Ihar Kizim. Fota: «Jeŭrapiejskaja praŭda»
«Ahulny trend — nie na našu karyść»
— Pieršaje pytańnie davoli vidavočnaje. Ci rychtujecca Biełaruś da vajny?
— Biełaruś rychtujecca da vajny, i heta nie sakret. U pryvatnaści, pra heta nieadnarazova Łukašenka kazaŭ. Pytańnie zaklučajecca ŭ inšym — da jakoj vajny rychtujecca Biełaruś?
Aficyjnyja asoby kažuć, što jany źbirajucca abaraniacca i ni na kaho nie źbirajucca napadać. Ale vy ž razumiejecie: kali my kažam pra pahrozu z boku Biełarusi, to havorka idzie nie tolki pra biełaruskuju armiju. Uvarvańnie 24 lutaha adbyłosia z terytoryi Biełarusi, choć heta byli rasijskija vojski. Tamu najaŭnaść rasijskich vojskaŭ na terytoryi Biełarusi — hałoŭnaja ryzyka. Ja kazaŭ heta z samaha pačatku: kolki tam buduć prysutničać vojski RF, stolki adtul budzie isnavać pahroza.
— Ciapier Rasija pavialičvaje prysutnaść…
— Hledziačy z čym paraŭnoŭvać. Zaraz idzie paŭnavartasnaje razhortvańnie sumiesnaj hrupoŭki vojskaŭ. Darečy, na papiery jana isnavała daŭno i pavinna była składać da 10 tysiač sałdat, kala sta tankaŭ i 170 artyleryjskich sistem. Ale my pryvykli da taho, što na praciahu apošnich dvuch hadoŭ jana znachodziłasia na pastajannaj stadyi padrychtoŭki, pieramiaščeńnia i vučeńniaŭ. Vučeńniaŭ šyrokamaštabnych abo małych, vučeńniaŭ kamandnych štaboŭ — hety praces i ciapier idzie pastajanna. Jany abmieńvajucca vopytam, i jany hetaha nie chavajuć. Idzie sumiesnaje navučańnie. Idzie padrychtoŭka da zładžanaści vojskaŭ, padraździaleńniaŭ i ŭsio takoje. I ciapier paŭstaje pytańnie metaŭ hetaha pracesu.
— Biełarusam aktyŭna prychodziać pozvy ŭ vajenkamaty, ich zaprašajuć «źvieryć źviestki». Što heta značyć?
— Ja nie dumaju, što sapraŭdnaja mabilizacyja ciapier aktualnaja. Zatoje jany vyvučajuć niehatyŭny vopyt mabilizacyi ŭ Rasijskaj Fiederacyi. Jany sapraŭdy praviarajuć uvieś najaŭny rezierv, dla čaho zaprašajuć usich. I ciapier u nas niama infarmacyi pra toje, što mabilizacyja sapraŭdy idzie poŭnym chodam. Mahčyma, heta prychavanaja mabilizacyja, ale, chutčej za ŭsio, heta ŭdakładnieńnie źviestak, kab viedać, na jakija mabilizacyjnyja resursy možna raźličvać. Jany chočuć viedać dakładna ličby, chto moža być mabilizavany. Mienavita na heta nastrojenaja sistema.
Vy pavinny razumieć, što ŭ Biełarusi vielmi strukturavanaja z punktu hledžańnia ŭłady sistema. Heta palicejskaja forma kiravańnia dziaržavaj i vielmi žorstkaja centralizavanaja ŭłada. Tamu luby vajenkamat moža zaprasić luboha na pravierku. Za košt vajskovaj dyscypliny, jakaja isnuje va ŭsich strukturach ułady, jany zrobiać hetuju mabilizacyju, kali zachočuć, majučy dakładnyja ličby adnosna najaŭnych resursaŭ.
— My bačym supraćlehłyja tendencyi. Z adnaho boku, Biełaruś vyvozić svaje bojeprypasy i častku techniki ŭ RF, z druhoha boku, prychodzić rasijskaja technika ŭ Biełaruś. Jakaja płyń bolšaja: ź Biełarusi ci ŭ Biełaruś?
— Treba pytacca Hienieralny štab, moža, jany adsočvajuć. Aficyjnych źviestak tut niama. I ja dumaju, što havorka idzie pra vyvaz sastarełaj techniki RF na zamienu toj, jakuju źniščajuć na poli boju na našym uschodnim i paŭdniovym fłanhach, i pra bojeprypasy, jakija taksama pastaŭlajucca ź Biełarusi ŭ Rasiju.
Zatoje ŭzbrajeńnie, jakoje prychodzić u Biełaruś — heta najnoŭšaje pakaleńnie. Heta značyć ahulny trend — abnaŭleńnie techniki bolš novymi ŭzorami i ŭtylizacyja ŭ bajach staroj techniki i bojeprypasaŭ ź biełaruskich składoŭ.
