Biełaruski i ŭkrainski ściahi na Biełaruskim domie ŭ Vilni.
Ci spraviadlivy bajkot rasijskaj kultury ŭ adkaz na napad na Ukrainu?
Bajkot antyimpieryjalistyčnaj płyni ŭ rasijskaj kultury ciapier byŭ by nastolki ž nierazumny i niespraviadlivy, jak bajkot Ejnštejna, Frojda, Hiote, Mana, Remarka ŭ časy niamieckaha nacyzmu.
U toj ža čas nie tolki my, ceły śviet i sami rasijanie pieraasensoŭvajuć mnohaje ŭ rasijskaj kultury, šukajučy hłybinnyja pryčyny taho impieryjalizmu, jaki vyklikaŭ hetuju vajnu, i taho pačućcia nacyjanalnaj vyklučnaści ruskich, i toj nieciarpimaści da inšych kultur i tradycyj, na hruncie jakoha ŭzrasła taja «prymalnaść iłžy», jakaja stała normaj u sučasnym rasijskim i biełaruskim hramadstvach. U hetym sensie mnohija pa-inšamu pačali pračytvać Dastajeŭskaha ci Puškina. I Čechaŭ ź jaho ŭvahaj da maleńkaha čałavieka, da jaho bolu i śmiešnaści, pračytvajecca inakš, i tym bolš poźni Tałstoj ź jaho vykryćciom rasijskaj impierskaj biurakratyi, impierskaj carkvy — pakazalnaje toje ŭzrušeńnie, jakoje pieražyŭ, pračytaŭšy jaho «Uvaskrasieńnie», palitviazień Mikałaj Dziadok.
Talenavityja dziejačy rasijskaj kultury siońnia — Andrej Źviahincaŭ, Tamara Ejdelman, Juryj Dudź — jany jak Man ci Remark u časy nacyzmu. Astrakizm u dačynieńni da ich byŭ by i amaralny, i nieracyjanalny, heta absurd byŭ by, ksienafobski absurd.
Ci varta zaprašać rasijskich tvorcaŭ, kali admovilisia ŭkrainskija? Ja b inakš pastaviŭ pytańnie: a ci treba taki fiestyval uvohule ŭ našym tut-i-ciapiery?
Ci darečny taki fiestyval u čas vajny? Ci čas dla «Pradmovy», kali Žadan zastajecca ŭ Charkavie, a Chłyŭniuk — u terytaryjalnaj abaronie?
Ci heta toje, na što pavinny tracicca hrošy padčas vajny? Na hetaj vajnie rašajecca, ci buduć isnavać našy nacyi, biełaruskaja i ŭkrainskaja, ci nas «admieniać». U adroźnieńnie ad vydumanaj prapahandaj pahrozy rasijskaj kultury, my ŭ režymie anłajn nazirajem, jak u Daniecku, Chiersonie, Minsku, Mahilovie cicha vycirajuć usiakija ślady niaruskaj kultury, biełaruskaj i ŭkrainskaj movaŭ. Moža być, tyja hrošy zamiest «Pradmovy» lepš vydatkavać na zbroju dla Ukrainy ci na dapamohu ŭciekačam?
«Pradmova» adnaznačna mieła sens, kali jana prachodziła ŭ Minsku i, asabliva ŭ rehijanalnych centrach. Ja nie maju adkazu na pytańnie, ci patrebnaja «Pradmova» ŭ takim farmacie, jak sioleta, u haradach pražyvańnia dyjaspary.
«O ludzi, siabry maje tut i tam», — pisaŭ u 1920-ja ezopavaj movaj Kupała. «Siabry tut» nie mohuć sabie dazvolić udziełu ŭ takoha typu fiestyvalach. «Siabry tam» majuć pierabor takoha typu mahčymaściaŭ.
U maim razumieńni, ciapier biełarusam najpierš nahvałt patrebnyja bazavyja elemienty nacyjanalnaj infrastruktury. Štości majem — ŚMI, EHU. Ale kolki ŭsiaho my nie majem! Za miežami Biełarusi niama nivodnaj kniharni, dzie pradavałasia b biełaruskaja litaratura— uvohule nivodnaj. Nie tolki za miežami Biełarusi nivodnaha realna biełaruskamoŭnaha sadka, a i ŭnutry Biełarusi tolki adzin ci dva, i hetyja «nivodziny» raściahvajucca ŭ biaskoncy śpis.
