Vitold Ašurak. Fota: Volha Bykoŭskaja
Palitźniavoleny aktyvist ź Biarozaŭki Vitold Ašurak pamior 21 maja 2021 hoda ŭ škłoŭskaj kałonii №17, detalovyja abstaviny jaho śmierci nieviadomyja dahetul. Pavodle aficyjnaj viersii, jon nibyta pamior ad spynieńnia serca, ale rodnyja palitviaźnia i raśledavalniki pierakananyja ŭ hvałtoŭnym charaktary jaho śmierci.
U toj ža kałonii, što i Ašurak, pa palityčnaj spravie siadzieŭ i Uładzimir (imia źmieniena), jaki da vychadu na volu pastaraŭsia daviedacca maksimum infarmacyi ab tym, što adbyłosia, kab paśla heta apubličyć.
«Usio, što ja budu raspaviadać, zasnavana na źviestkach ad inšych asudžanych, jakija byli ź im znajomyja», — tłumačyć mužčyna.
Što naohuł viadoma pra škłoŭskuju kałoniju?
Papraŭčaja kałonija №17 pryznačana dla ludziej, jakija ŭpieršyniu adbyvajuć pakarańnie. U svoj čas tam adbyvali termin takija palitviaźni, jak Źmicier Daškievič, Aleh Hniedčyk, Alaksandr Kłaskoŭski, Uładzimir Łoban, Dźmitryj Novik, Arciom Prakapienka, Mikałaj Dziadok, Mikałaj Statkievič.
Kałonija padzialajecca na žyłuju i pramysłovuju zony. U vytvorčaj zonie — RUP «Siamnaccać» — funkcyjanujuć abutkovaja, šviejnaja vytvorčaść, drevaapracoŭka. U žyłoj zonie znachodziacca atradnyja pamiaškańni, stałovaja, kłub, carkva i spartyŭny haradok.
Terytoryi PK-17. Fota: Google Earth
Byłomu načalniku škłoŭskaj PK-17 pałkoŭniku Siarhieju Jermalickamu ŭ kastryčniku 2011 hoda byŭ zabaronieny ŭjezd u krainy Jeŭrasajuza za žorstkaje abychodžańnie ź viaźniami i pieraśled Mikałaja Statkieviča. Jermalicki pracavaŭ na pasadzie načalnika škłoŭskaj kałonii 22 hady. U 2015-m jaho pavysili da načalnika ŭpraŭleńnia Departamienta vykanańnia pakarańniaŭ MUS pa Homielskaj vobłaści.
Pravaabarončy centr «Viasna» pisaŭ, što škłoŭskija staražyły pamiatajuć, jak u svoj čas na kambinacie budaŭničych materyjałaŭ i vyrabaŭ pry kałonii, papiaredniku RUP «Siamnaccać», pracavaŭ Alaksandr Łukašenka.
U 2017 hodzie kałonija niekalki razoŭ traplała ŭ naviny.
5 červienia troje źniavolenych, jakija adbyvali terminy ŭ 14, 20 i 25 hadoŭ za zhvałtavańni i zabojstvy, advažylisia na pieršyja za doŭhi čas ucioki z papraŭčaj ustanovy. Na kožnaha zaviali kryminalnuju spravu za sprobu hrupavych uciokaŭ.
U kancy červienia 2017-ha maci adnaho z asudžanych abviaściła haładoŭku pad ścienami kałonii. Ksienii Kuźniacovaj nie spadabałasia, što jaje syna biez tłumačeńnia pryčyn nakiravali ŭ štrafny izalatar «za parušeńnie režymu». Tolki paśla hetaha administracyja kałonii ŭsio ž vyrašyła pahavaryć z maci i raspaviała ab pryčynach źmiaščeńnia jaje syna ŭ ŠIZA.
2 kastryčnika Uładzisłaŭ Kazakievič, jaki za hod da hetaha zładziŭ raźniu bienzapiłoj u HC «Jeŭropa» i atrymaŭ za heta 15 hadoŭ źniavoleńnia, napaŭ z zavostranym pradmietam na supracoŭnika kałonii № 17.
