MKS. Fota: Raskosmas
Zajavu ab hatoŭnaści źbivać spadarožniki ZŠA i ich sajuźnikaŭ zrabiŭ pradstaŭnik rasijskaha MZS Kanstancin Varancoŭ na pasiadžeńni kamiteta Hienasamblei AAN. «Kalehi, napeŭna, nie zusim razumiejuć, što padobnaja dziejnaść, pa sutnaści, ujaŭlaje saboj apasrodkavany ŭdzieł va ŭzbrojenych kanfliktach. Kvazihramadzianskaja infrastruktura moža apynucca «zakonnaj cellu» dla ŭdaru ŭ adkaz», — zajaviŭ Varancoŭ.
U historyi jašče nie było vypadkaŭ, kali padčas vajny adzin z bakoŭ kanfliktu źbivaŭ spadarožniki, adnak Rasija adpracoŭvała heta padčas vučeńniaŭ. U minułym hodzie prajšli vyprabavańni supraćspadarožnikavaj rakiety, jakaja źbiła stary saviecki spadarožnik «Kosmas-1408» («Calina-D»). U vyniku, pa słovach pradstaŭnika Dziarždepartamienta ZŠA Nieda Prajsa, utvaryłasia kala paŭtary tysiačy bujnych i sotni tysiač drobnych abłomkaŭ. Dziarždepartamient nazvaŭ hetyja vypraboŭvańni «niebiaśpiečnymi i biezadkaznymi», bo kasmanaŭty i astranaŭty na Mižnarodnaj kaśmičnaj stancyi mahli patrapić pad vobłaka abłomkaŭ.
Radyjo «Svaboda» spytała ŭ papularyzatara kosmasu Vitala Jahorava ab tym, čym dla Rasii mohuć skončycca napady na spadarožniki inšych krain.
— Rasija zajaviła, što hatova źbivać zachodnija kamiercyjnyja spadarožniki, jakija vykarystoŭvajuć dla dapamohi Ukrainie. Ci mahčyma heta?
— Technična ŭ Rasii jość mahčymaść źbivać spadarožniki, ale nie ŭsie zapar. Naprykład, u Maxar jość 5-6 spadarožnikaŭ — stolki rakiet u Rasii majecca. A ŭ kampanii Planet Labs 150 spadarožnikaŭ, i jany vielmi maleńkija pa pamiery — ich źbivać Rasija adnaznačna nie ŭ stanie.
Kožnaje źbićcio spadarožnika sparadžaje patok abłomkaŭ, jaki ŭjaŭlaje pahrozu dla ŭsich navakolnych arbit.
Naprykład, papiarednija padobnyja vyprabavańni rasijskaj sistemy ŭ 2021 hodzie pryviali da taho, što ŭźnikła pahroza dla Mižnarodnaj kaśmičnaj stancyi.
Kali ty pačynaješ źbivać spadarožniki inšaj krainy, ty stvaraješ pahrozu dla svaich spadarožnikaŭ i spadarožnikaŭ inšych krain. Uvohule stvaraješ prablemu ŭ maštabach suśvietnaj kasmanaŭtyki. I, zrazumieła, ty škodziš nie tolki tamu, kamu chacieŭ by naškodzić, ale i sabie, sapsavaŭšy adnosiny z tymi niešmatlikimi mižnarodnymi partniorami, jakija zastalisia ŭ Rasii.
— Jak adbyvajecca źbićcio spadarožnikaŭ?
— Ź ziamli zapuskajecca vialikaja rakieta, jakaja padymajecca na vyšyniu palotu spadarožnika. Rakiecie nie treba ździajśniać arbitalny zapusk, heta značyć nabirać pieršuju kaśmičnuju chutkaść, joj dastatkova padniacca na vyšyniu spadarožnika na trajektoryjach, jakija pierasiakajucca. U momant zbližeńnia padryvajecca bojehałoŭka, askiepki raźlatajucca i čaplajuć spadarožnik — takim čynam cel paražajecca. Pry hetym abłomki spadarožnika zastajucca na arbicie, zachoŭvajuć svaju chutkaść i ŭžo mohuć paškodzić inšyja kaśmičnyja aparaty.
— Rasija padčas vučeńniaŭ źbiła stary saviecki spadarožnik. Ci viadoma, što stała z hetymi askiepkami? Ci paškodzili jany štości?
— Na hetaj vyšyni askiepki pastupova hublajuć vyšyniu i padajuć. Niejkaja častka askiepkaŭ z tych vyprabavańniaŭ užo ŭpała, niejkaja častka praciahvaje latać. Na praciahu troch-piaci hadoŭ jany ŭsie kančatkova ŭpaduć.
Paśla źbićcia taho spadarožnika Mižnarodnaja kaśmičnaja stancyja ździajśniała niekalki manieŭraŭ, kasmanaŭty i astranaŭty chavalisia pa kaśmičnych karablach, bajučysia, što niejki z abłomkaŭ udaryć pa stancyi. Niebiaśpiečnyja zbližeńni adbyvalisia, ale ničoha paškodžana nie było.
— Ci isnujuć niejkija sistemy dla abarony spadarožnikaŭ?
