Siarhiej Drazdoŭski.
Pryčyny adjezdu
Drazdoŭski miarkuje, što jahony kryminalny pieraśled byŭ absalutna nieabhruntavany i nadumany i supravadžaŭsia značnymi pracesualnymi parušeńniami. Havorka idzie pra častku 2 artykuła 209 Kryminalnaha kodeksa RB (machlarstva, ździejśnienaje hrupaj asobaŭ). Pa hetym abvinavačvańni Siarhiej Drazdoŭski i Aleh Hrableŭski (juryst Ofisa) znachodzilisia ŭ niavoli paŭhoda, z 3 lutaha pa 30 lipienia 2021 hoda.
Padčas rasśledavańnia, śćviardžaje Drazdoŭski, zrabiłasia vidavočna, što abvinavačvańni nadumanyja. Akramia taho, ułady likvidavali Ofis, a paralelna z hetym Drazdoŭski daviedaŭsia, što ŭ Śledčym kamitecie «znachodzicca jašče adno rasśledavańnie ŭžo adnosna dziejnaści samaha Ofisa i jahonaha finansavaha składnika».
Ale i heta nie ŭsio: prakuror horada Minska zajaviŭ, što budzie pravodzicca rasśledavańnie materyjałaŭ sajta Ofisa na pradmiet taho, ci nosiać jany ekstremiscki charaktar i «ci źniesłaŭlajuć jany dobraje imia dziaržavy». A pakolki na sajcie Ofisa hadami publikavalisia krytyčnyja materyjały i manitorynhi niedachopaŭ dziaržaŭnaj sistemy ŭ halinie pravoŭ ludziej ź invalidnaściu, to paśla prakurorskaj pravierki abaviazkova budzie zroblena vysnova pra toje, što materyjały sajta dobraje imia dziaržavy ŭsio ž źniesłaŭlajuć, pierakanany Drazdoŭski.
«Taki bukiet kryminalnych artykułaŭ nie praročyŭ mnie ničoha dobraha, tamu ja nie dumaju, što siadzieć u biełaruskaj turmie było b bolš karysnym zamiest taho, kab pasprabavać syści i praciahnuć svaju dziejnaść», — kaža Siarhiej Drazdoŭski. Jon pakinuŭ krainu, znachodziačysia pad padpiskaj ab niavyjeździe jak abvinavačany pavodle kryminalnaj spravy.
Skandał: Ofis pa pravach ludziej ź invalidnaściu, AAN, machlarstva i «admyvańnie hrošaj»
Uvosień 2020 hoda dziaržaŭnyja ŚMI pačali vykarystoŭvać abvinavaŭčuju rytoryku ŭ dačynieńni da Ofisa pa pravach ludziej ź invalidnaściu i AAN.
Ad imia Hienieralnaha sakratara AAN štohod vypuskajecca dakład, dzie raspaviadajecca pra vypadki pieraśledu ludziej za ich supracoŭnictva z AAN. U dakładzie, ahučanym uvosień 2021 hoda, adnoj ź pieršych prahučała situacyja kryminalnaha pieraśledu ŭ dačynieńni da Siarhieja Drazdoŭskaha i Aleha Hrableŭskaha.
«Na što pradstaŭnik MZS Biełarusi ŭ AAN zajaviŭ, što my prosta ašukancy i kryminalniki i niama nijakaj našaj suviazi [pamiž našym supracoŭnictvam z AAN i pieraśledam u dačynieńni da nas], — kaža Drazdoŭski.
Zatym 12 kastryčnika 2021 hoda MZS Biełarusi apublikavała zajavu, u jakoj zajaŭlałasia pra nastupnuju «schiemu»:
- AAN vyłučyŭ dla biełaruskaj dziaržavy srodki na akazańnie dapamohi ludziam ź invalidnaściu i achviaram chatniaha hvałtu.
- Pakazanyja katehoryi ludziej hetyja hrošy nie atrymali, bo hrošy syšli na apłatu advakataŭ dla 23 hramadzian, jakija zaznali kryminalny pieraśled za ŭdzieł «u supraćzakonnych pratesnych akcyjach, nakiravanych na padryŭ dziaržaŭnaści i źviaržeńnie dziejnaj ułady».
