Raman Biebiech: Usie biełarusy, ź jakimi davodziłasia mieć stasunki, vyjavilisia vielmi pazityŭnymi ludźmi. Fota: instagram.com/roman_bebekh/
«Naša Niva»: Jak adreahavaŭ ukrainski sport na rasijskaje ŭvarvańnie?
Raman Biebiech: Kali adkazvać adnym słovam, to ŭzorna. Žachlivaja situacyja, ź jakoj sutyknułasia kraina, jaskrava prademanstravała, chto jość chto. I mnie pryjemna adznačyć, što 99 adsotkaŭ ludziej, źviazanych sa sportam, paviali siabie maksimalna adekvatna. Tak, kamuści treba było pieražyć taki žudasny ŭdar jak vajna, kab stać sapraŭdnym ukraincam dy pačać nazyvać rečy svaimi imionami. Adnak ciapier vidavočna, što farmujecca nacyja patryjotaŭ — i heta samaje vialikaje adroźnieńnie ad padziej 2014 hoda. Tady hramadstva dzialiłasia i jednaści nie było.
Ciapier ža, kali pajšli pramyja udary pa Kijevie dy inšych haradach, uhołas zahavaryli ŭsie spartsmieny. Jany stali spraŭdnymi suśvietnymi ambasadarami Ukrainy, bo pramaŭlali hučniej za palitykaŭ! Pra toje, što tut nasamreč adbyvajecca, daviedalisia navat u dalokich kutkach płaniety, dziakujučy našym zorkam futboła kštałtu Zinčanki, Jarmolenki ci Šaŭčenki, albo topam boksa ŭzroŭniu Usika dy Łamačenki. I heta byŭ sapraŭdny infarmacyjny praryŭ, bieź jakoha naŭrad ci b Ukraina atrymała tuju padtrymku, što dazvoliła nie skarycca vorahu ciaham dvuch miesiacaŭ.
Čamu čaściej za ŭsio zhadvaju proźviščy futbalistaŭ? Badaj tamu, što hety sport ŭ nas na pieršym płanie. Adnak chapała zorak i taho ž tenisa, što padtrymali Ukrainu — Siarhiej Stachoŭski, naprykład, naŭprost pajšoŭ u terytaryjalnuju abaronu. Tudy ž nakiravalisia baksiory, pra jakich užo zhadvaŭ. Lohkaatlety, płyŭcy, baskietbalisty — šmat chto albo dałučyŭsia da vajennych farmavańniaŭ, albo dapamahaŭ USU hrašyma, humanitarkaj. Zbolšaha nie było takoha, kab čałaviek, jaki damohsia čahości značnaha, zajaviŭ «sport pa-za palitykaj» — i demanstratyŭna schavaŭsia ŭ kusty.
«NN»: A jak ža Anatol Cimaščuk?
RB: Tak, zhodny, heta, badaj što adziny «zaškvar». Ale tut sprava takaja: pieršaja žonka futbalista, pani Nadzieja, stvaryła vakoł jaho vobraz sapraŭdnaha patryjota. Malavała nacyjanalnyja ściahi na jaho abliččy ŭ sacsietkach, kali heta jašče nie było mejnstrymam, nahadvała trymać ruku na sercy dy śpiavać himn padčas mižnarodnych sustreč.
Ale kali pryjšoŭ čas spravaj padtrymać krainu, Anatol vyjaviŭsia fejkavym patryjotam. Jon pramaŭčaŭ, kali ŭkraincy čakali ad jaho padtrymki, dapamohi. I heta šakavała, bo sam Cimaščuk pachodzić z Łucka — vielmi patryjatyčnaha kraju, jon rekardsmien pa kolkaści hulniaŭ za nacyjanalnuju kamandu. Na jaho mieli spadziavańni kiraŭniki fiederacyi futboła, jak na budučaha treniera moładzievaj zbornaj, i ŭ pierśpiektyvie jak na śpiecyjalista, što dapamoža raźvivać hety vid sporta va Ukrainie. Adnak jon abraŭ žyćcio na inšym baku…
Nakolki viedaju, Cimaščuk maje ciesnyja stasunki z pradstaŭnikami «Hazprama», vysokimi čynami FSB, upłyvovymi ludźmi rasijskaj elity. Tamu, uzvažyŭšy ŭsio, jon, vidavočna, schiliŭsia da rasijskaha dabrabytu — niedarma ž stolki času ŭ picierskim «Zienicie» pracavaŭ.