Padziei typu «Pradmovy» — statusnyja, ale efiemiernyja. Ja heta ŭsprymaju jak pabudovu ścien biez padmurka. Nu, i buduć padać takija ścieny.
Niežadańnie bačyć Dolina i Šandaroviča na «Pradmovie» — heta zdarovaja reakcyja «patryjatyčnaha intelektualnaha spažyvańnia» ci simptom intelektualnaj izalacyi?
Ja razumieju, što kiravała krytykami zaprašeńnia Dolina, i pavažaju ich emocyi. I tak, adkaz Dolina «Našaj Nivie» byŭ fanaberysty. I arhanizatary «Pradmovy» svaimi zaciažkami z reakcyjaj strelili sabie ŭ nahu. Vajnu z Dolinym i arhanizatarami Žbankovu i Karpieku vyjhrać lohka. Krytyka — pakazalnaja prajava dystancyjavańnia biełarusaŭ ad rasijskaha kulturnaha pola, ale ja z takim padychodam nie zhodny.
Davajcie ŭspomnim «Kłub Aleksijevič». Jaje vybar pieršych haściej — rasijskaja chryścijanskaja paetka Volha Siedakova i rasijski ž palittechnołah Stanisłaŭ Białkoŭski — byŭ adarvany ad biełaruskaha paradku dnia taho momantu. Ni Dolin, ni Šandarovič — pra Haralik ja ničoha nie viedaju, na žal — nie adarvanyja ad sučasnaha paradku dnia.
Na paradku dnia — rasijski impieryjalizm, i pasłuchać ludziej, jakija ź siaredziny nazirali ŭzdym rasijskaha impieryjalizmu, cikava i svoječasova.
Kaho mnie chaciełasia b bačyć na «Pradmovie»?
Nie Dolin z Šandarovičam bolš za ŭsio začapili ŭ prahramie. Maju ŭvahu pryciahnuła, što intelektualizm u razumieńni arhanizataraŭ zvodzicca da litaratury, fiłasofii i «kina nie dla ŭsich». Hetkaje razumieńnie zvužaje i strašenna abmiažoŭvaje.
Intelektualizm — šyrejšaje paniaćcie, heta pra hienieracyju idej, analiz tendencyj, farmulavańnie paradku dnia. U hetym sensie «Pradmovie» brakuje historykaŭ Aleha Łatyšonka i Alaksandra Paškieviča, žurnalistaŭ Arcioma Harbaceviča i Mikity Miełkaziorava, błohiera Siarhieja Čałaha i ekanamista Kaciaryny Barnukovaj, palitołahaŭ Andreja Jahorava i Arcioma Šrajbmana, a taksama postaciaŭ kštałtu mitrapalita-emieryta Tadevuša Kandrusieviča i prafsajuznaj lidarki Volhi Brycikavaj, stendapieraŭ Kamisaranki i Mirzalizade.
Palityka — važny abjekt dla intelektualnaha analizu. Miedycyna i jaje etyka — taksama. Technałahičnyja trendy — taksama.
Dla mianie nastupstvy kałanijalnaści — nie ŭ zaprašeńni dziejačoŭ kultury byłoj mietrapolii, a ŭ hetym samazamykańni ŭ litaratury, da jakoj zvodzili biełaruščynu savieckija ŭłady.
Padsumoŭvajučy, ci pravilna było zaprašać Dolina i Šandaroviča?
Nam treba bieskampramisna zmahacca z fašysckimi režymami i hetaksama paśladoŭna padtrymlivać antyimpieryjalistyčnyja siły ŭ Rasii. I zaprašać ich pradstaŭnikoŭ da siabie, bo dziakujučy im my budziem lepš viedać voraha.
Rasijskija antyimpieryjalisty zasłuhoŭvajuć padtrymki. Dolin i Šandarovič — antyimpieryjalisty.
Čytajcie taksama: Aleh ŁSP — pra žyćcio paśla 24 lutaha, tvorčaść na biełaruskaj movie i płejlisty Łukašenki dy Pucina. Vialikaja hutarka
