Top-3 biełaruskich haradoŭ
Hienadź Koršunaŭ patłumačyŭ, što daśledavańnie «Baromietr biełaruskich haradoŭ 2023» hruntujecca na vynikach apytańnia, a nie na analizie statystyki, bo im chaciełasia pabačyć subjektyŭnaje ŭspryniaćcie haradoŭ žycharami.
«Apytańnie žycharoŭ roznych rehijonaŭ Biełarusi pravodziłasia sioleta 20-23 traŭnia, u im uziali ŭdzieł 1966 čałaviek — žycharoŭ stalicy, abłasnych centraŭ i bujnych haradoŭ, małych haradoŭ z nasielnictvam ad 20 da 100 tysiač čałaviek i miastečak z nasielnictvam da 20 tysiač čałaviek. Adzinaja papraŭka — što byŭ «pierakos» u pratesny, prademakratyčny siehmient biełaruskaha nasielnictva. Adnak my ličym, što heta zusim nie zahana, bo heta najbolš aktyŭnaja častka žycharoŭ Biełarusi, jakaja bolš viedaje, maje, što z čym paraŭnać, adkazvajučy na pytańni», — patłumačyŭ Hienadź Koršunaŭ.
Pavodle vynikaŭ daśledavańnia,
žychary Biełarusi nazvali najlepšym horadam dla žyćcia Brest, na druhim miescy — Hrodna, a Minsk apynuŭsia tolki na trecim miescy.
Daśledčyk adznačaje, što ŭ «Rejtynhu biełaruskich haradoŭ» (jaki Centr novych idej składaŭ raniej na padstavie aficyjnaj statystyki — uličvalisia pakazčyki demahrafii, ekanomiki, jakaści žyćcia) trojka lidaraŭ taja samaja, ale ŭ zvarotnym paradku: na pieršym miescy Minsk, potym Hrodna i Brest.
Skrynšot z prezientacyi
Adyhrała rolu subjektyŭnaja acenka miascovych žycharoŭ
Hienadź Koršunaŭ patłumačyŭ, što apytańnie pravodziłasia pavodle dvuch aśpiektaŭ:
— jak žychary Biełarusi aceńvajuć umovy žyćcia ŭ svaim nasielenym punkcie (pa takich pakaźnikach, jak žytło i praca; łahistyka; achova zdaroŭja; umovy dla dziaciej; adukacyja; sacyjalnaja śfiera; kultura, adpačynak, sport);
— jak biełarusy staviacca da svajho miesca žycharstva — ci padabajecca čałavieku žyć u kankretnym nasielenym punkcie, ci moža jon skazać, što hanarycca svaim horadam abo miastečkam, jak aceńvaje jaho i ci chacieŭ by jon pierajechać u inšaje miesca ŭ miežach Biełarusi.
Žychary Bresta adznačyli i dobryja ŭmovy dla žyćcia, i ahulnaje ŭsprymańnie horada jak pierśpiektyŭnaha i pryvabnaha svaim imidžam. Što da Hrodna, to hety horad pryznany miascovymi žycharami jak nasieleny punkt, jakim možna hanarycca, — pa pakaźnikach patryjatyčnaha staŭleńnia hrodziency pieramahli žycharoŭ Bresta, adnak vyrazna nižej acanili ŭmovy žyćcia.
Na trecim miescy apynuŭsia Minsk, za im Pinsk i Homiel, što da astatnich abłasnych centraŭ, to Viciebsk apynuŭsia na 14-m miescy, a Mahiloŭ — na 23-m.
Darečy, pavodle «Rejtynhu biełaruskich haradoŭ», jaki bazavaŭsia na takich statystyčnych charaktarystykach, jak demahrafičnaja ŭstojlivaść, stan ekanomiki, jakaść žyćcia i hramadska-palityčnyja praktyki, pazicyi abłasnych centraŭ raźmierkavalisia tak: pieršaje miesca zaniaŭ Minsk, za im Hrodna i Brest, Viciebsk apynuŭsia na 6-m miescy, Homiel — na 9-m, Mahiloŭ — na 18-m.
Žychary Bresta pieradusim zhadvali ŭ adkazach jakasnyja ŭmovy dla baŭleńnia volnaha času i pierśpiektyvy, a žychary Hrodna — pryvabny imidž i niežadańnie kudyści źjazdžać.
«Možna było b čakać, što Minsk zojmie pieršaje miesca, ale jon «pravaliŭ» takija pakaźniki, jak zadavolenaść pracaj, dziciačymi ŭstanovami i taki važny składnik, jak honar za svoj horad», — zaznačyŭ Hienadź Koršunaŭ.
