Jaŭhien Liviant.
Pryvodzim dopis Livianta ŭ skaračeńni.
«Za apošnija miesiacy z vystupaŭ kiraŭnikoŭ sistemy adukacyi ja zrazumieŭ, što ŭ nas u sistemie adukacyi jość tolki dźvie asnoŭnyja prablemy: školnaja forma i pryvatnyja škoły. Inšych prablem u nas niama ci jany niaznačnyja!
Usio leta sistema adukacyi abmiarkoŭvaje, prymiaraje, zakuplaje, demanstruje školnuju formu, až da pakazaŭ modnaj školnaj formy.
Źjavilisia varyjanty školnaj formy. Jak jana vyhladaje?
Rastłumaču pryčyny, pa jakich ja niehatyŭna staŭlusia da ŭviadzieńnia abaviazkovaj školnaj formy. Školnaja forma, na moj pohlad, patrebnaja tolki dla vielmi biednych krain abo krain, u jakich isnuje značnaje sacyjalnaje rassłajeńnie. U hetym vypadku školnaja forma ŭ niejkaj stupieni nivieliruje roźnicu pamiž roznymi płastami nasielnictva.
Dla žvavaha maładoha čałavieka adnaho kamplekta školnaj formy vidavočna nie chopić, bo jaje treba stała čyścić ci myć, pry hetym dva kamplekta — hetaje vielmi darahoje zadavalnieńnie. A z ulikam taho, što dzicia ŭvieś čas raście, školnaja forma stanovicca vielmi niepraktyčnym nabyćciom, časta heta, pa sutnaści, vykinutyja hrošy.
Školnuju formu mohuć dazvolić sabie jašče vielmi bahatyja krainy abo darahija pryvatnyja škoły, u jakich baćki vučniaŭ mohuć dazvolić sabie kupić niekalki kamplektaŭ adzieńnia. My nie adnosimsia ni da samych biednych, ni da samych bahatych krain płaniety, značyć, školnaja forma tolki stvaraje finansavyja prablemy, asabliva dla siemjaŭ ź nievysokim dastatkam.
Što adbyvajecca ŭ nas, kali ŭ škołu pryjšoŭ vučań biez formy? Pačynajucca kryki: «Ty čamu biez formy?» Nu, pakryčać-pakryčać i supakojacca, a ŭrok ci ŭroki ŭžo sarvanyja.
Čym adroźnivalisia i adroźnivajucca nastaŭniki prafiesijnyja ad nastaŭnikaŭ słabych? U mocnych nastaŭnikaŭ niama času na vyśviatleńnie prablem formy, u ich kožnaja z 45 chvilin uroka na vahu zołata. Takim nastaŭnikam abyjakava, pryjšoŭ vučań u formie ci nie.
A voś słabamu nastaŭniku, jakomu niama čaho dać vučniam, u hetym vypadku jość, dzie razharnucca chvilin na 10-15 uroka: «Ty čamu biez formy? Dy ja baćkam paviedamlu! Dy jak tabie nie soramna? Dy mianie premii pazbaviać!» i hetak dalej. Vučni, jak praviła, staviacca da takoha vyśviatleńnia adnosin abyjakava ci navat z schavanaj radaściu — čas uroka idzie, nikoha nie spytali, nu i vydatna.
Paŭtaru, dobry nastaŭnik nie moža dazvolić sabie tak biazdarna zmarnavać kaštoŭny čas uroka. Ja dumaju, što školnaj formaj z natchnieńniem zajmajucca drennyja administratary ŭsich uzroŭniaŭ i drennyja nastaŭniki. Heta tyja ludzi, jakija nie ŭ stanie znachodzić vyrašeńnie realnych prablem sistemy adukacyi. Takim čynam jany imitujuć burnuju dziejnaść, stvarajučy vialikija prablemy dla realnaha navučalnaha pracesu. Mnie zdajecca, što voś hetyja ŭsie historyi sa značkami, halštukami, chustkami, kašulami, kamizelkami — heta niejki teatr absurdu, u jakim, pa sutnaści, usia kraina — heta i ŭdzielniki, i hledačy.
