Ścisła pra normy
Dziaržaŭny školny standart — pastanova kalehii Minadukacyi, dakumient nabyŭ siłu z novaha navučalnaha hoda. Tut pryvodziacca ŭsie praviły, pravy i zabarony ŭ adnosinach da nastaŭnikaŭ i školnikaŭ. Asobnaja hłava pryśviečanaja i vykarystańniu hadžetaŭ.
U dakumiencie prapisana, što školnikam zabaroniena karystacca pryładami mabilnaj i internet-suviazi «padčas adukacyjnaha pracesu» biez dazvołu piedahohaŭ.
Taksama tam skazana, što nie paźniej jak za 5 chvilin da pačatku zaniatku kožny navučeniec pavinien stavić telefon na biasšumny režym i kłaści jaho ŭ pryznačanaje dla hetaha prystasavańnie — jano znachodzicca ci na stale nastaŭnika, ci na asobnaj parcie.
Pavodle dziaržstandarta, pa zakančeńni zaniatka navučency zabirajuć svaje pryłady mabilnaj suviazi. Ale ž zatym, u asobnaj hłavie, prapisana nastupnaje:
«Karystacca pryładaj mabilnaj suviazi (internet-suviazi) va ŭstanovie adukacyi na pierapynkach pamiž zaniatkami (telefanavać, adpraŭlać paviedamleńni) navučencam dazvolena vyklučna dla apieratyŭnaj suviazi z baćkami (zakonnymi pradstaŭnikami), bratami (siostrami), inšymi blizkimi svajakami tolki ŭ vypadkach nieadkładnaj nieabchodnaści».
To-bok na pierapynku možna mieć telefon, ale karystacca im zabaroniena? Nie kažam užo pra farmuloŭku pra nieadkładnuju nieabchodnaść, jakuju možna traktavać jak zaŭhodna. Za parušeńnie normy vučniam treba budzie napisać tłumačalnuju, a za paŭtornaje ŭ ich zabiaruć telefony da prychodu baćkoŭ u škołu (razmova z apošnimi taksama ŭklučana ŭ pakiet pakarańniaŭ).
Baćki: «Kali b naohuł zabaranili hadžety ŭ škole, vučni ŭ bialiźnie pranieśli b»
Alena — maci dźviuch vučanic adnoj sa staličnych himnazij. Adna jaje dačka vučycca ŭ trecim kłasie, druhaja — u siomym. Skryni dla telefonaŭ jość i tam, i tam, ale ž u trecim kłasie zdavać hadžety patrabujuć zaŭsiody.
«U siomym niekatoryja nastaŭniki patrabujuć zdavać i navat učyniajuć pravierki ŭ dačynieńni da tych, chto nie zdaŭ. A niekatoryja (takich prykładna 60%) da telefonaŭ staviacca niastroha», — adznačaje Alena.
Taksama ŭ kłasie jaje małodšaj dački dzieciam zabaroniena telefanavać padčas pierapynkaŭ, a ŭ siomym takoj pieraškody niama.
«Uvohule, starejšaja dačka karystajecca płanšetam zamiest padručnikaŭ i spakojna moža ŭsio pahladzieć i źviazacca sa mnoj anłajn, asabliva ŭ tych kabinietach, dzie dobra łović himnazičny internet. A dla vučebnych pytańniaŭ dazvalajecca ŭziać telefon sa skryni», — havoryć minčanka.
Jana ŭpeŭnienaja, što hadžety vielmi dapamahajuć u atrymańni infarmacyi i novych viedaŭ. Pavodle Aleny, na ŭvažlivaść jaje dziaciej vykarystańnie mabilnikaŭ i płanšetaŭ nijak nie ŭpłyvaje.
«Dzieci ŭ kłasie pryzvyčailisia zdavać telefony. Pałova siomaha kłasa karystajecca płanšetami zamiest padručnikaŭ. I, kaniešnie, vydumlajuć chitryki: zdajuć adzin telefon, a ŭ kišeni lažyć druhi, — raspaviadaje Alena. — Starejšaja dačka skazała, kali b naohuł zabaranili hadžety ŭ škole, byli b pratesty z boku vučniaŭ. Kaža, što ŭ bialiźnie pranieśli b…»
Minčuk Alaksiej dzielicca dośviedam svaich dziaciej 14 i 17 hod. Jon kaža, što ŭ ich škole taksama jość skrynia dla zachoŭvańnia telefonaŭ i nastaŭniki patrabujuć zdavać mabilniki na kožnym uroku, jak i pradpisana zahadam źvierchu. Ale ž na pierapynkach karystacca telefonami možna.
