CIP na Akreścina. Ilustracyja Volhi Prankievič
«Ty viedaješ, što ty adzin ź niešmatlikich, chto ceły siudy pryjechaŭ?»
Minčuka (imia nie raskryvajecca ŭ metach biaśpieki) zatrymali naprykancy śniežnia niepasredna na pracoŭnym miescy ŭ Minsku.
«Ciapier va ŭsich bujnych pradpryjemstvach i lakarniach jość, tak by mović, «namdyrektara pa biaśpiecy». Za niekalki tydniaŭ da zatrymańnia jon vyklikaŭ mianie da siabie i pakazaŭ na toje, što ŭ mianie adkryty akaŭnt u fejsbuku, dzie jość reposty, spasyłki za 2020 hod. Ja akaŭnt zakryŭ, a pierapiski nie pačyściŭ».
Naprykancy śniežnia mužčynu znoŭ vyklikali da «namdyrektara pa biaśpiecy», tolki hetym razam jaho čakali jašče troje siłavikoŭ u cyvilnym.
«Tam stajać try bajcy ŭ cyvilnym. Jany adrazu mianie atačyli, adzin ź ich pakazaŭ paśviedčańnie milicyi, skazali, što jany z HUBAZiKa, i zabrali telefon. Skazali, što prajedziem da ich u «centr». Paviali mianie pieraapranacca, nadzieli kajdanki i paviali mianie da mašyny. Pasadzili i my, dosyć miła razmaŭlajučy, pajechali da ich u «centr».
Jany tym časam hartali moj telefon, telehrama tam nie było. Ale jany adrazu znajšli pierapisku z maimi ŭkrainskimi siabrami».
U asabistaj pierapiscy ź siabrami siłaviki znajšli repost z telehram-kanała «Biełaruski Hajun». Pavodle mužčyny, siłavikoŭ uzradavała najaŭnaść pierapisak na temu vajny va Ukrainie. Pry hetym fizičnuju siłu suprać jaho nie ŭžyvali:
«Kali my zajechali na terytoryju, jany skazali štości kštałtu: «Ty viedaješ, što ty adzin ź niešmatlikich, chto ceły siudy pryjechaŭ?»
«Nieadnarazova paŭtaraŭ, što ŭsie jany za Rasiju»
«Jany zaviali mianie da načalnika. I adrazu, što mianie ŭraziła, što ŭ jahonym kabiniecie na pałovu ścienki byŭ biełaruski ściah, i jašče pałovu ścienki zajmaŭ rasijski ściah. Pa ŭsim kabiniecie byli raźviešanyja papierki i nalepki ź litarami «Z», «V», hieorhijeŭskija stužki, kolery hetyja… Tam ich tak šmat było va ŭsim kabiniecie. Jany prosta strakatali.
Jamu adrazu pakazali moj telefon, hetuju pierapisku, i jon sa mnoj dyjałohi vioŭ: čamu ja za ŭkraincaŭ, moža być, ja taksama «fašyst» i «nacyst», kali ja za ich? Maŭlaŭ, jak možna pisać, kab bambili svaich [biełaruskija aeradromy]? Ja im skazaŭ, što «maich» tam niama — heta rasijskija vojski, jakija bambiać ich [ukraincaŭ], — čamu jany nie mohuć bambić u adkaz? Na što jany mnie pakazvali, što ŭsie maje siabry va Ukrainie pamruć. Pakazvaŭ mnie videa niejkaje, što ich čakaje. Što jany ŭsie «nacysty». Što va Ukrainie ŭsie ludzi chočuć chutčej dałučycca da Rasii, tolki «nacysty» hetyja zaminajuć. I skazaŭ, što jon i ŭsie jaho supracoŭniki — ruskija. I što žoŭta-błakitny, jak i BČB-ściah, ja ŭbaču tolki pad nahami. Nieadnarazova paŭtaraŭ, što ŭsie jany za Rasiju.
Kazaŭ, maŭlaŭ, voś za što ty zmahaŭsia, što ty chacieŭ. Ja skazaŭ, što chacieŭ, kab nie było taho, što jość ciapier — kab nie viarnuŭsia 37-my. Što voś my nie vyjhrali i atrymlivajem toje, što atrymlivajem: vy ciapier na kani, a my ciapier, usie zvyčajnyja ludzi… Jon złavaŭsia, skazaŭ, što amapaŭcaŭ na mianie vykliča».
