Uładzimir Alaksandraŭ
Z vykładčyka ŭ piekary. «Minimałka na poŭnuju staŭku — kala 1,5 tysiačy dalaraŭ na samaj nizkaapłatnaj pazicyi»
Uładzimir Alaksandraŭ pierajechaŭ u Izrail u listapadzie 2020 hoda — paśla taho, jak stamiŭsia ad čarhovych sprob znajści sabie novuju stałuju pracu, jakaja b zadavalniała. Mužčyna vykładaŭ fiłasofiju ŭ BDUIR, ale jamu nie praciahnuli kantrakt, tamu što jon pa ŭłasnym žadańni pačaŭ vieści zaniatki pa-biełarusku.
«U mianie zaŭsiody była mahčymaść repatryjavacca — i ja vyrašyŭ, što hety čas pryjšoŭ: pa śpiecyjalnaści ŭsio adno ŭładkavacca nie atrymlivałasia, adnaho repietytarstva nie chapała. Pierajazdžaŭ ja pa śpiecprahramie «Pieršy dom na radzimie». Pa joj ty pieršy čas žyvieš u vioscy — kibucy, vučyš iŭryt, paśla možaš šukać sabie pracu. Pry hetym pieršyja paŭhoda ty atrymlivaješ materyjalnuju dapamohu ad dziaržavy: dla čałavieka majho vieku jana składała kala 800 dalaraŭ na miesiac.
(«Pieršy dom na radzimie» — prahrama repatryjacyi dla siemjaŭ i niesiamiejnych repatryjantaŭ da 45 hadoŭ. Ëj aktyŭna karystajucca emihranty ź Biełarusi, Rasii i Ukrainy. Niadaŭna pa joj, naprykład, u Izrail pierajechała siamja viadomaha viadučaha Jaŭhiena Bułki. — «NN»)».
Pieršapačatkova Uładzimir pasialiŭsia ŭ pryharadzie Chajfy, dzie ŭładkavaŭsia roznarabočym u piakarniu, a ciapier žyvie ŭ Ašdodzie. Tam jon taksama pracuje ŭ piakarni, ale ŭžo na pazicyi piekara.
«Hałoŭny plus u Izraili — ty biez prablem možaš znajści pracu, jakaja navat pry minimalnym zarobku dazvolić tabie isnavać. Minimałka na poŭnuju staŭku tut kala 1,5 tysiačy dalaraŭ na samaj nizkaapłatnaj pazicyi.
Dvuch— ci trochpakajoŭku ŭ maim horadzie možna źniać za tysiaču dalaraŭ. Dla paraŭnańnia: u Biełarusi na adnušku moj zarobak vykładčyka sychodziŭ całkam. Praŭda, heta było daŭno, pra siońniašnija suadnosiny cen ja nie viedaju».
Uvieś kalektyŭ u piakarni Uładzimira razmaŭlaje na iŭrycie. Mužčyna pačaŭ vučyć jaho pry ambasadzie Izraila, jašče budučy ŭ Biełarusi. A ŭžo pierajechaŭšy, naviedvaŭ moŭnyja kursy pa prahramie dla repatryjantaŭ. Praŭda, dahetul niezadavoleny svaim bazavym uzroŭniem.
Na pracoŭnym miescy
«Kali ja niešta nie razumieju na pracy, to pakul pierapytvaju kaleh. Jany ciarplivyja ludzi: nie stamlajucca pa 3-4 razy adno i toje ž paŭtarać dla mianie i tłumačyć. Spadziajusia, moŭny prahres pryjdzie z časam, z ulikam majho znachodžańnia ŭ iŭrytamoŭnym asiarodździ».