«Karystacca hadžetami na zaniatkach nielha, ale ž vyklučeńniem źjaŭlajucca płanšety, kali na ich zapampavanyja padručniki. Kali patrebny kalkulatar, to tolki nie telefonny. Niekatoryja nastaŭniki dazvaluć na zaniatkach huhlić. Jak praviła, heta piedahohi, zdolnyja zacikavić vučniaŭ: jany pakazvajuć, što internet — heta instrumient», — adznačaje Alaksiej.
Jon pryznajecca, što ŭ dziaciej isnuje prablema zaležnaści ad hadžetaŭ, ale ž heta instrumient, jakim treba ŭmieć karystacca.
«Paśpiachovaść, jak mnie padajecca, nie kareluje ź biezapielacyjnaj adsutnaściu hadžetaŭ na zaniatkach, — havoryć mužčyna. — Dzieci navučajucca rabić, što im treba tak, kab nie daznaŭsia toj, kamu nie treba viedać: prachodziać partyzanski praktykum i kładuć u skrynačku dla smartfonaŭ staryja. Sapraŭdnaja prablema nie ŭ hadžetach, a ŭ tym, što viartajecca prymusoŭka».
A baćka pieršakłaśnicy Vadzim havoryć, što ŭ kłasie jaho dački niama skryni dla smatrfonaŭ. Nakont taho, ci stroha tam staviacca da mabilnych, jamu pakul ciažka vyznačyć, bo daloka nie ŭsim adnakłaśnikam jaho dački baćki kupili telefony.
«U našaj dački, naprykład, jość i telefon, i hadzinik z mahčymaściu zvankoŭ. Čaściej za ŭsio jana chodzić z hadzinikam, bo my zabaraniajem karystacca smartfonam u volny čas. Tolki viečaram pierad snom pahulać ci mulciki pahladzieć, — raspaviadaje minčuk. — Nakolki my mahli nazirać, hadžety dla suviazi maje dobra kali piataja častka kłasa, a moža, i taho mienš».
Taksama ŭ hetym kłasie navučajecca chłopčyk, jaki ŭ svaje šeść hadoŭ staić na milicejskim uliku za kradziež, tamu baćki zvodziać da minimumu karystańnie kaštoŭnymi rečami ŭ škole.
A jak za miažoj? Raspaviadaje biełaruska z Polščy. Małodšaja dačka Nadziei navučajecca ŭ pryvatnaj škole ŭ Varšavie ŭžo druhi hod, zaraz jana ŭ 5-m kłasie.
«Dzieciam nie dazvalajecca karystacca telefonami ŭ navučalny čas, ale ni ŭ jakija skryni jany mabilniki nie musiać składać. Kali dačka zachodzić u škołu, vyklučaje mabilnik, pakidaje ŭ vierchniaj vopratcy razam ź inšymi «vuličnymi rečami», vychodzić sa škoły — uklučaje», — dzielicca žančyna.
Taksama, pavodle słoŭ Nadziei, u dziaciej niama asablivaj patreby karystacca hadžetami, bo ŭ škole jość usio nieabchodnaje techničnaje abstalavańnie i zapłanavanyja śpiecyjalnyja hadziny dla kampjutaraŭ.
«U Baranavičach, dzie my žyli raniej, usio zabaraniajecca: navat baćki prachodziać praz turnikiet i zapisvajucca ŭ žurnale, kudy iduć. Pakul my vučylisia ŭ himnazii, mabilniki nie zabirali, ale było niepažadana karystacca imi navat na pierapynkach».
Nastaŭniki: «Skryniu bolš karysna było b vykarystoŭvać dla baćkoŭ na baćkoŭskich schodach»
Valancina vykładaje ŭ pačatkovych kłasaŭ u adnoj ź minskich himnazij. Jana adznačaje, što ŭ jaje situacyi praviły nakont mabilnikaŭ — bolš rekamiendacyi, strohich patrabavańniaŭ niama. Niahledziačy na heta, u himnazii Valanciny ŭžo daŭno na kabinietach visiać znaki, što zabaraniajuć karystacca telefonami.
«Ja skryniaj nie karystajusia, — kaža jana. — U nas jość damoŭlenaść z baćkami i dziećmi: biazhučny režym, u hulni nie hulać. Patelefanavać baćkam ja nie zabaraniaju, maleńkija dzieci i sami pytajucca dazvołu — im heta nieabchodna».