Mienavita ŭ PK №17 palityčnym źniavolenym apranali žoŭtyja birki, ab čym u liście paviedamiŭ zahinuły Vitold Ašurak.
«Palityčnych tut chapaje. Tak što sumavać niama padstavy. Tym bolš, što administracyja vydała zahad mieć žoŭty koler birak na vopratcy, i tamu palityčnych možna adroźnić zdalok», — pisaŭ jon.
Žoŭtaja birka palitviaźnia Dzianisa Sasunkieviča. Fota: TRK «Brest»
Akramia taho, pravaabarončy centr «Viasna» paviedamlaŭ, što ŭ škłoŭskaj papraŭčaj kałonii №17 asudžanych, jakija adkazvajuć na listy ad čužych ludziej, adpraŭlajuć u štrafny izalatar (ŠIZA), a letam 2022 hoda stała viadoma, što palitviaźnia Paŭła Sieviarynca, jaki znachodzicca ŭ škłoŭskaj kałonii, pazbavili praciahłaha spatkańnia.
Što adbyłosia ź Vitoldam Ašurkam u mai 2021 hoda i chto moh być da hetaha datyčny?
Uładzimir kaža, što ŭ momant, kali Vitolda Ašurka źbivali, adzin z atradaŭ byŭ u kampjutarnym kłasie. Jon znachodzicca na druhim paviersie budynka štaba škłoŭskaj kałonii.
«U hetym kłasie asudžanyja ładziać videazvanki. Na hetym ža paviersie — kabiniety administracyi kałonii. Źniavolenyja ŭ dzień zabojstva Vitolda zaŭvažyli, što administracyja i patrulnyja aficery dziŭna siabie pavodziać. Aficery kałonii raptam źbiehlisia mienavita ŭ budynak štaba. I atrad, jaki telefanavaŭ u hety momant u kampjutarnym kłasie, byŭ vyviedzieny, tak i nie patelefanavaŭšy».
U budynku štaba na druhim paviersie ŭ pakoi nadhladu, jaki znachodzicca pobač z kabinietam načalnika kałonii, niama kamier. Jak tolki pieršyja palityčnyja stali pastupać u kałoniju ŭ Škłovie, da ich užyvali fizičny hvałt u ślapych zonach budynka štaba, kaža były viazień kałonii.
U pakoi nadhladu zvyčajna źniavolenaha raspranajuć i ahladajuć pierad tym, jak vieści na pakarańnie ŭ kabiniet načalnika kałonii.
«Samo pakarańnie — heta moža być hutarka, vymova, pazbaŭleńnie pasyłki, spatkańnia, pazačarhovaja ŭborka terytoryi abo ŠIZA», — raspaviadaje Uładzimir.
Pa słovach byłoha źniavolenaha, fizičnym hvałtam u škłoŭskaj kałonii zvyčajna zajmaŭsia adździeł režymna-apieratyŭnaj pracy razam ź dziažurnymi pamočnikami načalnika kałonii. Mužčyna nazyvaje supracoŭnikaŭ kałonii, jakija mieli dačynieńnie da ździekaŭ nad palityčnymi źniavolenymi.
«Heta namieśnik načalnika kałonii pa režymna-apieratyŭnaj pracy M. Pa jaho zahadzie ažyćciaŭlajucca hvałtoŭnyja dziejańni nad asudžanymi. U jaho jość namieśnik — starejšy režymny apieratyŭny rabotnik K. Jon sam zajmajecca bićciom i inšymi formami hvałtu», — kaža mužčyna.
«Taksama represijami źniavolenych zajmalisia H. — inśpiektar-režymnik, jon lubić stavić ludziej na raściažku, K. — staršy inśpiektar-režymnik, P. — dziažurny pamočnik načalnika kałonii i U. — dziažurny pamočnik, maje vajskovuju miedycynskuju śpiecyjalnaść. Paśla śmierci Vitolda jany pierastali nastolki žorstka stavicca da źniavolenych», — kaža mužčyna.
Asoby nazvanych im supracoŭnikaŭ udałosia pravieryć — takija ludzi sapraŭdy pracujuć u škłoŭskaj kałonii.
Što adbyvajecca ź ludźmi ŭ ŠIZA PK №17?