Hutarka doŭžyłasia prykładna 20—30 chvilinaŭ, paśla čaho mužčynu pieraviali ŭ inšy kabiniet dla zapisu «pakajalnaha videa». Pakul siłavik drukavaŭ tekst, mužčynu pasadzili ŭ kapiušonie tvaram da ściany. Pieryjadyčna supracoŭnik padychodziŭ da mužčyny i zapytvaŭ, ci ŭdzielničaŭ jon u pratestach, pakazvaŭ fatahrafii ź jaho ŭdziełam u mirnych akcyjach u 2020-m hodzie.
Paśla hetaha supracoŭnik HUBAZiKa pradyktavaŭ tekst i skazaŭ, što padčas zapisu videa mužčynu nielha źmianiać słovy, inakš «budzie kiepska».
«Adzin z supracoŭnikaŭ dastaŭ čamuści pistalet, pierasmyknuŭ jaho i trymaŭ u rukach»
Paśla hetaha siłaviki vyrašyli pašukać «zychodniki» fota i videa z pratestaŭ doma ŭ mužčyny.
«Pryvieźli mianie dadomu. Adzin z supracoŭnikaŭ dastaŭ čamuści pistalet, pierazaradziŭ jaho i trymaŭ u rukach. Ja zapytaŭsia, navošta jamu pistalet. Jon skazaŭ, što moža spatrebicca. Adčyniła dźviery žonka z paŭtarahadovym dziciem. Jany zalacieli byccam by całkam narmalna. Sabaki ŭ mianie pačali haŭkać, dumaŭ, choć by nie zastrelili. Sabak adviali, dzicia raspłakałasia.
Jany ahladali rečy, noŭtbuk šukali. Fłeški zabrali, kamieru GoPro. Pratakoła nijakaha nie składali. U žonki adrazu telefon zabrali, padklučyli i štości zapampavali, a potym viarnuli. Paśla jany ŭ jaho zaleźli».
Paśla pieratrusu mužčynu advieźli ŭ RUUS dla składańnia pratakoła. Niahledziačy na repost z telehram-kanała «Biełaruski Hajun», jaho abvinavacili ŭ «drobnym chulihanstvie» pavodle art. 19.1 KaAP. Pamiž saboj, pavodle mužčyny, siłaviki abmiarkoŭvali, što hetaja sprava — pa častcy KDB, bo źviazanaja z «dapamohaj USU».
Da suda mužčynu pieraviali ŭ IČU na Akreścina.
«Tam jość znakamitaja kamiera № 11. Jana trochmiesnaja, ja 12-ty zajšoŭ. Z dvanaccaci — vosiem byli marhinalnymi asobami, to— bok bamžy. Usie śmiardziučyja, pachučyja. Jašče dva złodziei byli, ja i jašče adzin mužčyna praz svarku bytavuju. Na nastupny dzień my paśniedali i nas paviali na sud. Na dziva, mnie dali piać sutak. Usie ździvilisia. Navat lejtenant, jaki tam siadzieŭ. Jon skazaŭ, što za ŭvieś čas, kolki jon vadziŭ, — kala piacista pryvadaŭ na sudy — heta pieršy raz, kali dali piać sutak».
«Zranku vyčyščali vošaj z koft — heta była abaviazkovaja pracedura»
Paśla suda byłoha aryštanta pieraviali ŭ CIP na Akreścina.
«Kamiera dla «palityčnych». Tam šaścimiesnaja kamiera, ja ŭ joj byŭ 28-my. Hałoŭnym čynam usie byli «palityčnyja», tolki dva asacyjały, ale jany byli paśla «pražarki» nibyta. Try-čatyry čałavieki za svastyku, astatnija ŭsie «palityčnyja». Tam vakuum. Tudy ničoha nie prychodzić.
Umovy ŭ CIP kašmarnyja. Choć mnie chłopcy ciapier raspaviadajuć, što byvaje jašče horš. Nas było 28 čałaviek, chtości prychodzić, chtości sychodzić, ale samaje mienšaje było 25 ci 26 čałaviek. U «palityčnych» zabirajuć kurtki, u bamžoŭ — nie. Napeŭna, kab jany maksimalna nieśli na sabie žyvioł, bo kłapoŭ była proćma.