«Navat padčas žorstkich karancinnych zachadaŭ nie zabaranialisia palityčnyja demanstracyi»
Uładzimir dla siabie bačyć tolki pieravahi ad pierajezdu:
«Izrail — kłasičnaja demakratyčnaja dziaržava, dzie šmat što zaležyć ad samoha čałavieka. Jość vialikaja prastora dla luboj dziejnaści: hramadskaj aktyŭnaści, tvorčaści, pradprymalnictva. I jaki ad dziejnaści budzie vynik, vyznačaje sam čałaviek, a nie dziaržava. Zrešty, Izrail u toj ža čas kraina sacyjalnaja, jana maje šmat dziaržaŭnych i hramadskich prahram padtrymki ludziej. Naprykład, paśla zvalnieńnia biespracoŭny čałaviek maje mahčymaść atrymlivać paŭhoda ładnuju častku svajho apošniaha zarobku. U sacsietkach jość šmat supołak, jakija dajuć abviestki ab razdačy dobrych, ale ŭžo niepatrebnych haspadaram rečaŭ: ad posudu i mebli da televizaraŭ i kampjutaraŭ.
Vielizarnym plusam u paraŭnańni ź Biełaruśsiu źjaŭlajecca palityčnaja svaboda: naprykład, navat padčas žorstkich karancinnych zachadaŭ nie zabaranialisia palityčnyja demanstracyi, i ludzi hetym karystalisia. Uvohule, tut ciažka patłumačyć, što značyć bajacca palicyi, śpiecsłužbaŭ, ułady. Heta toje, što, na žal, stała paŭsiadzionnaściu ŭ Biełarusi».
Ź minusaŭ ža mužčyna adznačaje dla siabie dva faktary:
«Na vulicach niekatorych haradoŭ nie tak čysta, jak u Minsku.
Jość i prablema bolš istotnaja: viadoma, što Izrail žyvie ŭ stanie pastajannaj pavyšanaj napružanaści praz pahrozy teraktaŭ, abstrełaŭ. Ale i da hetaha ludzi, možna skazać, pryzvyčailisia, jany navučylisia być pilnymi, arhanizavanymi, adkaznymi, ale pry hetym zastajucca saboju — viasiołymi, žyćciaradasnymi, krychu lanivymi pad paŭdniovym soncam».
Opcyju viarnucca nazad Uładzimir dla siabie nie razhladaje, paraŭnoŭvajučy padziei ŭ rodnaj krainie z 1937 hodam. «Navat pry źmienie režymu, dumaju, jašče projdzie šmat času da taho, jak Biełaruś stanie krainaj, prydatnaj dla narmalnaha žyćcia. Toje, što adbyvajecca, možna nazvać usieabdymnaj nacyjanalnaj katastrofaj: palityčnaj, ekanamičnaj, sacyjalnaj, kulturnaj, navat antrapałahičnaj. I čym daŭžej jana ciahniecca, ty mienš šansaŭ vykaraskacca.
Ukraina siońnia pieražyvaje trahiedyju vajny, ale joj i ciapier, i paśla pieramohi budzie dapamahać uvieś śviet. Nam ža znoŭ daviadziecca, jak praroča kazaŭ Vasil Bykaŭ, zastavacca chutaranami, być na ŭskrajku ŭvahi i kłopatu Zachadu. Heta kryŭdna i niespraviadliva, ale, vidać, taki naš los».
Z navuki — u navuku. «U Izraili i biez stažu budzie sacyjalnaja padtrymka piensijanieraŭ»
Andrej z žonkaj (imia źmienienaje pa prośbie hieroja) pryniali rašeńnie źjazdžać ź Biełarusi jašče vosieńniu 2020-ha — paśla zabojstva Ramana Bandarenki. «Žonka tady skazała: «Režym kančatkova pieratvarajecca ŭ kryvavy. Heta jak kocik, jaki pakaštavaŭ kryvi — jon užo nie spynicca».
Plus my bačyli, što žyćcio na schile, i razumieli, što z prafiesijnaha punktu hledžańnia ŭ Biełarusi jano dalej prahresavać nie budzie — pierśpiektyvaŭ u navucy, dzie ja pracavaŭ, dla siabie nie bačyŭ. Na toj momant cisku na mianie piersanalna nie było, ale, miarkujučy pa tym, što adbyvałasia paźniej, adnojčy zvalnieńni i represii nie minuli b i mianie», — upeŭnieny Andrej.
