Zavadski pačynaje z taho, što koma — heta vielmi šyrokaje paniaćcie: «Jano aznačaje stratu prytomnaści, ale čałaviek pry hetym znachodzicca ŭ davoli ciažkim stanie. Adna sprava — karotkaterminovaja strata prytomnaści, jakuju moža vyklikać navat emacyjny stres. Tady čałaviek moža pryjści ŭ siabie prosta ad taho, što jamu pad nos padsunuć vatku z našatyrnym śpirtam.
Ale najaŭnaść komy praduhledžvaje bolš surjoznuju patałohiju, jakaja ŭ lubym razie źviazanaja z parušeńniem dziejnaści hałaŭnoha mozhu. Pryčyn u hetaha moža być vielmi šmat, i my nie majem dastatkova infarmacyi, kab zrazumieć, što papraŭdzie adbyłosia z Aksanaj Zareckaj».
Strata prytomnaści — heta vielmi surjozny simptom, jaki vymahaje ekstrannaj miedycynskaj dapamohi.
Kali kazać pra doŭhaterminovuju komu, jak u hetym vypadku, to jana patrabuje stacyjanarnaha lačeńnia i znachodžańnia čałavieka va ŭmovach adździaleńnia reanimacyi. Ni ŭ adnym biełaruskim śledčym izalatary, adznačaje Vasil, naležnych umoŭ dla hetaha niama.
U SIZA-1 mieścicca respublikanskaja balnica dla padślednych i asudžanych, i tam jość adździaleńnie reanimacyi i aniestezijałohii, chacia i ŭ vielmi ŭsiečanym vyhladzie. Z punktu hledžańnia Zavadskaha, źniavoleny ŭ takim stanie pavinien znachodzicca tam, atrymlivać nieabchodnaje lačeńnie i nazirańnie. Na žal, my nie viedajem, jak i što było ŭ vypadku Aksany.
Ni ŭ adnoj inšaj biełaruskaj pienitencyjarnaj ustanovie bolš niama adździaleńnia reanimacyi i aniestezijałohii. Tamu, kali havorka idzie pra takija ŭstanovy, čałaviek u stanie komy pavinien znachodzicca ŭ volnaj hramadzianskaj balnicy, upeŭnieny Vasil.
Zavadski taksama apisvaje, jakim pavinien być ałharytm dziejańnia daktaroŭ, kali jany majuć spravu z čałaviekam u komie: «Krytyčna istotnaja zadača — vyśvietlić pryčynu, praź jakuju raźviłasia koma, i pryznačyć lačeńnie asnoŭnaha zachvorvańnia, jakoje jaje vyklikała. Dla hetaha patrebna pravieści adpaviednaje abśledavańnie. U reanimacyi čałaviek prachodzić ekstrannaje lačeńnie, potym jaho abśledujuć i pryznačajuć lačeńnie ad asnoŭnaj chvaroby. Kali ŭsio heta prachodzić narmalna, čałaviek moža viarnucca da svajho zvyčajnaha žyćcia, prymać leki i znachodzicca pad nazirańniem daktaroŭ. Tak heta zvyčajna pavinna adbyvacca.
Viadoma, miesca pazbaŭleńnia voli — heta zusim nie lačebnaja ŭstanova, i dla arhanizma čałavieka znachodžańnie ŭ tych umovach vielmi składanaje. Kali čałavieku pryznačyli lačeńnie i leki jość, jon moža ich prymać i takim čynam atrymlivać lačeńnie i za kratami, ale jamu taksama patrebny miedycynski kantrol i nazirańnie, treba vykonvać rekamiendacyi pa žyćci ź jaho dyjahnazam».
Stresavyja ŭmovy nakštałt kamiery SIZA sami pa sabie mohuć pravakavać pahoršańnie stanu. Heta zaležyć i ad pryčynaŭ komy, ale luby stres aznačaje parušeńnie imunitetu i inšych sistem arhanizmu, jon zusim nie spryjaje zdaroŭju, kaža Vasil.
Isnuje instrukcyja, dzie pieraličanyja zachvorvańni, pry jakich pierad sudom stavicca pytańnie ab vyzvaleńni viaźnia pa stanie zdaroŭja, ale heta aktualna dla ŭžo asudžanych ludziej. Zavadski raskazvaje, što ŭ toj čas, kali jon pracavaŭ u turemnaj miedycynie, takija vypadki mieli miesca rehularna — havorka išła pra niekalki dziasiatkaŭ vyzvalenych viaźniaŭ štohod.
Što datyčycca tych, chto jašče nie trapiŭ pad sud, to ŭ vypadku ź imi sapraŭdy nie isnuje raspracavanych normaŭ, na asnovie jakich čałavieka mahli b vyzvalić praź jahony stan.
Što datyčna taho śpisu, na asnovie jakoha vyzvalajuć viaźniaŭ, to Zavadski ŭdakładniaje, što patrapić pad jaho zusim niaprosta: «Tam pieraličanyja vielmi ciažkija chvaroby, naprykład: ankałahičnyja zachvorvańni ŭ čaćviortaj stadyi ci sardečna-sudzinnaja niedastatkovaść u treciaj stadyi. Takija ludzi vyzvalajucca ŭ duža ciažkim stanie, ale ŭsio roŭna lepš, kali jany znachodziacca nie za kratami. Tady ŭ čałavieka źjaŭlajecca bolš mahčymaściaŭ atrymać lačeńnie».
U paviedamleńni pra stan zdaroŭja Zareckaj adznačałasia, što na Vaładarcy navat nie pryniali dla jaje valarjanu ŭ pieradačy. Ale Vasil zaŭvažaje: kali žančyna była ŭ takim surjoznym stanie, što ŭ jaje raźviłasia koma, naŭrad ci joj dapamahła b valarjana. U dadatak, hety preparat zvyčajna jość u miedycynskich častkach u miescach pazbaŭleńnia voli.
«Naša Niva» — krynica jakasnaj infarmacyi i bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ «NN»Jak viartajucca da narmalnaha žyćcia paśla turmy i dzie šukać dapamohu? Historyi eks-źniavolenych
Byłaja palitźniavolenaja raskazała, što dapamahło joj adnavicca