Śviatło nie vyklučajecca nikoli. Usie spali na padłozie, łavili kłapoŭ adzin u adnaho. Zranku vyčyščali vošaj z koft — heta była abaviazkovaja pracedura. Było horača, fortku sprabavali pryadčyniać, a kali ŭvachodziš — vielmi ciopła i vilhotna. Ty potym pryzvyčajvaješsia, ale kali fortku pryadčyniaješ, to adrazu skraźniak. Tam usie chvarejuć, ja pryjšoŭ i ŭsie kašlali, a potym i ja pačaŭ kašlać.
Na łožku tam nie prosta stełažy, a žaleznyja płaściny, zvaranyja, — na ich prosta tak nie palažyš i spać niemahčyma. Chłopcy niejak sprabavali tam uładkavacca: tyja, chto chudziejšy, sprabavali załazić spać.
Ludzi ŭsie kulturnyja, prystojnyja. Adrazu zbor praviłaŭ mnie začytali: tualet čyścić kožny za saboj, paśla kožnaha zachodu myje. Tamu ŭ nas asabliva nie śmiardzieła.
Bavili dni za hutarkami, znajomilisia adzin z adnym.
Ježa — heta asobnaja tema. Moža ŭ ich kursy jość jakija admysłovyja — «Jak sapsavać ježu». Tamu što heta «žeść». Manka, akramia taho, što jana na vadzie, jana supiersalonaja. Ja takuju manku nikoli nie jeŭ, i jeści jaje niemahčyma. Supy, jak praviła, dajuć u abied. Jany takija salonyja, što ty prosta płačaš. Usia ježa takaja miarzotnaja. Jašče sardelka bolš-mienš narmalnaja, ale jaje prosta nie mohuć, napeŭna, sapsavać na zavodzie. A kali niejkaja katleta, to… Jana była z vodaram kurycy ci ryby, ale, akramia vodaru, u joj ničoha nie było. Na treci dzień ja zachvareŭ, padniałasia tempieratura, i ja nie moh jeści ničoha.
Fielčarka štoranicy prychodziła i prynosiła tabletki, kamu pieradavali. Ale nie ŭsie tabletki pieradavali, tamu što chłopcy ŭ pieršy dzień bačyli šmat tabletak, a na druhi-treci ŭžo ich nie było. Ź dziaržaŭnych byli antybijotyk, aktyvavany vuhal, «Ambraksoł», «Paracetamoł». Nu i plus chłopcam prynosili paraški, abiazbolvalnyja i haračkapanižalnyja».
«Usie jahonyja try dakumienty źniščyli ŭ šredary sa słovami: «Papracavaŭ tam, papracuješ tut»
«Sa mnoj siadzieŭ Alaksandr — ajcišnik. Jašče adzin ajcišnik, jakoha nibyta «zdali» ŭ čacie. Ich narmalna tam pa nahach bili. U ich azadki sinija byli.
Jašče sa mnoj siadzieŭ Alaksiej, jaki viarnuŭsia z Polščy. Jon pracavaŭ tam i pryjechaŭ da siamji. Jahonaja radnia z Homielskaj vobłaści, a jon adrazu pajechaŭ u Minsk, dzie jaho i zatrymali. Jon tam źbiraŭsia jechać da radni, ale nie paśpieŭ. Jaho nie bili. Ale ŭ HUBAZiKu ŭsie jahonyja try dakumienty: pašpart, pracoŭnuju damovu i kartu palaka — źniščyli ŭ šredary sa słovami: «Papracavaŭ tam, papracuješ tut». Ale chtości jašče raspaviadaŭ, što razarvali pašpart. Zapytalisia, za što siadzić, a jon skazaŭ, što vychodziŭ u Varšavie ŭ 2020 hodzie. Znajšli repost u jaho niejki ŭ toj ža Varšavie.
Było jašče videa z načalnikam upraŭleńnia niejkaha z «Biełhazprama». Siadzieŭ ź im. Jaho taksama nie bili. Ale, kali jaho zabirali, ažno inscenavali avaryju, kab jon vyjšaŭ. Tam stajała DAI i, kaža, pryjšoŭ, a vyjšli ludzi z Geely, jakija niby avaryju ŭčynili, i jaho zatrymali. U jaho taksama znajšli repost u pierapiscy. Žoncy niejkuju drobiaź pierasłaŭ z «Lusterka».