Izrail abiraŭsia z praktyčnaha punktu hledžańnia. Andrej i jaho žonka — hałachičnyja habrei pa matčynaj linii. Jany nieadnarazova naviedvali krainu, tam žyvuć ich svajaki.
«Ale samy hałoŭny faktar dla ludziej našaha ŭzrostu (nam abaim za 50) — u bolšaści krain Jeŭrasajuza my b užo nie zarabili sabie navat strachavy staž dla piensii. U Izraili ž tak ci inakš sacyjalnaja padtrymka piensijanieraŭ isnuje, niahledziačy na staž. Druhi faktar — atrymańnie hramadzianstva niepasredna ŭ aeraporcie tym, chto jedzie pa zakonie ab viartańni.
Chajfa. Fota tut i dalej: archiŭ hieroja
Adpaviedna, zdymalisia dadatkovyja składanaści z pracaŭładkavańniem, ź jakimi sutykajucca zamiežniki. Nu, i treci plus dla repatryjantaŭ — niezvarotnaja hrašovaja dapamoha, jakaja vypłačvajecca kožnamu repatryjantu na praciahu paŭhoda, kab dapamahčy jamu intehravacca ŭ izrailskaje hramadstva. Dla siamiejnaj pary biez małych dziaciej, jak u našym vypadku, findapamoha składała troški mieniej za minimałku na dvaich — kala 4800 šekielaŭ, abo 1500 dalaraŭ na miesiac. Choć i ŭprytyk, ale heta całkam dazvalaje pratrymacca pieršy čas», — raskazvaje naš surazmoŭca.
«Zarobak u dziesiać razoŭ vyšejšy za toje, što ja mieŭ z navukovaj dziejnaści na radzimie»
U Izrail para pryjechała vosiem miesiacaŭ tamu. U horadzie Chajfa spynilisia, bo akurat tam žyvuć svajaki.
«Nas papiaredžvali, što horad dla žyćcia i horad dla pracy ŭ Izraili časam roznyja rečy. U maim vypadku tak i vyjšła. Chajfa zručnaja tym, što hety horad adnosna niedarahi pa arendzie.
My zdymajem kvateru, jakuju pa minskich mierkach možna ličyć dvuchpakajovaj, za 2300 šekielaŭ (kala 685 dalaraŭ). Plus za elektryčnaść u chałodnuju zimu z pracujučym štodzień kandycyjanieram addavali za miesiac ŭ siarednim 40—45 dalaraŭ, za vadu — 20—25. Jość jašče arnona — padatak na ziamlu, jaki płacić toj, chto žyvie ŭ kvatery, niavažna, haspadar jon ci arandatar. Arnona składaje zvyčajna kala 300—600 šekielaŭ u miesiac (90—180 dalaraŭ), ale na praciahu pieršaha hoda novyja repatryjanty apłačvajuć tolki 10% ad sumy. Adnym słovam, pražyć možna, ale kvalifikavanaj pracy ŭ samim horadzie niašmat, choć heta i paŭnočnaja stalica Izraila.
Tamu mnie davodzicca jeździć na svaju firmu ź niekalkimi pierasadkami — daroha ŭ adzin bok zajmaje hadzinu sorak. Ale ŭličvajučy, što ja za heta maju — zarobak tut u dziesiać razoŭ vyšejšy za toje, što ja mieŭ z navukovaj dziejnaści na radzimie, — z takoj niazručnaściu možna mirycca».
Andreju vielmi pašancavała, što jon zmoh znajści pracu pa śpiecyjalnaści. Reziumie, adaptavanaje pad izrailskija standarty, jon pačynaŭ rassyłać u roznyja kampanii jašče ź Biełarusi. Dapamoh adaptavać jaho dziaržaŭny Departamient intehracyi navukoŭcaŭ, ź jakim mužčyna papiarednie śpisaŭsia. U vyniku ŭžo praz dva z pałovaj miesiacy paśla pierajezdu jon atrymaŭ pasadu.