Da taho ž novaja žonka ŭ futbalista rasijanka. I heta ŭsio paŭpłyvała na jaho vybar. Adnak ciapier jamu varta ŭśviadomić: va Ukrainie jamu nie rady. I tyja partrety, što ŭpryhožvali futbolnyja škoły krainy, z vyjavami Cimaščuka, bolš tam nie źjaviacca.
«NN»: Jarasłaŭ Rakicki, atrymlivajecca, advarotnaja historyja?
RB: Rakickaha nikoli nie ŭsprymali patryjotam, chutčej, naadvarot — sieparatystam. Nikoli nie śpiavaŭ himn, admaŭlaŭsia ad vyklikaŭ u zbornuju z-za niejkich sumnieŭnych traŭm. Davodzili navat, što jon padtrymlivaje «toj» bok paśla kanfliktu 2014 hoda, chacia ŭsłych futbalist pra heta nikoli nie kazaŭ.
Staŭleńnie da Jarasłava jašče pahoršyłasia, kali jon źjechaŭ u Rasiju i dałučyŭsia da «Zienita». Adnak ja viedaju, što navat paśla hetaha jon dapamahaŭ humanitarna dzieciam, jakija znachodzilisia na terytoryi «DNR» dy «ŁNR». I zastavaŭsia patryjotam Daniecka, dzie sam byŭ uzhadavany.
Paśla pačatku vajny Jarasłaŭ Rakicki razarvaŭ kantrakt z «Zienitam» i viarnuŭsia va Ukrainu. Fota: FK «Zienit»
Cikava, što paśla napadu Rasii ŭ lutym 2022-ha Rakicki taksama ničoha adkryta nie kazaŭ. Adnak jaho ŭčynki — lepšyja za lubyja pramovy: čałaviek razarvaŭ kantrakt z «Zienitam» i, niahledziačy na stratu vielizarnaha zarobku, viarnuŭsia na radzimu. Jon prosta nie moh zastavacca ŭ Rasii, hulać tam, rabić vyhlad, što ničoha nie adbyvajecca, kali bambiać jaho rodnych dy suajčyńnikaŭ.
«NN»: Jakija ŭčynki ludziej sa sportu ciabie ŭzrušyli bolš za ŭsio apošnimi miesiacami?
RB: Tut biez varyjantaŭ na pieršym miescy ŭčynak Juryja Viarniduba, jakoha vy dobra viedajecie pa pracy hałoŭnym trenieram salihorskaha «Šachciora».
Jašče vosieńniu jon stajaŭ na čale małdaŭskaha «Šeryfa» dy pieramahaŭ u Madrydzie «Reał» u Lizie Čempijonaŭ. Paśla zdoleŭ začapicca za Lihu Jeŭropy, chacia pry takich supiernikach, jak «Reał», italjanski «Inter» dy ŭkrainski «Šachcior» heta padavałasia niemahčymym. Adnak jak tolki daviedaŭsia pra napad Rasii, trenier skasavaŭ pahadnieńnie z kłubam na dziasiatki tysiač dalaraŭ, viarnuŭsia ŭ Prydniastroŭje dy dałučyŭsia da USU. Nie da terabarony, a pajšoŭ mienavita ŭ vojska!
Jak sam Viernidub patłumačyŭ, treba trymać słova: «Kali skazaŭ, što pry patrebie baranić radzimu vaźmu aŭtamat dy vypraŭlusia na pieradavuju, to tak tamu i być».
