Pavieł Kułažanka ŭ roznyja pieryjady svajho žyćcia
Padčas vialikaha intervju (poŭnaja viersija budzie apublikavanaja ŭ najbližejšyja dni) karespandent «Našaj Nivy» zhadaŭ raniejšyja pretenzii Ihara Makara da Paŭła Kułažanki. Na prapanovu ahučyć hetyja pytańni, Makar siarod inšaha zajaviŭ:
«I, napeŭna, apošniaje pytańnie Paŭłu Kułažanku. Navošta jon schilaŭ mianie zabić Andreja Stryžaka? Heta była razmova, padčas jakoj Kułažanka nieadnarazova schilaŭ mianie da praniknieńnia ŭ žytło Stryžaka. Tam ja musiŭ zavałodać infarmacyjaj pra hrošy. Kułažanka daŭ by rachunak, kudy ja pieravioŭ by hrošy. I što ja musiŭ zrabić dalej, miarkuju, raskaža sam Pavieł».
Nahadajem, Andrej Stryžak — adzin z zasnavalnikaŭ fondaŭ BYSOL i BYHELP, jakija pačali svaju dziejnaść u 2020 hodzie. Fondy źbirali hrošy dla paciarpiełych ad dziejańniaŭ ułady biełarusaŭ, dapamahali apłačvać štrafy.
Andrej Stryžak
Na Stryžaka ŭ Biełarusi zaviedziena niekalki kryminalnych spraŭ, ułady vinavaciać jaho ŭ stvareńni ekstremisckaha farmavańnia, finansavańni ekstremisckaj dziejnaści. Apošniaje abvinavačvańnie — finansavańnie ŭzbrojenaha kanfliktu na terytoryi sumiežnaj dziaržavy — łukašenkaŭcy vystavili Stryžaku za dapamohu biełaruskim dobraachvotnikam va Ukrainie.
I Makar, i Kułažanka — byłyja siłaviki. Makar — były bajec «Ałmaza», uładalnik krapavaha biereta. Syšoŭ ź siłavych struktur u 2003 hodzie. Byŭ u achovie Alaksandra Kazulina, paśla emihravaŭ, z 2006 hoda žyvie ŭ Litvie. Šyrokuju publičnuju aktyŭnaść Makar raźviŭ paśla vybaraŭ 2020 hoda.
Pavieł Kułažanka, viadomy taksama jak Exomon, słužyŭ u viciebskim AMAPie (adsiul i jaho nik), u 2011 hodzie vyjhraŭ hryn-kartu i źjechaŭ u ZŠA. Žyŭ u Ńju-Jorku, zarablaŭ kamiercyjnymi bajami, da 2020 hoda palitykaj nie cikaviŭsia (padrabiaźniej pra Kułažanku čytajcie pa spasyłcy). Ale paśla žniŭnia 2020 hoda Pavieł zavioŭ kanał u Jutubie i telehram-kanały, aktyŭna krytykavaŭ Cichanoŭskuju i jaje štab, hrebliva staviŭsia da prychilnikaŭ mirnych pieramienaŭ, uchvalaŭ tolki Volhu Karač.
Ihar Makar
I Kułažanka, i Makar, byli ŭdzielnikami sumna viadomych zum-kanfierencyj, padčas jakich nibyta abmiarkoŭvaŭsia zamach na Łukašenku. Troch udzielnikaŭ hetych sazvonaŭ (Jurasia Ziankoviča, Alaksandra Fiadutu i Ryhora Kastusiova) zatrymali viasnoj 2021 hoda.
Taksama Pavieł staŭ tvaram radykalnaha partyzanskaha ruchu «Supraciŭ», jaki biełaruskija ŭłady pryznali terarystyčnaj arhanizacyjaj.
U 2021 hodzie Kułažanka z Makaram pasvarylisia i razarvali adnosiny. Makar syšoŭ u cień, apošnim časam amal nie vystupaŭ publična. Kułažanka vajuje va Ukrainie, dałučyŭšysia da biełaruskaha dobraachvotnickaha bataljona Kalinoŭskaha.
Ciapier ža Makar abvinavaciŭ svajho byłoha paplečnika ŭ padrychtoŭcy ciažkaha złačynstva.