Uładzimir taksama raspavioŭ i pra ŭmovy ŭtrymańnia ŭ ŠIZA škłoŭskaj kałonii, dzie jon sam pravioŭ šmat sutak.
«Jość adramantavanyja ŠIZA, tam na padłozie lažyć plitka, i jość staraja častka, dzie padłoha draŭlanaja. Tam vielmi choładna, niezaležna ad času hoda čałaviek znachodzicca biez spalnaha kamplekta», — kaža Uładzimir.
Vitold Ašurak u ŠIZA PK №17. Fota: ARB
«Ranicaj i ŭviečary treba stanavicca pierad dźviaryma i śpiavać himn. Na dźviarach jość farmular tekstu. Vyjści z ŠIZA palityčnym vielmi składana, tam pastajanna ładziać pravakacyi, jakija vylivajucca ŭ parušeńni z boku asudžanaha i słužać padstavaj dla padaŭžeńnia ŭtrymańnia ŭ ŠIZA.
Naprykład, treba było kožny dzień tam prybiracca, ale zrazumieć, u jaki čas, było składana, bo niama hadzińnikaŭ. Supracoŭnik kałonii moh pastukać i skazać, što ciapier čas uborki. Ale mahli i nie papiaredžvać. Sam asudžany pačynaŭ prybiracca, ale potym jamu rabili vymovu za admovu ad uborki, bo jon zrabiŭ jaje nie ŭ toj čas.
Na praviadzieńnie ŭborki ŭ kamiery advodzicca paŭhadziny (usiaho ich dźvie ŭ dzień, pieršaja adrazu ž paśla ranišniaha vykanańnia himna, druhaja — u dźvie hadziny dnia). Navat kali asudžany prybiraje kamieru za značna mienšy čas, jamu ŭsio roŭna treba praciahvać imitavać uborku na praciahu paŭhadziny», — kaža Uładzimir.
U kamiery, akramia choładu, u luby čas hoda absalutna pusta i cicha. Batarei ŭ ŠIZA jość, ale jany ledź ciopłyja.
«Z rečaŭ dazvalajuć mieć tolki zubnuju ščotku z pastaj, tonkija škarpetki, spodniuju majku, trusy. Nijakaj termabializny nielha. Vydajuć tam šyzošnuju robu, adzin maleńki ručnik. Abmotvacca im dla sahravańnia šyi abo inšych častak cieła nielha — «parušeńnie formy adzieńnia».
Taksama vydajuć adnu anuču dla ŭborki (i padłohi, i pavierchniaŭ, i rukamyjnicy, i tualeta) i čverć rułona tualetnaj papiery razam z maleńkim kavałačkam myła na tydzień. Knihi pranosić nielha, karespandencyja taksama zabaronienaja», — uspaminaje jon.
PK-17 u Škłovie. Fota: «Viasna»
Z ŠIZA źniavolenaha praktyčna nikudy nie vyvodziać — raz na tydzień u duš albo na pakarańnie (jaho tam nazyvajuć «chreśbiny»).
Duš u škłoŭskaj kałonii znachodzicca ŭ kalidory taho ž kryła budynka z kamierami. Na jaho dajuć 10 chvilin, u jakija ŭklučany praces haleńnia i stryžki pad 1.
«Viaźniaŭ ŠIZA stryže adzin z asudžanych, jaki absłuhoŭvaje budynak», — kaža mužčyna.
Nad źniavolenym, jaki praviniŭsia, zvyčajna raz na tydzień pravodzicca imitacyja pakazalnaha suda. Heta prachodzić u kabiniecie načalnika kałonii pry ŭdziele ŭsich ci amal usich členaŭ administracyi PK.
«Navat prosiać albo načalnikaŭ atradaŭ, albo peŭnych členaŭ administracyi prahałasavać abo chadajničać za peŭny vid pakarańnia. Pry hetym rašeńnie ab tym, jakoje jano budzie, zahadzia pryniata načalnikam kałonii. Mabyć, supracoŭniki PK lubiać taki aficyjoz i farmalnaści», — ličyć Uładzimir.
U samoj kamiery nielha lažać, nary (jany ščylnyja, biez prarezaŭ, žalezna-draŭlanyja plity) na ŭvieś dzień prymacoŭvajucca łancuhami da ściany.