Taksama adznaču ŭčynki baksioraŭ. Alaksandr Usik i Vasil Łamačenka pajšli ŭ terabaronu, što stała niejmaviernym infarmacyjnym pasyłam dla ludziej.
Bo kali brali ŭ pałon rasijskich vajskoŭcaŭ, tyja pryznavalisia: kali daznavalisia pra Usika dy Łamačenku ŭ šychtach abaroncaŭ, śviadomaść razburałasia:
«Nam ža kazali, kirujeciesia va Ukrainu, kab ratavać ruskamoŭnaje nasielnictva. A tut suprać nas bjucca viadomyja spartsmieny, jakija zaŭsiody ruskaj movaj i kamunikujuć…»
«NN»: Što skažaš pra biełarusaŭ va ŭkrainskim futbole dy ich pazicyju?
RB: Pačnu z taho, što ŭsie biełarusy, ź jakimi davodziłasia mieć stasunki, vyjavilisia vielmi pazityŭnymi ludźmi. Navat ujavić nie mahu, kab jany pajšli na Ukrainu vajnoju ci ŭchvalali padobnyja dziejańni. Tyja ž Alaksandr Chackievič, Leanid Kučuk, Arciom Mileŭski cudoŭna razumiejuć situacyju i majuć dośvied z ułasnaha vopytu, a nie z prapahandysckich pieradač.
Toj ža Kučuk u 2014-m, kali pracavaŭ u maskoŭskim «Łakamatyvie», pryjazžaŭ na Majdan, kab zrazumieć metu pratestu. I kolki ich tam u Rasii nie špihavali rytorykaj «u Kijevie buntujuć nacysty», Leanid Stanisłavavič vyrašyŭ na ŭłasnyja vočy pabačyć situacyju. Heta paśla dazvoliła trenieru śćviardžać: heta nie nabytyja za hrošy hałasy ludziej, a sapraŭdny bunt suprać bandyckaj ułady. Ciapier, upeŭnieny, Kučuk taksama maje dośvied, što vajna, jakuju raźviazała Rasija, viadziecca nie dla niejkaj tam «denacyfikacyi», a tolki dla zadavalnieńnia ambicyj adnaho čałavieka na čale dziaržavy.
Leanid Kučuk u 2014-m, kali pracavaŭ u maskoŭskim «Łakamatyvie», pryjazžaŭ na Majdan, kab zrazumieć metu pratestu. Fota: FK «Dynama-Minsk»
Adnosna Mileŭskaha skažu tak. Chaj sabie jon nie pajšoŭ u terytaryjalnuju abaronu śledam za najlepšym siabram Alaksandram Alijevym. Ale Arciom zastaŭsia ŭ Kijevie, nikudy nie źjechaŭ i ŭvieś čas zajmaŭsia vałanciorskaj pracaj. Tak, jon nie zarablaje ciapier vielizarnych hrošaj, z-za čaho jaho žyćcio źmianiłasia. Adnak tym, čym moža, jon dapamahaje prostym ludziam. Jamu ciažka, bo Mileŭski «čałaviek śvietu». Tamu jon ščyra pryznajecca: kali adčyniaju stužku navin, prosta dach źjazdžaje.
Chackievič uvohule kolki dzion tamu daŭ mocnaje intervju, dzie ŭsio raskłaŭ pa palicach. I ŭ hetym kantekście mianie ździŭlaje, što ŭ Biełarusi dy Rasii ludzi dajuć bolš viery telebačańniu, čym vykazvańniam svaich suajčyńnikaŭ ci rodzičaŭ. Nu nie moža ž vaš blizki ŭ adzin momant stać nacystam, praŭda? Tamu chaciełasia b skazać biełarusam: bolš razmaŭlajcie ź ludźmi, a nie viercie telebačańniu.
Ja dobra pamiataju biełaruskija padziei 2020 hoda i pratesty suprać falsifikacyi vybaraŭ. Pamiatajecie, što tady kazali praz vašyja kanały? I nichto nie demanstravaŭ u efiry sapraŭdny hvałt, jaki adbyvaŭsia na vulicach. Čamu ž situacyja pavinna źmianicca ciapier?