- Tym samym biełaruskija hramadzianie Siarhiej Drazdoŭski i juryst Ofisa «praviali finansavuju machinacyju sa srodkami AAN».
- Zrabili jany heta ź inicyjatyvy i z padtrymkaj šerahu supracoŭnikaŭ Pradstaŭnictva AAN u Biełarusi.
- Taksama adznačajecca, što Drazdoŭski ŭsio ž zrabiŭsia «achviaraj niedapuščalnaj, nieprafiesijnaj i palityčna matyvavanaj dziejnaści supracoŭnikaŭ Pradstaŭnictva AAN u Respublicy Biełaruś» (adnak staŭ abvinavačanym pa kryminalnaj spravie ab machlarstvie).
Praź niekalki dzion hetu situacyju abmierkavali ŭ «Kłubie redaktaraŭ» na kanale «Biełaruś-1». Tam jaje nazvali «skandałam» i «aburalnym faktam, na jakim nielha stavić kropku». ANT ž u adnoj sa svaich prahram nazvała situacyju «machlarskaj schiemaj».
Siarhiej Drazdoŭski na heta kaža:
«Naš aryšt i kryminalnaja sprava suprać nas akurat i byli častkaj dziaržaŭnaj palityčnaj apieracyi, kab niejkim čynam paŭździejničać na PRAAN. I, mnie zdajecca, [dla Biełarusi] atrymaŭsia nie toj vynik, jaki jany płanavali, a antyvynik.
Nasamreč naš Ofis vykonvaŭ absalutna pravaabarončuju pracu, i my jaje rabili, jak ni dziŭna, sadziejničajučy dziaržavie ŭ vykanańni kanstytucyjnych normaŭ, to-bok zabiaśpiečvali hramadzianam mahčymaść karystacca pasłuhami advakata. Padčas svaich dopytaŭ u DFR my z Aleham kazali pra heta: «bo heta kanstytucyjnaje prava čałavieka na dapamohu advakata ŭ luboj situacyi». Na što nam adkazvali: «Tak, heta kanstytucyjna, ale heta suprać intaresaŭ dziaržavy». Voś takoje mierkavańnie ŭ ich było».
Uzhadvajučy svaje dopyty ŭ Departamiencie finansavych rasśledavańniaŭ, Drazdoŭski adznačaje:
«Na dopytach mnie kazali, što mianie čakaje kałonija na šmat hadoŭ. Ja zapytvaŭ: «Što ž vy takoje kažacie?» — sprabujučy ich saromić. Jany adkazvali: «A vy potym nidzie ničoha nie dakažacie». To bok u ich voś takaja ŭpeŭnienaść i pierakananaść u svajoj biespakaranaści».
Akramia taho, schiema advakackaj padtrymki ad AAN ludziam ź invalidnaściu i ludziam, paciarpiełym ad chatniaha hvałtu, była raspracavanaja jašče ŭ 2019 hodzie:
«Tady my supolna z PRAAN płanavali nievialiki prajekt (i jon nasamreč vielmi maleńki pa hrašach). I [padčas dopytaŭ] ja kazaŭ našamu śledčamu: «Cikava, jakim čynam ja, raspracoŭvajučy ŭ 2019 hodzie hetuju «schiemu» i ŭzhadniajučy jaje z PRAAN, moh zdahadvacca pra padziei 2020 hoda?» Ale zrazumieła, što heta rytaryčnaje pytańnie».
Tym bolš, adznačaje Drazdoŭski, śledstva naohuł nie vyśvietliła, ź jakich mienavita srodkaŭ finansavalisia niametavym čynam advakaty dla hetych 23 hramadzian: z prajekta na akazańnie dapamohi ludziam ź invalidnaściu i achviaram chatniaha hvałtu abo ź niejkaha inšaha.