Nary ŭ ŠIZA PK-17
«U pryčeplenym stanie na hetych plitach bačnyja haryzantalnyja čyrvonyja linii krychu nižej za ŭzrovień hałavy.
Pry ranišniaj i viačerniaj pravierkach, pry raznosie ŭ kamieru śniadanku, abiedu, viačery, pierad pamyŭkaj u dušy, absalutna ŭ luby momant choć jakoha-niebudź uzajemadziejańnia supracoŭnikaŭ kałonii z kamieraj ŠIZA palityčnym i zvyčajnym asudžanym treba stanavicca na raściažku ŭ adnoj z pryšpilenych plit, razvodzić u baki ruki i kłaści ich na roznyja kancy čyrvonaj linii, vykručvajučy ruki navyvarat, kłaści na liniju hałavu, hledziačy pry hetym stroha ŭniz.
Potym čakać kamandy paviarnucca i vykanać dziejańnie, jakoje zahadvaje supracoŭnik. Tak možna prastajać ad niekalkich chvilin da niekalkich dziasiatkaŭ chvilin i navat bolš», — dzielicca mužčyna.
Taksama ŭ kamierach ŠIZA nad dźviaryma jość radyjokropki, jakija zvyčajna ŭklučajuć ranicaj dla praviadzieńnia zaradki.
«Jość patrabavańnie akramia himna, i nie tolki ŭ ŠIZA, vykonvać ranišniuju zaradku pad kamandy aŭdyjazapisu z radyjokropak abo hučnahavarycielaŭ u žyłoj zonie kałonii», — raspaviadaje jon.
Nieabchodna taksama stanavicca pierad dźviaryma i vykonvać kamandy. Taksama z radyjokropki niekalki razoŭ na tydzień pa ranicach abviaščajuć i paŭtarajuć praviły ŭnutranaha rasparadku dla viaźniaŭ ŠIZA. Na hetym zapisie havorycca ab nastupstvach znachodžańnia ŭ ŠIZA (naprykład, što heta moža pryvieści da artykuła 411 KK), a taksama hučać pryblizna takija słovy:
«Znachodžańnie ŭ ŠIZA pavinna prynieści asudžanamu peŭny ŭzrovień i kompleks psichałahična-maralnych pakut dla źmieny jaho pavodzin u bok zakonapasłuchmianaści».
Za čas znachodžańnia ŭ škłoŭskaj kałonii Uładzimir zrabiŭ vysnovu, što administracyja kałonii imkniecca zaciahnuć palitviaźniaŭ u ŠIZA ź dźviuma metami.
Pa-pieršaje, dać status «złośnika» (asoba, jakaja złosna parušaje režym adbyćcia pakarańnia). Heta treba, kab vykanać raznaradku pa stvareńni aficyjnaha, jurydyčna zamacavanaha niehatyŭnaha vobraza palityčnych.
Pa-druhoje, stvaryć padstavu dla adpraŭki palitviaźniaŭ na turemny režym i zaviadzieńnia artykuła 411 KK («Złosnaje niepadparadkavańnie patrabavańniam administracyi papraŭčaj ustanovy») dla padaŭžeńnia terminu pazbaŭleńnia voli.
«Heta dazvalaje režymu Łukašenki trymać palitviaźniaŭ u zakładnikach, kolki chočacie», — ličyć Uładzimir.
Čytajcie taksama:
«Metaj było nie zabić, a złamać maralna». Jašče adzin były viazień škłoŭskaj kałonii raskazaŭ svaju viersiju śmierci Vitolda Ašurka
Rasśledavalniki vypuścili novy film pra śmierć Vitolda Ašurka
«Z kamiery, dzie siadzieŭ Vitold, byli čuvać kryki». Były palitviazień raskazaŭ padrabiaznaści pra hibiel Ašurka
«I kali vy budziecie mianie chavać, nakryjcie mianie maim ściaham». Ašurka pachavali pad nacyjanalnym bieł-čyrvona-biełym ściaham
Na mahile pakutnika Vitolda Ašurka źjaviŭsia pomnik FOTA
A potom takije: čto-to biełarusy scyklivyje - nie vosstajut.