13. Doŭhi čas prymianiaŭsia supraćhrypozny preparat rymantadzin, jaki ciapier nie niasie karyści i nie pavinien pryznačacca, pakolki ŭ najbolš raspaŭsiudžanych varyjantaŭ virusa hrypu A/H1N1 i virusa hrypu V da jaho jość pryrodnaja nieadčuvalnaść, a hryp A/H3N2, jaki taksama sustrakajecca, u bolšaści vypadkaŭ vałodaje nabytaj rezistentnaściu.
14. Pry lačeńni hrypu vielmi važny adekvatny pitny režym (anałahična — pry lačeńni COVID-19). Heta dazvalaje istotna źmienšyć simptamatyku chvaroby (u tym liku hałaŭny bol) i paźbiehnuć uskładnieńniaŭ. Sutačnaja patreba ŭ vadkaści składaje 20-30 mł/kh vahi + 10 mł/kh na kožny hradus pavyšeńnia tempieratury cieła zvyš 37 hradusaŭ.
15. Antybijotyki pry hrypie nie vykarystoŭvajucca rucinna. Rašeńnie ab ich pryznačeńni pavinien prymać doktar na padstavie vyjaŭleńnia prykmiet dałučeńnia bakteryjalnaj infiekcyi.
16. Adzinym vysokaefiektyŭnym mietadam prafiłaktyki ciažkaha i ŭskładnienaha hrypu źjaŭlajecca štohadovaja vakcynacyja, najbolš efiektyŭnyja čatyrochkampanientnyja vakcyny (utrymlivajuć antyhieny dvuch typaŭ virusa hrypu A i dvuch linij hrypu V). Čamu važna praciahvać supraćhrypoznuju vakcynacyju padčas pandemii COVID-19 užo tłumačyłasia raniej. Vakcynacyja abaviazkovaja ŭsim pacyjentam z hrupy ryzyki. U dziaciej jana pravodzicca pieršy raz u žyćci dvuchrazova ź intervałam u 1 miesiac, i mahčymaja ŭžo z 6 miesiacaŭ žyćcia.
17. Žančyny, u jakich ciažarnaść praciakaje padčas siezona hrypu, pavinny abaviazkova być vakcynavanyja suprać hrypu, pačynajučy z II trymiestra ciažarnaści.
Ciažarnym žančynam, jakija naležać da hrupy ryzyki, vakcynacyja moža pravodzicca niezaležna ad terminu ciažarnaści.
Najaŭnyja dokazy śviedčać, što ŭ ciažarnych žančyn, jakija chvarejuć na hryp, statystyčna značna čaściej adznačajucca uskładnienaja ciažarnaść i rody, miortvanarodžańniaŭ, zaŭčasnyja rody, bolšaja vierahodnaść niespryjalnaha zychodu zachvorvańnia, asabliva ŭ II-III trymiestrach ciažarnaści, čaściej raźvivajucca ŭskładnieńni.
U toj ža čas šerah apublikavanych daśledavańniaŭ i mieta-analizaŭ demanstrujuć, što supraćhrypoznaja vakcynacyja padčas ciažarnaści biaśpiečnaja, nie asacyjavanaja ź jakimi-niebudź pabočnymi efiektami dla maci ci dziciaci, nie ŭpłyvaje na ciažarnaść i rody, daje pratektyŭny efiekt dla novanarodžanaha na praciahu pieršych 6 miesiacaŭ žyćcia.
18. Vakcynacyja suprać hrypu moža praciahvacca navat padčas cyrkulacyi virusa siarod ludziej. Adnak aptymalna jaje vykanać zahadzia, pakolki dla vypracoŭki adekvatnaha imunnaha adkazu nieabchodna ŭ siarednim 14 dzion. Pry hetym navat častkovy imunitet praź niekalki dzion paśla ŭviadzieńnia vakcyny moža asłabić simptamatyku i źmienšyć vierahodnaść uskładnieńniaŭ hrypu.
Nie chvarejcie!
