Kolkaść achviar siarod cyvilnych u vyniku vajny na Danbasie skaračałasia hod za hodam
«Kožny dzień ukrainskaja armija stralaje pa nas, pa centry Daniecka — vyklučna pa cyvilnych abjektach. Kožny dzień tut hinuć mirnyja žychary. Čamu vy heta finansujecie?» — havorać stvaralniki sajta, jakich prapahanda nazyvaje «zachodnimi žurnalistami».
«Čamu vy maŭčali vosiem hadoŭ, kali zabivali dziaciej na Danbasie?» Hetaja fraza i jaje varyjacyi siońnia — adzin z samych papularnych arhumientaŭ prychilnikaŭ Rasii, a taksama kvintesiencyja ŭsioj rasijskaj prapahandy pra Ukrainu. Za hetymi dvuma słovami pra «dziaciej Danbasa» zakładzienaja cyničnaja chłuśnia.
Što nie tak z prapahandysckim naratyvam pra «dziaciej Danbasa»?
Pa-pieršaje, rasijskaja prapahanda śviadoma razmyvaje paniaćcie «Danbas». Pad im rasijskija prapahandysty razumiejuć u pieršuju čarhu terytoryju, padkantrolnuju kvazidziaržavam «ŁNR» i «DNR» na 23 lutaha 2022 hoda, chacia heta zusim nie tak. Danbas — našmat bolš šyrokaje hieahrafičnaje paniaćcie, i značnaja častka Danbasa da 24 lutaha znachodziłasia pad kantrolem zakonnaj ukrainskaj ułady.
I dzieci Maryupala, Sievieradaniecka, Lisičanska, jakija zahinuli ŭ vyniku rasijskaj ahresii — heta taksama, u šyrokim sensie, «dzieci Danbasa», pra jakich rasijskaja prapahanda čamuści nie zhadvaje. I hetyja dzieci pieravažna ruskamoŭnyja, chacia mienavita «abaronaj ruskamoŭnych» Rasija apraŭdvaje svaje vajennyja złačynstvy suprać Ukrainy.
Akramia taho, rasijskaja prapahanda štučna supraćpastaŭlaje Danbas inšaj Ukrainie, byccam heta niešta supraćlehłaje, što nibyta isnuje izalavana, u vakuumie.
Takim čynam «pakuty Danbasa» hučać jak niešta asobnaje ad pakut usioj Ukrainy. Rasijskija prapahandysty kryčać pra trahiedyi «dziaciej Danbasa», ale zamoŭčvajuć trahiedyi inšych dziaciej Ukrainy, jakija stali achviarami rasijskaj ahresii — ich u dziasiatki razoŭ bolš.
Danbas — składovaja častka Ukrainy. Tak, sa svaimi asablivaściami ŭ płanie movy, kultury, mientalnaści, sacyjalna-ekanamičnaha žyćcia, ale takija ž unikalnyja rehijony isnujuć i ŭ šmatlikich inšych krainach (a ŭ Rasii tym bolš).
Nahadajem, što na refierendumie ŭ 1991 hodzie 83,9% žycharoŭ Łuhanskaj i Danieckaj abłaściej padtrymali niezaležnaść Ukrainy ad Maskvy.
Paciarpieły ad vajny dom. Fota: AR.
Palityčna i ekanamična Danbas taksama byŭ spraviadliva pradstaŭleny na ahulnaŭkrainskim uzroŭni. Samym paśpiachovym futbolnym kłubam krainy byŭ daniecki «Šachcior», samym bahatym biznesmienam krainy — vychadziec z Danbasa Rynat Achmietaŭ, na parłamienckich vybarach rehularna pieramahała Partyja rehijonaŭ, u 2010 hodzie prezidentam Ukrainy staŭ uradženiec Danieckaj vobłaści Viktar Janukovič.
Rasijskaja prapahanda sprabuje raskazvać ab «histaryčnym pryhniocie» i adździalić ad dziaržavy rehijon, jaki daminavaŭ u palityčnym i ekanamičnym žyćci Ukrainy.
Dziesiacihodździami Rasija praz svaich ahientaŭ na miescy starałasia pahłyblać raskoliny pamiž rehijonami Ukrainy, ale na Danbasie nikoli nie było mocnych sieparatysckich nastrojaŭ. Nijakich ruchaŭ za niezaležnaść ci dałučeńnie da Rasii, akramia zusim užo marhinalnych, tam nie było.
Druhi važny aśpiekt: a jak ža pačalisia hetyja «vosiem hadoŭ Danbasa»?
U lutym 2014 hoda Rasija zachapiła Krym. Udzieł rasijskaha vojska ŭ akupacyi pryznaŭ asabista Pucin. Vajennaja apieracyja pačałasia jašče da ŭciokaŭ u Rastoŭ-na-Donie byłoha prezidenta Ukrainy Viktara Janukoviča. Krymski «refierendum» byŭ tolki farmalnaściu.