«Vyručyła mocna, kaniečnie, maja anhlijskaja, bo iŭryt pakul u nas z žonkaj na minimalnym uzroŭni», — dadaje surazmoŭca.
Žonka Andreja pajšła pa bolš tradycyjnym šlachu dla repatryjanta — z raźlikam pieravučycca ŭ pierśpiektyvie. Na novym miescy jana skončyła biaspłatnyja dziaržaŭnyja moŭnyja kursy (ulpan), zdała ispyt praz paŭhoda i tak zmahła na starcie pretendavać na niekvalifikavanuju, ale zapatrabavanuju pracu.
«Tut pastajanna majuć patrebu ŭ «mietapelet» — tych, chto dahladaje pažyłych. U Izraili ludzi žyvuć doŭha, časam dažyvajuć da demiencyi, svajaki sami zabiaśpiečyć kruhłasutkavy dohlad nie mohuć, ale hrošy na heta majuć, tamu nakiroŭvajuć ich u śpiecyjalnyja damy ź piersanałam. Takaja pasada dazvalaje atrymlivać minimałku — kala 1,5 tysiačy dalaraŭ, kali pracuješ na poŭnuju staŭku. I ź joj užo možna zdymać u Chajfie kvateru, narmalna charčavacca, i ŭ ciabie jašče zastajucca hrošy na roznyja zabavy».
«Apošnim časam stała vielmi prosta sutyknucca ź biełarusami»
Ź niazvykłych biełarusu rečaŭ Andrej adznačaje «bałahannaść» izrailcian (jany vielmi šumnyja), biurakratyju i pavolnaść u administracyjnych spravach, a taksama «ŭschodni razhardaš» u centry haradoŭ:
«Čaściakom tut možna natrapić na brud, truščobapadobnyja budynki, ciesnatu, nie vielmi pryjemnyja pachi. Tamu my adrazu šukali pieršuju kvateru ŭ prystojnym rajonie», — adnačaje mužčyna.
Apošnim časam, zaŭvažaje naš surazmoŭca, u Izraili stała vielmi prosta sutyknucca ź biełarusami.
«Nas stała značna bolej. Žonka va ŭlpanie kožny raz sustrakała kahości ź biełarusaŭ. Samyja roznyja ludzi, u asnoŭnym ad 30 da 45 hadoŭ. Śpiecyjalisty, jak praviła, kvalifikavanyja: inžyniery, miedyki, prahramisty. Niadaŭna nam spatrebiŭsia advakat, i heta akazałasia žančyna ź biełaruskimi karaniami taksama».
Andrej škaduje, što ŭsie hetyja ludzi, jakija mahli skarystoŭvać svaje viedy ŭ rodnaj krainie i rabić jaje madernovaj i prahresiŭnaj, źjazdžajuć:
«Za krainu, kaniečnie, serca balić. Dla siabie my vyrašyli, što źjezdžajem z kancami, kab nie razdvojvacca ŭvieś čas u hałavie. Kali narešcie ŭ Biełaruś možna budzie pryjazdžać spakojna, my, biezumoŭna, budziem heta rabić i budziem udzielničać u prajektach pa biełaruskim adradžeńni. Pražyŭšy ŭ Biełarusi dobry kavałak žyćcia, prosta tak ad jaje nie adarviešsia. My nie zabyli, adkul my».
Z kvatery ŭ Minsku — u namiot. «Sa svajho budana ja mahu bačyć adrazu čatyry krainy — Izrail, Jehipiet, Saudaŭskuju Araviju i Iardaniju»
Historyja mastaka Arcioma Pronina — nietypovaja dla repatryjantaŭ i avanturnaja. Ën pa svajoj voli źmianiŭ kvateru ŭ Minsku na žyćcio ŭ namiocie pad niebam Izraila.