— Ciapier my bačym vielmi mahutnuju antyŭkrainskuju prapahandu ŭ biełaruskich miedyja. Nakolki jana dasiahnuła svajoj mety? Biełarusy, kali budzie zahad, buduć hatovyja vajavać suprać Ukrainy?
— Prapahanda pastupova robić svaju spravu. Vidavočna, što nastroi ŭ hramadstvie mianiajucca, choć i nie tolki za košt prapahandy. Ale sapraŭdy, prapahanda prosta varjackaja — tam usio prarasijskaje, usio antyŭkrainskaje, nivodnaj alternatyŭnaj krynicy infarmacyi niama i nie moža być.
— Ci vierać biełarusy hetaj prapahandzie?
— Televizaru vierać. Ja naziraju peŭnuju źmienu ŭ nastrojach. Kali biełarusy raniej byli bolš antyvajennyja i krychu praŭkrainskija, to ciapier bolš źjaŭlajecca takoha: «My chotim skorieje mira», i abvinavačvajuć u tym, što nibyta Ukraina nie idzie na pieramovy.
Ale choć ahulny trend nie na našu karyść — kazać, što adbyŭsia pierałom u hramadstvie na karyść padtrymki Rasii, pakul nielha.
«Jany ŭpeŭnienyja, što USU pojduć vyzvalać Biełaruś»
— Biełaruś sapraŭdy rychtujecca da napadu z boku Ukrainy ci Polščy?
— U mianie składvajecca ŭražańnie, što jany nasamreč nie vielmi bajacca napadu z boku krain NATA i havorać heta bolš dla ŭnutranaha spažyvańnia. Havorka idzie pra toje, kab trymać u napružańni biełaruskaje hramadstva, kab jano było hatova da supraćdziejańnia tamu, što moža pachisnuć hety režym.
— Ci ŭpłyvaje na bačańnie biełaruskimi ŭładami ryzyki najaŭnaść va Ukrainie biełaruskich vajskovych čaściej?
— A voś heta pytańnie źjaŭlajecca klučavym. Jany nie stolki ŭkrainskich vojskaŭ bajacca, kolki svaich biełaruskich vyviednikaŭ, jakija ciapier vajujuć na froncie za niezaležnaść Ukrainy. Jany ŭpeŭnienyja, što hetyja vajskoŭcy rychtujucca pierajści praź miažu i vyzvalać Biełaruś. Tamu nas zaŭždy vinavaciać u tym, što my byccam rychtujem niejkich bajevikoŭ. Choć zdajecca, što i heta robicca bolš dla ŭnutranaha spažyvańnia, čym praz realnaje ŭsprymańnie hetaj pahrozy.
— Viasnoj byli čutki ab udziele biełaruskich vajskoŭcaŭ u poŭnamaštabnym uvarvańni. U nas jość dokazy taho, što biełarusy choć i minimalna, ale ŭdzielničali ŭ napadzie?
— Nie. Nijakich dokazaŭ niama ŭ nas. Ja ščyra skažu: tut nie treba navat šukać. Jak Łukašenka skazaŭ u svoj čas: «My tam nie patrebnyja. Tam dastatkova było sił…»
Mahčyma, jany dzieści rychtavalisia da takoha ŭdziełu, ale ŭ nas niama nivodnaha paćviardžeńnia, što heta adbyłosia. I ja dumaju, tam była damoŭlenaść ab padtrymcy łahistyčnaha charaktaru. Nie dumaju, što asabovy skład biełaruskaj armii płanavali dałučyć da bajavych dziejańniaŭ. Prynamsi, tady, na etapie płanavańnia hetaj ahresii.
— A ciapier?
— A ciapier tym bolš hetaha nie buduć płanavać.
— Heta značyć, Łukašenka budzie stajać da apošniaha?
— Hetak ža sama, jak Ukraina — nie Rasija, Biełaruś — nie Rasija. Biełaruskaje hramadstva zaŭsiody budavałasia na kancepcyi: «My mirnyja ludzi, nam nichto nie patrebny. Ale siabie my budziem abaraniać». Heta ŭ ich na padkorcy zapisana. Tamu lubyja ahresiŭnyja, nastupalnyja dziejańni nie buduć uspryniatyja biełaruskim hramadstvam stanoŭča. I ŭłada pavinna heta ŭličvać.
«Farmalna biełaruska-ŭkrainskaja miaža zakrytaja. Tolki…»
— Navošta Ukrainie ciapier ambasadar u Biełarusi?
— Ambasadar znachodzicca tam dla taho, kab padtrymlivać adnosiny, jakija zaraz isnujuć. Ciapier u nas hałoŭnaja zadača — abarona našych hramadzian, jakija takim ci inšym šlacham trapili ŭ Biełaruś, u ciažkaje stanovišča, navat jašče da pačatku bajavych dziejańniaŭ i taho ŭvarvańnia, jakoje adbyłosia z terytoryi Biełarusi.