Dva barčuki, Pucin dy Łukašenka, prahnuć pravić viečnaść. I dla hetaha buduć rabić usio: kidać za kraty ludziej kštałtu Sašy Ivulina albo Volhi Chižynkovaj, jakija ŭ žyćci nikoha nie kryŭdzili, abo zabivać mirnych žycharoŭ Bučy dy Irpienia, a paśla kazać, što heta insceniroŭki amierykancaŭ.
«NN»: Kali ŭžo razmaŭlajem pra telebačańnie, raspaviadzi, jak ciapier źmianiłasia spartyŭnaje viaščańnie Ukrainy?
RB: Pryblizna z treciaha-čaćviortaha dnia rasijskaha ŭvarvańnia na servisie Megogo, dzie pracuju, pačali pradumvać, jak adnavić efiry. Chacia, kali ščyra, było składana nastroicca havaryć pra futboł, kali ŭsie dumki vyklučna pra vajnu.
Tym nie mienš, parailisia dy pryjšli da vysnovy: niemahčyma 24/7 žyć tolki navinami z frontu, bo ŭ takim vypadku možna chutka zvarjacieć. Dyj ludziam treba dapamahčy vydychać, pierazaružacca, inakš psichika nie vytrymaje.
Kažu pra heta ŭpeŭniena, bo paśla matčaŭ atrymlivaju paviedamleńni sa słovami padziaki ad prostych ludziej dy tych ža futbalistaŭ. Maŭlaŭ, fajna, što dali mahčymaść chacia b na hadzinu znoŭ pieranieścisia ŭ mirnaje žyćcio.
Pry hetym usie na servisie razumiejuć: vajna tak ci inakš — tema numar adzin. I, jak śledstva, analityčnyja prahramy pra, skažam, futbolnuju taktyku ciapier nikomu nie patrebnyja. U vyniku fokus idzie vyklučna na tranślacyi, kamientavańnie jakich ładzim u chatnich umovach. Megogo nabyŭ śpiecyjalnaje abstalavańnie, i my pry dapamozie internetu «pryviazvajem» hołas z domu da asnoŭnaha patoku videa.
«NN»: Tvajo asabistaje adkryćcio ŭ dačynieńni da spartsmienaŭ za apošnija dva miesiacy?
RB: Moj siabra Andrej Bahdanaŭ, jaki ŭ svoj čas abaraniaŭ kolery «Dynama», «Mietalista» dy «Kołasa». Jon byŭ absalutna apalityčnym čałaviekam, jaki ŭ časy Majdana staviŭsia da pratestaŭ maksimalna skieptyčna, a paśla anieksii Kryma ledźvie nie padpisaŭ kantrakt z «Rastovam».
Ale paśla napadu Rasii ŭ lutym čałaviek byccam naradziŭsia nanoŭ: pajšoŭ u terabaronu, imkniecca jak maha chutčej avałodać navykami boju dy paśla dałučycca da vojska — navat niahledziačy na dziejny kantrakt z «Kołasam»!
Jon kaža: chaj zhublu hrošy, pierakreślu karjeru futbalista, ale siońnia pavinien zrabić usio, kab dapamahčy krainie zastacca krainaj — i vyhnać akkupantaŭ z našaj ziamli.
I ad siabie dadam: z adnaho boku, heta cudoŭna, kali bačyš viartańnie ŭkrainca da vytokaŭ. A ź inšaha… Vajna, jakaja ciapier idzie, — heta taki vielizarny rubiec na sercy, što nie zahoicca i praź niekalki pakaleńniaŭ. Tak, jana spryjała stanaŭleńniu nacyi. Ale košt, jaki nam daviałosia zapłacić, prosta niejmavierny. I tamu i spartsmieny, i inšyja ludzi jašče doŭhija hady navat pohladam u bok rasijan buduć pahardžać.