Muzyku vuličnaha dzieści čysła 30-ha nam zakinuli. Jon u Minsku «Voiny Śvieta» [pieśnia hurta «Lapis Trubiacki»] ihraŭ. Skazaŭ, što niejkaja dziaŭčynka jaho zaśniała i ŭ milicyju videa adpraviła.
Jašče adzin chłopiec, zdajecca, Alaksiej, ja pryjšoŭ, a jon užo byŭ u kamiery. Jaho mielisia vypuskać, ale za hadzinu da hetaha pryjšli i zabrali jaho. Tam zvyčajna kali śledčy zabiraje, to zabirajuć biez rečaŭ. I voś jon praz chvilin 20 pryjšoŭ pa rečy. I na pytańnie «Kryminałka?» kiŭnuŭ hałavoj i pajšoŭ.
Byli jašče braty, im pa 13 ci 15 sutak dali. Adnaho adrazu vypuścili, a druhoha na try dni jašče zatrymali. Jon skazaŭ, što siadzieŭ hetyja try dni ŭ karcary. Ich tam było siamiora, i chtości jamu raspaviadaŭ, što da hetaha traich ź ich u «stakanie» trymali. Nie vyvodzili ŭ tualet i kazali pad siabie chadzić. Jany tam paŭtara-dva dni stajali.
Samaje niepryjemnaje, kali ŭnačy ty lažyš, a ŭ kamieru jašče dvaich zakidvajuć. Adzin radyjoamatar, a druhi — ziać repietytara [Jaŭhiena Livianta], jamu dali 10 ci 12 sutak. I my lažym z chłopcami na padłozie i razumiejem, što heta nie zakančvajecca, usio hrabuć, hrabuć, hrabuć. Machavik taki, vidać, tak užo razhajdaŭsia, što chłopcam, jakija hetu spravu robiać, užo pa kajfie».
Akramia hetaha, mužčyna siadzieŭ u kamiery z Uładzisłavam Čachovičam — administrataram telehram-kanała «Spadčyna». Kaža, što ŭ kamieru jaho pryviali 29 śniežnia. «Pakajalnaje videa» z Uładzisłavam źjaviłasia 26 śniežnia. Pavodle siłavikoŭ, jon udzielničaŭ u akcyjach pratestu, rabiŭ reposty z «ekstremisckich resursaŭ», BČB-simvoliki, zaklikaŭ da parušeńnia zakona i niby pakinuŭ bolš za try tysiačy «ekstremisckich» paviedamleńniaŭ u publičnych čatach. 27 śniežnia sudździa Frunzienskaha rajona Minska Taćciana Pałulech asudziła chłopca na 15 sutak aryštu. Jaho pryznali vinavatym u «raspaŭsiudzie ekstremisckich materyjałaŭ» pavodle art. 19.11 KaAP.
«Elektrašokieram bili praktyčna ŭsich i bili, jak praviła, u kajdanki»
«Byŭ chłopiec, jaki druhi termin užo adsiedžvaŭ. Jamu spačatku dali 10 sutak za repost z «Lusterka». Adsiadzieŭ, a tam jaho ŭnizie, navat nie vypuskajučy, adzin zdaŭ inšamu, i pavieźli ŭ RUUS. Tam iznoŭ pratakoł, sud — i znoŭ 10 sutak za repost.
Byŭ jašče drobny chłopiec, jaho tam zašuhali. Abiacali dubinku ŭ azadak. 19 hadoŭ chłopcu.
Bili bolšaść. Nie bili tolki mianie, taho chłopca z Polščy i mužčynu z «Biełhazprama». Astatnija ŭžo «pryčesanyja» pryjazdžali. Na tvary nijakich śladoŭ. Navat u chłopcaŭ maładych 21—23 hadoŭ z Žodzina — byłych fanataŭ. Ich AŁMAZ braŭ, voś ich tam bili kankretna. Ale taksama ani śledu na tvary.
Elektrašokieram bili praktyčna ŭsich i bili, jak praviła, u kajdanki. U ich navat palcy potym słaba ruchalisia — značyć u nierv dobra prylatała. U šyju bili, u vobłaść pajaśnicy, nu i ŭ kajdanki ŭ asnoŭnym. Niekatorych navat vadzičkaj palivali, kab lepš prachodziła».