— Biełaruskija ŭłady śćviardžajuć, što mnohija ŭkraincy pryjazdžajuć, chočuć atrymać biełaruskaje hramadzianstva i zastacca tam. A što nasamreč?
— Biełaruskija ŭłady hulajuć svaju hulniu, heta vidavočna. Kali pačałasia poŭnamaštabnaja ahresija, vielmi šmat ludziej mieła adzinaje vyjście — jechać na terytoryju Biełarusi roznymi šlachami. Ale treba ŭspomnić, što heta pačałosia nie ŭčora i nie ŭ lutym hetaha hoda. Heta pačałosia ŭ 2014—2015 hadach.
Dziaržaŭny pamiežny kamitet Respubliki Biełaruś daje ličby ab tym, što z 24 lutaha hetaha hoda na terytoryju Biełarusi zajechała 75 tysiač ukraincaŭ, ale nie havoryć, kolki źjechała. Z hetaha času z terytoryi Biełarusi za miažu vyjechała 91 tysiača ŭkraincaŭ. I my možam kanstatavać, što bolšaść hramadzian Ukrainy, jakija ciapier prymajuć biełaruskaje hramadzianstva, — tyja, chto źjechaŭ z Ukrainy ŭ 2014—2015 hadach z časova akupavanych terytoryj.
— Vy ŭ svoj čas byli suprać vizavaha režymu ź Biełaruśsiu i kazali, što heta budzie pieraškadžać viartańniu našych ludziej va Ukrainu z akupavanych terytoryj. Rastłumačcie, jak heta viartańnie adbyvajecca, kali miaža začyniena?
— My vučyli ŭ dypłamatyčnaj škole, što kožnaje rašeńnie pavinna mieć dadadzienuju vartaść. Jakaja karyść ad vizavaha režymu? A voś škoda budzie dakładna.
Pakul Biełaruś zastajecca ledź nie adzinaj terytoryjaj, kudy našy hramadzianie mohuć trapić bieź viz z Rasii, u tym liku z terytoryj, jakija časova akupavanyja. Vy majecie racyju: farmalna biełaruska-ŭkrainskaja miaža zakrytaja z boku Ukrainy. Ale isnuje pierachod «Makrany-Damanava», praź jaki ŭkrainskija hramadzianie mohuć viarnucca va Ukrainu, majučy lubyja dakumienty, jakija paćviardžajuć asobu.
My niadaŭna damovilisia ź biełaruskim bokam ab tym, što navat kali čałaviek maje abo pašpart sa skančeńniem terminu dziejańnia, abo ŭnutrany pašpart sa skančeńniem terminu dziejańnia, abo niama fatahrafii, abo paśviedčańnia ab naradžeńni, jon usio adno moža vyjechać z terytoryi Biełarusi. I hetak ža sama luboha hramadzianina Ukrainy naš bok prymaje biez abmiežavańniaŭ.
— Čas ad času praŭładnyja biełaruskija tielehram-kanały ŭzdymajuć pytańnie ab tym, što vas treba departavać…
— Kali b Biełaruś była zacikaŭlenaja ŭ tym, kab razarvać dypłamatyčnyja adnosiny, jana b daŭno heta zrabiła.
Skažu vam adzin sakret: jany navat pieršapačatkova nie źbiralisia evakuiravać svajho ambasadara, a płanavali, kab jon praciahnuŭ pracu ŭ biaśpiečnym miescy, naprykład, u Lvovie. Adnak zatym pryniali rašeńnie całkam vyvieźci svaju dypmisiju, i jana vyjechała z dapamohaj našaj Nacyjanalnaj hvardyi da miažy.
Adnak farmalna ambasadar Biełarusi zastaŭsia — Ihar Sokał ciapier siadzić u MZS Biełarusi i kiruje ambasadaj. Jon maje mahčymaść viarnucca va Ukrainu ŭ luby momant, chaj i z tymi peŭnymi abmiežavańniami, lustranymi adnosna tych, jakija biełaruski bok zrabiŭ dla našych dypmisij.
— Majecca na ŭvazie skaračeńnie piersanału?
— Tak. Bolšaść našych supracoŭnikaŭ pavinna była źjechać, tamu što suprać nas byŭ razyhrany špijonski skandał.
— Časta kažuć, što Biełaruś sprabuje adnavić kantakty z Zachadam i dakazvaje, što nie chacieła ŭdzielničać u ahresii.
— Nie chočacie vajavać — zahadajcie rasijskim vojskam pakinuć svaju terytoryju, i ŭsio.
— Vy ličycie, što biełaruskaja ŭłada jašče maje dastatkova sił, kab tak zajavić RF?
— Jany majuć mahčymaść heta zrabić. Heta pytańnie vybaru. Kali taki vybar budzie zrobleny — budzie mienavita tak. Ale jany zrabili trochi inšy vybar. I ciapier jany namahajucca atrymać ad Rasii ŭ ramkach Sajuznaj dziaržavy jak maha bolš sastupak za hety vybar.