U jakaści dokazaŭ Makar pieradaŭ niekalki asobnych frahmientaŭ aŭdyjazapisaŭ. Na aŭdyja čuvać, jak Makar razmaŭlaje z čałaviekam, čyj hołas padobny da hołasu Paŭła Kułažanki.
Jak śćviardžaje Makar, hetaja razmova adbyłasia paŭtara hoda tamu, 28 śniežnia 2020-ha.
Važny momant: Ihar Makar vinavacić Kułažanku ŭ padrychtoŭcy da złačynstva. Ale biez ekśpiertyzy my nie možam sa stopracentnaj upeŭnienaściu śćviardžać, što na zapisie hučyć hołas Paŭła.
Nižej — tekstavaja rasšyfroŭka aŭdyjazapisu.
Frahmient 1:
— Tak, tamu treba voś, treba znoŭ ža nam kampramat hety sabrać cicha, ciaham tydnia-paŭtara. I, samaje hałoŭnaje ŭ hetym kampramacie, kab tam byŭ skład złačynstva.
— Uhu.
— Čamu? Tamu što, kali jamu adrazu, jak cebar chałodnaj vady: voś słuchaj, davaj spačatku pa-dobramu damovimsia. Heta, heta i heta, patrebnyja kankretna hrošy. Jość płan — patrebnyja hrošy, tak? Jon kaža, hrošaj niama. (Nierazborliva.) Jašče adna važnaja asablivaść kampramatu adnosna hrošaj: pažadana jak maha bolš sabrać infarmacyi pra toje, dzie ŭtrymlivajucca hrošy, jak traplaje ŭvieś hety hrašovy abarot, kab dakładna vałodać bolš dakładnaj karcinaj taho, što ŭ jaho jość i ŭ jakim vyhladzie.
Značyć, i voś tady, kali, značyć, damaŭlacca nie atrymlivajecca, tady: nu hladzi, jość taki voś varyjant raźvićcia padziej. Vykładvajucca papki. Voś heta, dapuścim, u palicyju, tam, Łatvii idzie na ciabie. Heta materyjały i zajavy pa zaviadzieńni kryminalnaj spravy. Fondy — heta adkrytaje hramadskaje, heta luby hramadzianin moža na ich padać zajavu, pa sutnaści. Voś ja ŭkłaŭ $20 u fond, ja mahu daviedacca, kudy tam, jak rasparadžajucca maimi hrašyma? Kaniečnie, mahu. Adpaviedna, ja mahu na ich padać u sud, kali mnie (nierazborliva) prosta tam pakažacca, što jany tam machlary, jany prysabiečyli hetyja hrošy. Voś.
I, značyć, druhi, naprykład, isk pa zaviadzieńni kryminalnaj spravy idzie ŭ Interpał.
Značyć, važna taksama vyklučyć mahčymaść skazać Cichanoŭskaj niejkaje słova ŭ padtrymku Stryžaka. Tamu što my pieršapačatkova razhladajem varyjant, što jana ad jaho finansava zaležnaja, kab jon nie ŭzdumaŭ joju manipulavać.
Frahmient 2:
— Davaj padumajem.
Voś vykładvajem my Stryžaku heta. Jon kaža, tam, tak, nie. I jakija varyjanty dalejšych dziejańniaŭ, jak što? Čamu? Tamu što, skažu adrazu, radykalny hety druhi i treci varyjant, jaho nie vielmi chočacca pryvodzić.
Tam vialikija składanaści, tak, nie vielmi chočacca jaho pryvodzić u vykanańnie. I, znoŭ ža, Stryžak publičnaja fihura, było b, jak by, heta ŭsio adno budzie spryjać jakomu-nijakomu raskołu ŭ apazicyi, tak?
Frahmient 3:
— My zavodzim kryminalnyja spravy, pra heta robić zajavu sama Cichanoŭskaja, voś užo tekst zajavy ŭ Śviatłany na rukach, tak, i jana kaža, što tak, u nas uźnikli prablemy, my sutyknulisia z machlarstvam. Ale ŭsio ŭ paradku. Značyć, kali padumać u taktyčnym płanie, tak, jana jak lidar, jak tvar pratestaŭ, zajaŭlaje tolki, što jak by, jany zhubili fondy. Možna skazać. Adpaviedna, heta budzie, treba niešta dać uzamien, kab nivieliravać voś hetuju voś stratu. Z adnaho boku.