«Harady-rasčaravańni» i «Miescy rospačy»
Pavodle Hienadzia Koršunava, biełaruskija nasielenyja punkty, jakija trapili ŭ daśledavańnie, možna raźmierkavać na 4 katehoryi, jakija adroźnivajucca pohladam miascovych žycharoŭ na jakaść žyćcia, pryvabnaść horada ci miastečka i pierśpiektyvy ŭ budučyni. Heta «Harady dla žyćcia», kudy trapili pieramožcy apytańnia, a taksama «Harady entuzijastaŭ», «Harady-rasčaravańni» i «Miescy rospačy».
«Harady dla žyćcia» — heta nasielenyja punkty, dzie ŭmovy aceńvajucca vyšej, čym u siarednim pa krainie, i ahulnaja acenka zadavolenaści taksama vyšejšaja za siaredniuju. U «Harady entuzijastaŭ» trapili nasielenyja punkty, dzie ŭzrovień žyćcia aceńvajecca nižej za siaredni, ale miascovyja žychary ich usio adno lubiać i hanaracca.
«Harady-rasčaravańni» — tyja, dzie situacyja advarotnaja: umovy dla žyćcia nibyta dobryja, ale pa pierśpiektyvach raźvićcia i pa patryjatyźmie miascovych žycharoŭ pakaźniki nižejšyja za siarednija pa Biełarusi. Takimi nazvali, naprykład, Babrujsk i Salihorsk. «Miescy rospačy» — heta kali i ŭmovy dla žyćcia mieścičaŭ nie zadavalniajuć, i padstavaŭ dla honaru i lubovi ŭ ich niama. Ź vialikich haradoŭ siudy trapili Mahiloŭ, Orša, Barysaŭ, Maładziečna.
Skrynšot z prezientacyi
Padrabiaźniej rejtynh i katehoryju, kudy trapili kankretnyja nasielenyja punkty roznych rehijonaŭ Biełarusi, možna pahladzieć u materyjałach daśledavańnia.
Upłyŭ padziej 2020 hoda i vajny va Ukrainie
Daśledčyki (aproč Koršunava, rejtynh prezientavali daśledčyk Michaił Mackievič i staršynia rady ahiencyi padtrymki ŭstojlivych haradoŭ i supolnaściaŭ «Interakcyja» Ivan Ščadranok) adznačyli, što na acenki jakaści žyćcia paŭpłyvali i źniešnija, i ŭnutranyja padziei. U pryvatnaści, represii paśla pratestaŭ 2020 hoda i vajskovyja dziejańni va Ukrainie. Apošniaja akaličnaść najbolš datyčycca žycharoŭ paŭnočnaha ŭschodu krainy, dzie nie bačyli ni pieramiaščeńniaŭ techniki, ni inšych prykmietaŭ vajny. Tamu jany najbolš paddatnyja prapahandzie, ličyć Hienadź Koršunaŭ:
«Niachaj u rodnym miastečku razvaleny most i kiepskija darohi, ale pa televizary pakazvajuć vybuchi i śmierć. Na hetym fonie ludzi časta i aceńvajuć svaje žyćciovyja ŭmovy jak dosyć dobryja. Ale adnačasova jany nie demanstrujuć lubovi da svaich miaścinaŭ. I tut taksama «zasłuha» prapahandy: kali ludziam uvieś čas paŭtarajuć, što historyja krainy pačynajecca z 1941-ha abo z 1939 hoda, to na hetym nie vybuduješ padstavaŭ dla honaru i patryjatyzmu».
Nastupstvy represij, jakija raspačalisia z 2020 hoda i nie spyniajucca dahetul, nie mahli nie paŭpłyvać na nastroi haradskich žycharoŭ, zaznačaje daśledčyk:
«Zhodna z subjektyŭnymi mierkavańniami žycharoŭ, u katehoryi «Harady rasčaravańni» i «Miescy rospačy» trapili takija bujnyja pramysłovyja centry, jak Barysaŭ ci Salihorsk. Zdavałasia b, mienavita tam žychary musili b bačyć aptymistyčnyja pierśpiektyvy. Ale paśla padziej 2020 hoda ŭ hetych haradach pačalisia represii ŭ dačynieńni da najbolš aktyŭnaj častki nasielnictva, i tamu ŭ adkazach respandentaŭ panujuć adčuvańni rasčaravańnia i rospačy.
Štości padobnaje adčuvajuć i žychary Minska: jany bačać i represii, i toje, što za apošnija hady źnikli kulturnickija placoŭki, restaracyi, kramy, što ludzi źjazdžajuć za miažu. Heta taksama nie nadaje lubovi i pavahi da svajho horada».
