Fota: vecteezy
The Telegraph raskazvaje pra pazoŭ, jaki byŭ padadzieny ŭletku ŭ Paŭnočnaj Kalifornii suprać kandytarskaha hihanta Mars Inc. U pazovie śćviardžałasia, što šyrokaviadomyja roznakalarovyja cukierki Skittles «nieprydatnyja dla spažyvańnia čałaviekam», tamu što jany ŭtrymlivajuć dyjaksid tytanu. Hety štučny farbavalnik (šyroka viadomy jak E171) zabaronieny ŭ ES, ale dazvoleny ŭ Vialikabrytanii i ZŠA.
Sprava była spyniena zusim niadaŭna: kalifarnijec, jaki padaŭ pazoŭ suprać Mars Inc., u pačatku listapada adklikaŭ jaho. Nijakich pryčyn hetaha rašeńnia nie było nazvana. Ale ŭ centry ŭvahi iznoŭ akazałasia ultraapracavanaja ježa (pa-anhlijsku jaje časta nazyvajuć UPF, ad «ultra-processed foods»).
UPF — heta pradukty, jakija pramysłova źmienienyja z vykarystańniem mietadaŭ i inhredyjentaŭ, niedastupnych u chatnich umovach. Siudy ŭvachodziać hatovyja stravy, sałodkija i salonyja zapakavanyja zakuski, biezałkaholnyja napoi, kandytarskija vyraby, suchija śniadanki i zapakavany chleb z doŭhimi terminami zachoŭvańnia. Usie jany vyrablajucca ź vialikaj dozaj dabavak, štučnych farbavalnikaŭ i padsałodžvalnikaŭ, emulhataraŭ i inšych chimičnych rečyvaŭ, pryznačanych dla palapšeńnia vyhladu, smaku, tekstury i terminu zachoŭvańnia.
Ale ci biaśpiečnyja ŭsie hetyja dadatki? Rehulatary adkazvajuć «tak», śćviardžajučy, što jany prachodziać dbajnuju acenku pierš čym atrymać dazvoł na vykarystańnie. Ale ŭsio bolš dokazaŭ, što heta moža adbyvacca nie dla ŭsich dabavak, asabliva ŭ suviazi z tym, što spažyvańnie ultraapracavanaj ježy i ŭździejańnie hetych chimičnych rečyvaŭ raście.
Ciapier daśledavańni źviazvajuć niekatoryja dabaŭki z pavyšanaj ryzykaj atłuścieńnia, sardečna-sasudzistych zachvorvańniaŭ, zachvorvańniaŭ kišečnika i raku. I jany taksama škodnyja dla mikrabijomu kišečnika — składanaj sistemy z tryljonami mikrobaŭ, žyćciova važnych dla našaha fizičnaha i psichičnaha dabrabytu.
Francuzski nacyjanalny instytut achovy zdaroŭja i miedycynskich daśledavańniaŭ viadzie najbujniejšaje ŭ historyi daśledavańnie ŭpłyvu charčovych dadatkaŭ na zdaroŭje. Tam śćviardžajuć, što mnohija z dadatkaŭ (uchvalenych dla vykarystańnia, naprykład, u ES i Vialikabrytanii) — «imavierna» biaśpiečnyja i, mahčyma, karysnyja, pakolki dazvalajuć bolšaj kolkaści ludziej, čym kali-niebudź, atrymlivać dostup da raznastajnaha śpiektra praduktaŭ. Ale doŭhaterminovy ŭpłyŭ na zdaroŭje jašče nie da kanca vyvučany, kažuć navukoŭcy.
Takim čynam, jakija charčovyja dabaŭki pavinny nas turbavać?
Charčovyja farbavalniki
Dyjaksid tytanu vykarystoŭvajecca ŭ chlebabułačnych i kandytarskich vyrabach. Ale biaśpiečna heta ci nie, zaležyć ad taho, kaho vy spytajecie. Jon byŭ zabaronieny ŭ ES u žniŭni 2022 hoda z-za imaviernaści, što moža nazapašvacca ŭ arhaniźmie i vyklikać hienataksičnaść — paškodžańnie DNK — što moža pryvieści da raku. Pradstaŭnik Mars, darečy, skazaŭ, što Skittles, jakija pradajucca ŭ Vialikabrytanii i ES, nie ŭtrymlivajuć dyjaksidu tytanu.
Štučnyja padsałodžvalniki
Štučnyja padsałodžvalniki, u tym liku acesulfam K, aspartam, sacharyn i sukrałoza, źjaŭlajucca adnymi z samych raspaŭsiudžanych charčovych dadatkaŭ u śviecie. Jany vykarystoŭvajucca ŭ tysiačach praduktaŭ, a taksama ŭ samych papularnych stałovych padsałodžvalnikach. Ale zaniepakojenaść ich biaśpiekaj raście.