Taksama ŭ abvinavačvańni pa kryminalnaj spravie ab machlarstvie ŭ dačynieńni da Hrableŭskaha i Drazdoŭskaha nijak nie hučała farmuloŭka pra «finansavańnie hramadzian, jakija ŭdzielničali ŭ masavych biesparadkach»:
«U abvinavačvańni prapisana tolki toje, što my raspracavali schiemu i niametavym čynam vykarystoŭvali srodki, — davoli sucha, padviedziena baza, što my prosta machlary. A pra «masavyja biesparadki» havaryłasia za kadram: u dopytach, u razmovach. Zatym heta vyliłasia ŭ dziaržSMI i pačało tam musiravacca».
Pravaabaronca zadajecca pytańniem: jakim čynam u dziaržSMI byli vykarystanyja dla svaich kamientaroŭ pra «skandał z AAN» dadzienyja śledstva? Bo navat jahony advakat davaŭ padpisku ab nierazhałošvańni materyjałaŭ kryminalnaj spravy.
«Kaniečnie, heta śviedčyć pra toje, što na zakon nichto nie zvažaŭ», — adznačaje Drazdoŭski.
Jon taksama padkreślivaje, što ŭ materyjałach dziaržaŭnych miedyja hučała farmuloŭka, što jon i jahony kaleha Aleh Hrableŭski byli «adpuščanyja na volu».
«Nie, my nie adpuščanyja — my pad śledstvam! Tak, Aleha vypuścili ź SIZA, a mianie z chatniaha aryštu — ale ž nam źmianili mieru strymańnia i heta nie značyć, što my «adpuščanyja». My pad padpiskaj ab niavyjeździe. Išli try śledstvy. Paručalnictva — heta nie «adpuščanyja». Maje paručalniki atrymali vielizarny štraf mienavita tamu, što my byli nie adpuščanyja. Heta hłabalnaja chłuśnia».
Siarhiej Drazdoŭski (źleva) na mitynhu ŭ abaronu pravoŭ invalidaŭ-kalasačnikaŭ.
Sud nad paručalnikami
5 listapada sudździa suda Partyzanskaha rajona horada Minska Michaił Makarevič pastanaviŭ nakłaści hrašovyja spahnańni na dvuch paručalnikaŭ Drazdoŭskaha — pa 100 bazavych vieličyń (pa 2 900 biełaruskich rubloŭ).
«Čamu pačaŭsia sud nad paručalnikami? Chutčej za ŭsio, mianie vyklikali pozvaj na dopyt, jakaja dzieści zhubiłasia, ja nie źjaviŭsia — i hetaha stała dastatkova. Nakolki ja viedaju, u sudzie na pytańnie, a dzie ž ja znachodžusia, adkazu nie prahučała. To bok ja z takim ža pośpiecham moh by siadzieć dzieści ŭ turmie, a paručalnikam by ŭsio adno ŭpajali štrafy».
Praź sistemu paručalnictva dva čałavieki akazalisia ŭ zakładnikach situacyi, adznačaje Siarhiej Drazdoŭski. Bo paručalniki harantujuć, što abvinavačany nie budzie zajmacca złačynnaj dziejnaściu na voli. Adnak u toj čas išoŭ praces likvidacyi Ofisa, z-za čaho Drazdoŭski jak jahony dyrektar abaviazany byŭ zakryć rachunak arhanizacyi. Ale zrabić jon hetaha nie moh, bo rachunak byŭ zabłakavany Śledčym kamitetam.
«Naturalna, ja, nie vykanaŭšy rašeńnie Minharvykankama, moh atrymać niekalki administracyjnych spahnańniaŭ — i voś ja parušalnik, a maje paručalniki mahli atrymać štrafy».
Premija
24 listapada stała viadoma, što pradstaŭniki Ofisa pa pravach ludziej ź invalidnaściu Siarhiej Drazdoŭski i Aleh Hrableŭski zrabilisia łaŭreatami premii Front Line Defenders 2021. Heta premija ŭručajecca pravaabaroncam, jakija znachodziacca ŭ niebiaśpiecy.