Jość rabočyja momanty, kali nastaŭnica sama prosić vučniaŭ patelefanavać baćkam i niešta nahadać. Ale ŭsio heta — tolki na pierapynku.
«Pakolki telefonami nie karystalisia i raniej, to i dyscyplina ŭ nas nie kulhaje. Moža, viedańnie taho, što dzicia moža pačuć hołas matuli, robić ich bolš spakojnymi?» — zadajecca pytańniem jana.
Pavodle słoŭ nastaŭnicy, u pačatkovych kłasach amal nie byvaje nieabchodnaści vykarystoŭvać hadžety dla adukacyi padčas zaniatkaŭ.
«Skryniu bolš karysna było b vykarystoŭvać dla baćkoŭ na baćkoŭskich schodach», — uśmichajecca žančyna.
Michaił — taksama nastaŭnik u staličnaj himnazii. Jon adznačaje, što ŭ jaho škole, jak i ŭ mnohich inšych, pryncypova ničoha nie źmianiłasia. Da taho ž tatalnaj zabarony na telefony va ŭstanovie niama.
«Prystasavańni dla zachoŭvańnia telefonaŭ źjavilisia jašče dva ci try hady tamu i ŭjaŭlajuć saboj faniernyja skryni ź jačejkami i numarami. Adnak praktyčnaj karyści ŭ ich anijakaj, tamu što dzieci prynosiać u škołu dva telefony: adzin ź ich raźbity (jaki i zdajuć), a druhi zastajecca ŭ ich», — raspaviadaje piedahoh.
Taksama jon aburajecca, što ŭ pačatku zaniatku dla zboru telefonaŭ jamu treba zmarnavać 3—5 chvilin, jakija možna było b skarystać na vyvučeńnie novaha materyjału.
«Tamu amal usie nastaŭniki pierastali hetym zajmacca jašče paśla minułaha rasparadžeńnia źbirać telefony. Voś i prychodzicca zmahacca z telefonami niejkim inšym čynam, uciahvać hadžety u navučalny praces: davać dzieciam testy ci inšyja zadańni, a taksama ilustracyi, jakich niama ŭ padručniku. A kalkulataram na ŭrokach fiziki čaściej za ŭsie karystajucca mienavita z telefona. Da taho ž Viber abo Telegram — vielmi zručnyja srodki, kab pieradać dzieciam zadańnie na ŭrok, kali sam pa niejkaj pryčynie adsutničaješ», — havoryć Michaił.
Jon adznačaje, što ciapierašnim novaŭviadzieńniem pavinny byli stać mietaličnyja skryni, jakija začyniajucca na kluč i kudy dzieci kładuć telefony napačatku ŭrokaŭ i zabirajuć paśla.
«Adnak na taki krok administracyja škoły (i nie tolki našaj) nie pajšła. Na heta ŭ škoły prosta niama hrošaj, dy i administracyja nie choča brać na siabie adkaznaść za majomaść vučniaŭ i ŭciahvacca ŭ kanflikty, jakija niepaźbiežna ŭźniknuć».
Na dumku Michaiła, zabarona telefonaŭ u škole maje svoj plon. Tamu što ŭ dziaciej šmat času idzie na mabilnyja hulni i nie tolki na pierapynkach, ale i na zaniatkach.
«Tamu kali ŭ niejkim kłasie pačynaješ «represii» i niekalki ŭrokaŭ zapar źbiraješ telefony, to heta niepaźbiežna pazityŭna adbivajecca na paśpiachovaści. Adnak na kožnym uroku niemahčyma być palicejskim, treba i zaniatki choć čas ad času pravodzić, — uśmichajecca nastaŭnik. — Nakolki ja viedaju, u našym rajonie tolki ŭ adzinaj himnazii byli pastaŭleny mietaličnyja šafy dla zachoŭvańnia telefonaŭ, i za imi ŭstanoŭlena videanazirańnie. Kluč ad šafy znachodzicca ŭ kłasnaha kiraŭnika, i kali vučań maje patrebu pazvanić, jon idzie da nastaŭnika».
Na dumku piedahoha, abmiažoŭvać vykarystańnie telefonaŭ treba, ale ž nie zabaraniać całkam. Pierad tym, jak heta rabić, treba spačatku stvaryć umovy: nadziejnaje miesca dla zachoŭvańnia telefonaŭ i videanazirańnie.
«A biez hetaha pastanova Ministerstva adukacyi zastiecca prosta na papiery, darečy, jak i šmat jakija inšyja», — zaklučaje jon.
Imiony hierojaŭ publikacyi źmienienyja ŭ metach ich biaśpieki.