Dva niadaŭnija dakłady, apublikavanyja francuzami, źviazvajuć štučnyja padsałodžvalniki z pavyšanaj ryzykaj sardečna-sasudzistych zachvorvańniaŭ i raku. Inšyja daśledavańni pakazvajuć, što padsałodžvalniki taksama mohuć być škodnymi dla mikrabijomu kišečnika, parušać rehulacyju cukru ŭ kryvi, vyklikajučy zapaleńni i pavieličeńnie vahi.
Tym časam Suśvietnaja arhanizacyja achovy zdaroŭja (SAAZ) rychtujecca vypuścić pieršyja ŭ historyi rekamiendacyi pa štučnych padsałodžvalnikach. Raniej sioleta ŭ spravazdačy było vyjaŭlena, što ŭ toj čas jak padsałodžvalniki mohuć dapamahčy ŭ karotkaterminovaj stracie vahi, jany, mahčyma, taksama robiać «doŭhaterminovuju škodu ŭ vyhladzie pavyšanaj ryzyki atłuścieńnia, dyjabietu 2 typu, sardečna-sasudzistych zachvorvańniaŭ i śmiarotnaści».
Hałoŭnyja vinavatyja: roznyja biezałkaholnyja napoi, chlebabułačnyja vyraby, desierty, hatovyja stravy i łasunki.
Fota: vecteezy
Emulhatary
Jość pryčyna, čamu niekatoryja małočnyja pradukty (naprykład, maroziva ci johurt) nastolki cudoŭna śmietankovyja na smak. Mienavita emulhatary časta dadajuć, kab palepšyć «adčuvańnie ŭ rocie» ad ježy, zrabić jaje bolš pryvabnaj i spynić raskładańnie inhredyjentaŭ.
Tym nie mienš, niahledziačy na šyrokaje vykarystańnie emulhataraŭ, daśledavańni źviazvajuć ich z chvarobami kišečnika, i ličycca, što jany taksama ŭpłyvajuć na naš kišečny mikrabijom i mietabaličny stan.
Daśledavańni na myšach pakazvajuć, što emulhatary nie tolki źmianiajuć mikrabijom kišečnika, ale taksama źmianšajuć kolkaść ślizi, jakaja vyściłaje naš kišečnik, što moža vyklikać zapaleńnie. Jašče bolš tryvožna toje, što nie chapaje dakładnych danych pra kolkaść emulhataraŭ, jakija my na samaj spravie spažyvajem.
Emulhatary, dla jakich isnuje bolš za ŭsio dokazaŭ patencyjna škodnaha ŭździejańnia na zdaroŭje: carrageenan (E407), polysorbate 80 (E433) i carboxymethyl cellulose (E466).
Nitraty i nitryty
Nam, byvaje, tak chočacca kiłbaski, ale faktyčna ŭsie sučasnyja pramysłova vyrablenyja kiłbasy ŭtrymlivajuć chimičnyja rečyvy, jakija dakazana vyklikajuć rak.
Nitraty i nitryty vykarystoŭvajucca ŭ takich praduktach, jak apracavanaje miasa (uklučajučy biekon), kab padoŭžyć termin zachoŭvańnia, abaranić ad škodnych bakteryj i zachavać ružovy koler, jaki spažyŭcy ličać pryvabnym. Časta apracavanaje miasa ŭklučaje: nitryt kaliju (E249), nitryt natryju (E250), nitrat natryju (E251) i nitrat kaliju (E252).
Hetyja chimičnyja rečyvy sami pa sabie niadrennyja (jany ŭtrymlivajucca ŭ niekatoraj harodninie), ale jany mohuć ustupać u reakcyju ź inšymi złučeńniami ŭ miasie z utvareńniem nitrazaminaŭ (NOS). EFSA (Jeŭrapiejskaje ŭpraŭleńnie pa biaśpiecy charčovych praduktaŭ) raniej sioleta paviedamiła, što niekatoryja ź nitrazaminaŭ mohuć paškodžvać DNK i patencyjna vyklikać rak.
Fota: vecteezy
Niadaŭna Francyja abviaściła ab płanach skaracić vykarystańnie nitrataŭ/nitrytaŭ u kiłbasach i viandlinie. Taksama było rekamiendavana abmiežavać spažyvańnie apracavanaha miasa da 150 h na tydzień.
uhu. i heta karysnaja infarmacyja cudoŭna spałučajecca z
Red., nu vy j trol