Adpaviedna, jana kaža: tak, my zhubili fondy, ale ŭ mianie dla vas dobryja naviny, tamu što my ciapier adkryli novyja fondy, my pačynajem źbirać hrošy. Jość na hety momant užo struktura, tak, jakaja ŭžo stvoranaja, jość ludzi, jość dvajny płan užo, pa jakim my pracujem, i ciaham tydnia ŭžo ahučym publičnuju častku.
I voś tak voś skazać, i ŭsio, i tady straty Stryžaka, u tym vypadku, kali jana jaho, voś heta ŭsio jak by padtrymaje Cichanoŭskaja, i budzie tak vyhladać, nibyta prosta, słuchajcie, viasna prychodzić, my prybralisia, vynieśli śmiećcie z chaty, tam, vybili staryja dyvany, usio.
Frahmient 4:
— Pieršy płan: zaraz sabrać usio, što tolki mahčyma, i pasprabavać naciahnuć usie najaŭnyja materyjały na skład kryminalnaj spravy.
— Pačakaj, ale ty ž kazaŭ, što možna tam typu jaho albo tam sa stvałom ci niejkim jadam.
— A, nu heta apošni, farsiravany varyjant.
— A, heta typu kali heta nie spracuje, tak?
— Tak-tak-tak-tak. Tamu što, znoŭ ža, jość svaje vialikija, viedaješ, my nie ŭ Biełarusi, jość vialikija składanaści zrabić heta ŭ Łatvii, tak, ci ŭ Litvie, dzie jon tam budzie ŭ hety čas.
Frahmient 5:
— Tamu, moža, u jaho fłeška niedzie jość, moža, ź jaho asabistaha devajsa — tam budzie pytańnie parola tolki. To-bok elektronnyja kašalki, voś hetyja, bitkojn-kašalki, jany zvyčajna pryviazvajucca na devajsy kankretna.
— Uhu.
— Voś. Adpaviedna, farsiravany varyjant, chutčej za ŭsio, budzie mieć miesca, kali pieršy varyjant nie projdzie.
— To-bok, kali pieršy nie prachodzić, tady lepš z hetymi jadami zrabić, tak?
— Tak, tak, tak, tak, tak. Farsiravany varyjant.
— A kali ź jadami, ty jašče raskazvaŭ, jość niejki treci varyjant. Praściejšy, tak?
— Nu… Praściejšy… Hruba kažučy, heta voś, ja kažu, čamu voś hety skład udzielnikaŭ musić być pieršapačatkova. Cichanoŭskuju ŭ raźlik nie biarom. Bo Cichanoŭskaja musić daviedvacca pra hety płan užo niepasredna, kali sa Stryžakom jaje razam treba pasadzić. To-bok jaje prosta stavim pierad faktam, što voś, voś, voś. I tak, kab jana navat pry ŭsim žadańni, chacia jana ad jaho finansava zaležnaja, jana nie zmahła skazać słova «nie».
Frahmient 6:
— Nu, davaj dalej.
— Tak, to-bok čamu? Tamu što paśla hetaha, kali prakručvać druhi varyjant, usio roŭna da jaho treba iści heta i rabić, ale rabić heta tak, kab nie zastałosia nijakich śladoŭ, dokazaŭ. Kab jon nie skazaŭ paśla, razumieješ, kab nie było nijakich śladoŭ i dokazaŭ. Adpaviedna, zachodzić da jaho, dapuścim, u numar, ci dzie jon tam žyvie, treba paśla hetaj sustrečy tam, praź niekalki hadzin, ci, moža, uviečary, tak?
— Uhu.
— Albo typu pad vyhladam, što prapanavać niejkuju ździełku, albo damovicca za śpinaju ŭ Cichanoŭskaj, voś tak. Pa takoj sistemie. I zachodzić, kab jon adčyniaŭ dźviery, to-bok, naprykład, ty budzieš zachodzić jak čałaviek znajomy, jakomu jon adčynić i ŭpuścić. I z taboj jašče pavinny zachodzić ludzi. Albo adzin čałaviek jašče niejki.
— Zrazumieŭ.