Arciom Pronin
Majučy izrailskaje hramadzianstva, Arciom źjazdžaŭ ź Biełarusi ŭ vieraśni 2020 hoda paśla taho, jak byŭ źbity i pravioŭ 36 hadzin na Akreścina. 11 žniŭnia jon paśpieŭ prajechać 300 mietraŭ ad doma na rovary, jak jaho zatrymaŭ AMAP i žorstka źbiŭ. Paśla RUUS jon i jašče 119 mužčyn praviali 12 hadzin u pamiaškańni 5x5 mietraŭ — bieź ježy, vady i prybiralni.
Arciom paśla vyzvaleńnia z Akreścina ŭ 2020 hodzie
«Ja piać hod jak atrymaŭ hramadzianstva Izraila na toj momant, ale žyŭ u Minsku, tamu što mianie ŭsio zadavalniała: svaja kvatera, biznes (u mianie i jašče pary mastakoŭ było pryvatnaje pradpryjemstva, my pracavali na zamovu), biznes u baćkoŭ — bahietnaja majsternia. Ale paśla źbićcia mnie pryjšła paviestka ad SK — ja nie hatovy byŭ sieści ŭ turmu na niekalki hod, tamu źjechaŭ. Jak i maje baćki, a paźniej i dačka», — raskazvaje Arciom.
Mužčyna pryjechaŭ u Izrail u razhar pandemii, amal usio było začyniena. Ën vyrašyŭ skarystacca situacyjaj i pavandravać pa krainie. Adzin z punktaŭ na samym poŭdni Izraila (jana sakretnaja, miascovyja nazyvajuć jaje Cudoŭnaja dalina) jašče ŭ minułym jamu asabliva spadabałasia. Tam jon vyrašyŭ raźbić namiot i ŭ vyniku abžyŭsia — namiot razrośsia da budana.
Tak ciaham 12 miesiacaŭ vyhladała žytło Arcioma
«Sa svajho budana ja mahu bačyć adrazu čatyry krainy — sam Izrail, Jehipiet, Saudaŭskuju Araviju i Iardaniju. Hetaje miesca palubiłasia i inšym vandroŭnikam, tak zvanym chipi. Siarod ich, darečy, niamała biełarusaŭ. Adna siamja, naprykład, vandravała pa ŭsim śviecie šeść hod, a paśla «karony» časova zastałasia ŭ Izraili.
Za pieršyja paŭhoda, što my tam žyli, pabudavali na miescy navat łaźniu, abšytuju vahonkaj: śviatło brali z soniečnaj paneli, vadu prynosili ci padvozili».
Łaźnia ŭ Cudoŭnaj dalinie
Vandravaŭ mužčyna na hrošy ad pradadzienaj u Minsku kvatery, časam udavałasia pradać karciny. Za miesiac na samaje nieabchodnaje sychodziła kala sta dalaraŭ, što pa izrailskich mierkach — zusim ništo.
«U Izraili jość roznyja restarany dla biednych płastoŭ nasielnictva, sinahohi, dzie vydajuć ježu biaspłatna. Pryčym nie horšuju, čym u «Pit-stopie» i «Lido» ŭ Minsku. I ja jeździŭ tudy jeści, braŭ sabie roznaha na paru dzion. A kali treba — kuplaŭ mannu i zialonuju hrečku za paru dalaraŭ, i tak moh charčavacca ledź nie miesiac.
Plus kala płantacyj možna było źbirać finiki, što papadali na ziamlu: adnojčy za hadzinu ja sabraŭ pryblizna 50 kh. Adzieńnie z vykinutaha źbiraŭ dobraje: ad ponča da chałataŭ i spalnikaŭ. Ja moh by znajści sabie niejkuju stałuju pracu, ale nie zdoleŭ by ŭ takim vypadku tvorčyja zadumy realizoŭvać».
Praces hatavańnia ježy
Zimoj u harach samaja nizkaja tempieratura była +10 hradusaŭ — tady Arciom ratavaŭsia ŭ spalniku. A voś letam pry 40℃ na poŭdni znachodzicca amal niemahčyma.