Cyrymonija ŭručeńnia premii adbyłasia 9 śniežnia padčas anłajn-tranślacyi.
«Nam było važna, karystajučysia hetaj mahčymaściu, raspavieści, što ŭ Biełarusi adbyvajecca taki žach, kašmar i humanitarnaja katastrofa; źviarnuć uvahu na toje, kab bolš ludziej jašče bolš razumieli ŭsiu surjoznaść i niebiaśpieku taho, što adbyvajecca ŭ Biełarusi z pravami čałavieka i sa sprobami poŭnaha źniščeńnia instytuta pravaabarony ŭ krainie. Kaniečnie, heta katastrofa dla suśvietnaj supolnaści. Heta padryvaje ŭsiu kancepcyju pravoŭ čałavieka. To-bok kali niejkija asoby, jakija zachapili ŭładu ŭ krainie, mohuć takim čynam lohka i prosta raspravicca ź ludźmi, jakija prasoŭvajuć pravy čałavieka, dapamahajuć ludziam ich zrazumieć i dapamahajuć abaraniać pravy čałavieka, tady heta sapraŭdy pahroza miru. A premija dapamahła nam raspavieści pra heta», — kaža Siarhiej Drazdoŭski.
Dziejnaść Ofisa pa pravach ludziej ź invalidnaściu ŭ novych umovach
«My budziem praciahvać pracu zvonku i dapamahać biełarusam», — adznačaje Drazdoŭski.
Adnak dziejnaść Ofisa pierafarmatavanaja ŭ dystancyjny farmat, a dapamoha ludziam skarocicca da kansultacyj. Źniknie mahčymaść pravodzić advakatyŭnyja kampanii, jakija čaściakom stajali za dapamohaj Ofisam čałavieku, jaki da jaho źviarnuŭsia:
«My znachodzili ekśpiertaŭ unutry krainy i kansultavalisia ź imi, my arhanizoŭvali supravadžeńnie čałavieka pa administracyjnych etapach: naprykład, kali heta ŭstalavańnie invalidnaści, to my sprabavali znajści čałavieku lekaraŭ i śpiecyjalistaŭ, jakija, naprykład, dapamahali b jamu ŭdakładnić jahony dyjahnaz ci sacyjalnuju niedastatkovaść. Kali heta pytańnie adabrańnia dziaciej, to my šukali ŭ miascovaj supolnaści dapamohu, jakaja mahła b na miescy padtrymlivać čałavieka. My padłučali presu tady, kali treba i dzie treba… Vychodzili na adpaviedny ŭzrovień čynoŭnikaŭ, viali ź imi pieramovy z nahody toj ci inšaj prablemy…»
Ciapier arhanizavać usio heta, znachodziačysia nie ŭ Biełarusi, dosyć składana, adznačaje pravaabaronca. Tym bolš 21 śniežnia 2021 hoda byli pryniatyja papraŭki ŭ Kryminalny kodeks, jakija praduhledžvajuć kryminalnuju adkaznaść za dziejnaść u likvidavanych arhanizacyjach.
Jak doŭha Siarhiej Drazdoŭski i Ofis pa pravach ludziej ź invalidnaściu nie zmohuć viarnucca ŭ Biełaruś?
«Pakul jašče dziejničaje hety režym, pakul jašče zakonnym čynam nie vyznačanaja niezakonnaść usich dziejańniaŭ [dziaržavy], pačynajučy z momantu [prezidenckich] vybaraŭ, pakul nie buduć vypuščany i reabilitavany ŭsie palitviaźni, pakul nie budzie abvieščana ab niezakonnaści vyniesienych sudami rašeńniaŭ — da tych časoŭ mnie niebiaśpiečna źjaŭlacca ŭ krainie, tamu što ja adrazu ž apynusia za kratami», — padsumavaŭ Siarhiej Drazdoŭski.
Dva palitviaźni źjechali za miažu. Ich paručycielam prysudzili štrafy
«Prahułka na hadzinu vakoł doma». Siarhiej Drazdoŭski — pra paŭhoda chatniaha aryštu