— Voś. Bo ŭ hateli kamiery i ŭsio. Jon paśla budzie tam… Nu, pa-pieršaje, viedaješ, heta jak… Kali my nakapajem hety kampramat, to heta atrymajecca, što, nu złodziej nikoli nie budzie zajaŭlać, što jaho abrabavali.
— Tak, ja razumieju. Razumieju.
— Tak-tak-tak. Pa-druhoje, nu, akiej, zajavić, ty skažaš: «Dy nie, my zajšli tam, vypili, pahutaryli, i ŭsio. Pasiadzieli, paśla ja pajšoŭ dadomu. Toje, što jon ciapier kaža, ja nie viedaju, prosta pierabraŭ lišniaha, i ŭsio.
— Tak, usio, ja zrazumieŭ. Dobra, akiej.
Frahmient 7:
— Treba pačynać hutaryć na hetuju temu i nakont Stryžaka, nakont usioj apieracyi varta naładzić kantakt z Karač, taksama i ź Jurasiom [Ziańkovičam].
— Ja nakolki čuŭ, Karač, jana vielmi mocna kapaje pad Stryžaka. Nakolki ja čuŭ.
— Tak-tak-tak. Jana dniami pazvaniła Jurasiu i kaža: što ŭ ciabie jość na Stryžaka?
Tamu što jana złaja, bo jana taksama, jak luby, u pryncypie… Nu ja heta adčuvaju vielmi dobra, užo daŭno adčuvaju, viedaješ. A jana heta adčuvaje, bo ŭsio ž taki jana našmat bolšy lidar, jana ryba vialikaja ŭžo, tak? I jana adčuvaje hetyja ruchi, što ludzi niezadavolenyja, što nichiera nie robicca, što ludzi čakajuć dziejańniaŭ…
— Tak.
— Što jany ŭbačyli, što hetyja kvietki-karahody — ničoha nie efiektyŭna. Što tam sankcyi, sankcyi, što Łatuška da hetaj pary tałdyčyć, blin, taksama, znoŭ ža vielmi ŭkazvaje na niedalnabačnaść Łatuški jak palityka, kali jon heta nie adčuvaje.
— Dobra, hladzi, takoje pytańnie: adkul budzie ŭpeŭnienaść, što voś ludzi, jakija zojduć da Stryžaka ŭ numar, tak, ci ŭkoluć tam niešta, ci stvałami buduć pahražać, tak? A adkul upeŭnienaść u tym, što ŭ jaho buduć mienavita ŭ numary kampjutar, kody, kali jon moža heta ŭsio adpravić? A kali ŭ jaho prosta fizična nie budzie? Prosta tupa fizična budzie, nie viedaju, u inšym numary tam, albo jašče niedzie, u ofisie, ja nie viedaju, kudyści vyjazdžać — nu ty ž razumieješ, što vyjazdžać — heta prablema.
— Heta prablema, hety vyklučany varyjant.
***
Važny momant: na aŭdyja surazmoŭca Makara nie prahavorvaje ničoha kankretnaha pra zabojstva. Ale Makar śćviardžaje:
«Kułažanka prapanoŭvaŭ asabista mnie vymahać hrošy na padstavie kampramatu. Ale, kali hety varyjant nie spracavaŭ by, ja musiŭ by pryhrazić zbrojaj. Kali b i heta nie spracavała, ja musiŭ by zrabić Stryžaku niejki ŭkoł. Jaki ŭkoł? Dzie ja musiŭ heta ŭsio ŭziać? Kułažanka skazaŭ, što jon heta mnie pradastavić.
Ja nie viedaju, što heta musiła być — narkotyk? Ci pračnuŭsia b čałaviek paśla? Ale mnie było harantavana, što heta moža być ź letalnym vynikam, i heta ŭsio treba zrabić miehačysta».
Ihar Makar kaža:
«Paśla [razmoŭ z Kułažankam] ja źviazvaŭsia sa Śviatłanaj Hieorhijeŭnaj [Cichanoŭskaj], paprasiŭ paznajomić mianie sa Stryžakom. Ale pra toje, što mianie schilajuć da zabojstva, ja nie kazaŭ.
Mnie było admoŭlena. Prynamsi, maju prośbu praihnaravali.