— Takoje moža być tolki adnosna chakierskich napadaŭ: sprob uzłamać spadarožnik, pierachapić jaho kiravańnie. Kali kazać pra źbićcio, to praściej zrabić novy spadarožnik, čym dadavać jamu masy i pavialičvać habaryty niejkaj dadatkovaj sistemaj abarony. Da hetaha času takoj patrebnaści nie było, tamu što ŭsie razumiejuć: pačynajučy źbivać čužyja spadarožniki, ty raźvitaješsia sa svaimi. I pakul dalej pahrozaŭ sprava nie zachodziła.
— Mahčymyja ataki na spadarožniki inšych krain rehulujucca niejkimi mižnarodnymi zakonami? Ci praduhledžana za heta niejkaje pakarańnie?
— Na kaśmičny aparat, pa sutnaści, raspaŭsiudžvajecca suvierenitet krainy, jakaja jaho zapuściła — jak na karabli abo samaloty, naprykład.
Z dypłamatyčnaha i pravavoha punktaŭ hledžańnia dla Rasii budzie nie najlepšaj idejaj źbivać amierykanskija kaśmičnyja aparaty, hetak ža, jak nie najlepšaj idejaj budzie źbivać amierykanskija samaloty abo tapić amierykanskija karabli. Suśvietnaje kaśmičnaje prava nie viedaje paniaćcia «pryvatny», tamu, kali heta spadarožnik amierykanski, pry jaho źbićci adnosiny buduć z amierykanskaj dziaržavaj.
— Ci jość u inšych krain mahčymaść paškodzić u adkaz rasijskija spadarožniki?
— Akramia Rasii, supraćspadarožnikavaja zbroja jość u ZŠA, Kitaja i Indyi. Moža być, jašče ŭ Izraila, ale, nakolki ja viedaju, takich vyprabavańniaŭ tam nie pravodziłasia, choć techničnaja mahčymaść jość.
— Kali krainy pačnuć źniščać spadarožniki adna adnoj, čym heta moža skončycca?
— Heta naškodzić suśvietnaj kasmanaŭtycy i źniščyć rasijskuju kasmanaŭtyku. Prynamsi, bolšaja častka rasijskich kaśmičnych aparataŭ na nizkaj kalaziamnoj arbicie pacierpić i, napeŭna, budzie źbitaja. Akramia taho, heta, biezumoŭna, stvoryć pahrozu dla Mižnarodnaj kaśmičnaj stancyi i rasijskaha ekipaža ŭ tym liku.
Sprabavać atakavać kahości ŭ kosmasie — heta, pa sutnaści, raźvitacca sa svajoj ułasnaj kasmanaŭtykaj. Na takoje zdolny tolki toj, kamu ŭžo hublać niama čaho.
— Na vaš pohlad, napad Rasii na zachodnija spadarožniki — heta realistyčnaje raźvićcio padziej?
— Mnie zdajecca, heta blef. Heta blizka da zajavaŭ ab vykarystańni taktyčnaj jadziernaj zbroi.
Tolki kali jadziernuju zbroju pahražajuć vykarystoŭvać suprać ukraincaŭ, to źniščeńnie spadarožnikaŭ budzie zjaŭlacca atakaj Rasii na ZŠA. Heta ŭžo treciaja suśvietnaja vajna.
— Kali Rasija vyrašycca na źniščeńnie spadarožnikaŭ, ci paŭpłyvaje heta na chod vajny va Ukrainie?
— Heta paŭpłyvaje na chod vajny ŭ tym płanie, što ZŠA akažuć Ukrainie jašče bolš padtrymki.
Rasija nie ŭ stanie nanieści surjoznyja straty amierykanskaj kasmanaŭtycy: u ZŠA jość čatyry tysiačy spadarožnikaŭ, i ŭsie ich nie sabješ — u nas rakiet stolki niama.
Tak, budzie śmiećcie, ale spadarožniki lotajuć na roznaj vyšyni, i čym vyšej, tym bolšaja prastora i mienšaja vierahodnaść, što spadarožnik budzie vypadkova źbity niejkim abłomkam śmiećcia.
Akramia taho, u ZŠA efiektyŭna pracuje vytvorčaść spadarožnikaŭ: jany nie znachodziacca ni pad jakimi sankcyjami i mohuć spakojna zrabić jašče spadarožniki i zapuścić ich nanava. Tak, heta pryviadzie da finansavych strat dla ZŠA, ale dla Rasii straty buduć kałasalnymi, i my ŭžo sapraŭdy raźvitajemsia z usioj našaj kasmanaŭtykaj i našymi spadarožnikami.
Tamu ja razhladaju padobnyja słovy jak blef, jak sprobu prademanstravać u infarmacyjnym poli našu rašučaść, kaśmičnyja mahčymaści. Realna dziejničać tak — heta vielmi nieabdumany ŭčynak. My viedajem, što ŭ ZŠA jość baki, jakija schilajucca da pavieličeńnia abo skaračeńnia dapamohi Ukrainie.
I kali Rasija sabje chacia b adzin amierykanski spadarožnik, heta budzie jak Perł-Charbar. Tady ŭ Złučanych Štatach sumniavalisia, vajavać ź japoncami ci nie. A paśla taho, jak Japonija napała na Perł-Charbar, sumnievaŭ užo nie było, i Amieryka ŭstupiła ŭ vajnu. Tut atrymajecca prykładna hetak ža.
Z punktu hledžańnia Rasii, heta budzie vielmi durny ŭčynak. Choć takich učynkaŭ za apošnija bolš jak paŭhoda jana ŭžo narabiła niamała. Tak što ciapier ničomu dzivicca nie varta.