Dalej była ahresija viasnoj 2014 hoda. Siońnia pryniata kazać ab hetych padziejach jak ab «vajnie na Danbasie». Ale reč u tym, što Rasija zdoleła zamacavacca tolki tam. Spačatku jaje płany ŭ 2014 hodzie byli značna bolš ambicyjnymi, a padziei ŭ Danieckaj i Łuhanskaj abłaściach mała čym adroźnivalisia ad padziej u inšych paŭdniovych i ŭschodnich rehijonach. Takija ž «narodnyja respubliki» byli abvieščanyja ŭ Adesie i Charkavie. Sproby byli ŭ Zaparožžy, Dniapry (tady jašče Dnieprapiatroŭsku), Chiersonie, Mikałajevie.
Bolšaść abłaściej tady ŭdałosia adstajać siłami miascovych aktyvistaŭ i pravaachoŭnikaŭ. I siońnia tam niama navat namiokaŭ na sieparatyzm: usie jany vajujuć suprać Rasii za niezaležnaść Ukrainy.
Sajt, pra jaki idzie havorka
Jak i ŭsie astatnija rehijony, Danbas u 2014 hodzie taksama sprabavali vyzvalić ad rasijan. Rasijskaja prapahanda lubić raskazvać, što abviaščeńnie «narodnych respublik» było adkazam na toje, što Kijeŭ pačaŭ antyterarystyčnuju apieracyju. Ale heta niapraŭda. Zachop administracyjnych budynkaŭ i źbićcio praŭkrainskich aktyvistaŭ pačalisia jašče da aktyŭnych dziejańniaŭ Kijeva.
Tolki kali 12 krasavika 2014 hoda ŭzbrojenyja ludzi faktyčna zachapili harady Słaviansk i Kramatorsk, ukrainskaja ŭłada abviaściła antyterarystyčnuju apieracyju. Ukraina, jak i lubaja inšaja dziaržava ŭ takoj situacyi, jak i sama Rasija raniej u Čačni, uziałasia abaraniać svaju terytoryju ad nieviadomych uzbrojenych farmavańniaŭ.
Zachopy tych ukrainskich haradoŭ uznačalvaŭ rasijski aficer Ihar Hirkin, u čym jon sam pryznavaŭsia. Jaho cytaty paćviardžajuć, što
kali b nie žadańnie Rasii dałučyć Danbas, nie było b nijakaj vajny na Danbasie. Nie było b i nijakich zabitych «dziaciej Danbasa» (ni z praŭkrainskaha, ni z prarasijskaha łahiera).
Bolšaść prarasijskich sieparatystaŭ na Danbasie składali ludzi z ukrainskim hramadzianstvam. Ale jany byli tolki vykanaŭcami, tady jak arhanizataram i pastaŭščykom zbroi vystupała Rasija.
Kijeŭ zaŭsiody paŭtaraŭ, što maje namier vykarystoŭvać tolki dypłamatyčnyja šlachi dla viartańnia niepadkantrolnych terytoryj.
Fakt, što Ukraina nie chacieła stralać i nie sprabavała viartać Danieck i Łuhansk siłaj, paćviardžajecca na praktycy: z 2015 hoda na froncie nie było nivodnaha šyrokamaštabnaha nastupu.
U 2020 hodzie ŭkrainski hałoŭnakamandujučy Chamčak nazyvaŭ dla hetaha ŭ tym liku i čysta praktyčnyja pryčyny: zanadta vialikija patencyjnyja achviary siarod vajskoŭcaŭ i cyvilnych, abvinavačvańni ŭ parušeńni humanitarnaha prava, pieravaha Rasii ŭ resursach. Ukraina nie chacieła i nie mahła «zavajavać Danbas». Jana zaŭsiody imknułasia adnavić svaju cełasnaść mirnym šlacham.
Pavodle danych pravaabaroncaŭ, nivodny z bakoŭ nie sprabavaŭ śpiecyjalna trapić u cyvilnaje nasielnictva. Kolkaść achviar siarod cyvilnaha nasielnictva pačynajučy z 2015 hoda niaŭchilna źnižałasia.
Niekatoryja ludzi, na žal, pamirali i ŭ 2015—2021 hadach, ale absalutnaja bolšaść pamierli nie ad abstrełaŭ, a ad nierazarvanych min i nieaściarožnaha abychodžańnia z vybuchaniebiaśpiečnymi pradmietami.
Čaściakom ludzi sami pravakavali vybuchi, pa nieaściarožnaści sprabujučy abiasškodzić abo ŭtylizavać vybuchovyja rečyvy na mietałałom.
Ukrainskaja ŭłada prytrymlivałasia ŭmoŭ spynieńnia ahniu navat tady, kali heta było niepapularna. Jana, niahledziačy na supraciŭ častki hramadstva, praviała niekalki etapaŭ raźviadzieńnia vojskaŭ na linii frontu. Ukrainskaja ŭłada havaryła tolki pra dypłamatyčny šlach vyrašeńnia kanfliktu.
Rasija ž 24 lutaha pačała šyrokamaštabnuju vajnu i pryniesła pakuty miljonam ludziej.
Arhumientacyja ŭ styli «Dzie vy byli vosiem hadoŭ?» tak raspaŭsiudžanaja siarod rasijskaj prapahandy, bo inakš zusim niemahčyma rastłumačyć ułasnyja złačynnyja dziejańni.