Kali zrazumieŭ, što mianie schilajuć da złačynstva, ja pačaŭ zapisvać razmovy na dyktafon. Kali niejkija orhany zacikaviacca, ja mahu pieradać zapis. Hety zapis u novaj Biełarusi budzie dokazam, što čałaviek chacieŭ ździejśnić ciažkaje złačynstva. Kab Pavieł razumieŭ, što tut pamyłki być nie moža — jość dziejańni, za jakija raniej ci paźniej pryjdziecca adkazvać, pa ŭsioj strohaści zakona.
Taksama ja pajšoŭ u litoŭskuju palicyju, tam usio raspavioŭ. Heta zafiksavali. Zajavu nie pisaŭ, ale ŭsio raskazaŭ».
Ale da hetaj historyi adrazu ŭźnikaje šerah pytańniaŭ.
Pa-pieršaje, čym skončylisia płany Makara i jaho surazmoŭcy nakont hetaha vymahańnia?
Makar kaža: «Ja pasvaryŭsia z Volhaj Karač, i jana, i Kułažanka ŭ adno imhnieńnie vydalili ŭsiu pierapisku sa mnoj, i vydalili akaŭnty».
Pa-druhoje. Makar zapeŭnivaje: jamu za ŭdzieł u «apieracyi» navat nie prapanoŭvali hrošy. Tady navošta heta ŭsio było patrebna? I čamu źviarnulisia mienavita da Makara?
Jon miarkuje:
«Stryžak žyvy ž? I hrošy ŭ jaho nie skrali, praŭda?
Značyć, heta ŭsio płanavałasia mienavita dla likvidacyi mianie jak čałavieka, jaki niepadkantrolny śpiecsłužbam.
I jość adzin udzielnik, kamu heta było b vielmi cikava — Volha Karač. Jana b adrazu pazbaviłasia svajho hałoŭnaha voraha — Stryžaka — i apanienta — Ihara Makara. Ja ŭpeŭnieny, što heta rabiła Karač. Jana spakusiła Kułažanku hrašyma. Kułažanka spakušaŭ mianie tym, što možna zrabić dobruju spravu: zavałodać hrašyma i zrabić dabro, bo nibyta padmanvajuć biełarusaŭ. Choć Kułažanka nivodnaha razu nie prapanoŭvaŭ mnie hrošy za ŭdzieł u hetym.
Ja miarkuju, rychtavalisia čarhovyja «Mankurty» (film BT pra «zdradnikaŭ». — «NN»). Za Karač stajać biełaruskija śpiecsłužby — ja ŭ hetym upeŭnieny».
I, narešcie, čamu Makar ahučvaje hetuju infarmacyju tolki ciapier? Prajšło paŭtara hoda. Makar maje svoj jutub-kanał, dzie ŭ luby momant moh apublikavać aŭdyjazapis. Makar nie chavaje — heta prosta pomsta.
«Tamu što ja vajenny čałaviek, i ja zaŭsiody taktyčna hramatna staŭlusia da svaich apanientaŭ.
Kali skazać koratka: pomsta — heta strava, jakuju padajuć chałodnaj», — adkazaŭ Ihar Makar.
Pierad publikacyjaj «Naša Niva» źviarnułasia pa kamientaryi da Paŭła Kułažanki i Volhi Karač.
Kułažanka paviedamiŭ, što nie daje kamientaryjaŭ «Našaj Nivie».
«A kamientavać toje, što raspaviadaje hety piersanaž, uvohule zaškvarna», — vykazaŭsia jon pra Ihara Makara.
Volha Karač paraiła karespandentu «Našaj Nivy» dasłać aficyjny zapyt, ale nie ŭdakładniła kamu i kudy.
«Kali łaska, pišycie aficyjny zapyt pa kamientar, na jaki budzie adkaz. Heta pryvatny tielefon, jaki vykarystoŭvyvajecca vyklučna dla kaardynacii i suviazi ź ludźmi i strukturami, jakija zmahajucca za pravy čałavieka i niezaležnaść Biełarusi, a nie dla kantaktaŭ z asobami, što absłuhoŭvajuć režym, i praŭładnymi prapahandystami», — byŭ jaje adkaz.
«Naša Niva» — krynica jakasnaj infarmacyi i bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ «NN»