«Z pačatkam vajny ŭładkavaŭsia na vałanciorskuju pracu»
Ahułam na pryrodzie Arciom pravioŭ 12 miesiacaŭ. U lutym jon dumaŭ pajechać va Ukrainu — palačyć zuby i pasprabavać pažyć tam, ale pačałasia vajna.
«Ja byŭ u šoku ad hetych padziej niedzie dva tydni. Zastaŭsia ŭ baćkoŭ u Ramat-Hanie i ŭładkavaŭsia na vałanciorskuju pracu ŭ arhanizacyju, jakaja dapamahała habrejam z Ukrainy. Visieŭ na haračaj linii i kaardynavaŭ ludziej: kudy im źviartacca možna za lekami, dla evakuacyi. Tak dva miesiacy prapracavaŭ», — raskazvaje naš surazmoŭca.
Ciapier mastak sprabuje prasunucca ŭ NFT i pakul nie viedaje, dzie apyniecca zaŭtra.
«Ëść płany stać mastakom-vandroŭnikam — vieści kačavy ład žyćcia. Ale nie viedaju, što z hetaha vyjdzie».
Adny z partretaŭ mastaka, jakija jon prezientavaŭ u siabie ŭ Fejsbuku: «Budu rabić sieryju vyradkaŭ pa zajavach čytačoŭ»
«Chutčej za inšych u krainie adaptujucca pradstaŭniki śfiery IT, techničnyja śpiecyjalisty»
Psichołah, prafkansultantka Iryna Hurevič, jakaja taksama žyvie ŭ Izraili, adznačaje, što chutčej za astatnich u krainie adaptujucca pradstaŭniki śfiery IT, techničnyja śpiecyjalisty (inžyniery, technołahi, rabočyja), a taksama tyja, chto źviazany sa śvietam pryhažości i estetyki (cyrulniki, vizažysty). Jany mohuć vykarystoŭvać anhlijskuju i ruskuju movy.
Akcyja biełarusaŭ u Tel-Avivie
«Na druhim miescy pa chutkaści adaptacyi — pradstaŭniki ekanamičnaj śfiery (buchhałtary, łahisty). Potym iduć miedyki: im treba niekalki hod, kab prajści licenzavańnie i stažyroŭku (pry hetym praces strukturavany i subsidyjavany dziaržavaj). Nu i najbolš składana ŭpisvacca ŭ izrailskuju prafiesijnuju supolnaść humanitaryjam i pradstaŭnikam prafiesij sacyjalnaj śfiery, dzie patrabujecca vydatnaje viedańnie iŭrytu (nastaŭniki, sacyjalnyja pracaŭniki, psichołahi, kansultanty)».
Niaredka ludzi z hetaj hrupy vyrašajuć atrymać novuju prafiesiju, bolš zapatrabavanuju ŭ Izraili, kardynalna mianiajučy karjeru.
«Dla hetaha chapaje roznych dziaržprahram padtrymki navučańnia i pierakvalifikacyi novych repatryjantaŭ. Byvaje, novieńkija znachodziać pracu na ruskaj movie, ale popyt na ruskamoŭnych supracoŭnikaŭ bieź iŭrytu nievysoki. Ź inšaha boku, viedańnie ruskaj movy ŭ dadatak da iŭrytu moža być plusam pry pracaŭładkavańni na niekatoryja pazicyi», — adznačaje Iryna.
«Naša Niva» — krynica jakasnaj infarmacyi i bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ «NN»Čytajcie taksama:
«Uklučeńnie ŭ sumna viadomyja śpisy nakłała zabaronu na prafiesiju». Šoŭmien Jaŭhien Bułka źjechaŭ u Izrail i raskazvaje pra svaju emihracyju
Komik Idrak Mirzalizade zładziŭ svoj pieršy biełaruskamoŭny stendap — pahutaryli ź im pra anšłah na kancercie, žarty padčas vajny i ruski śviet
