1910. Polski režysior Hierc źniaŭ niamy film pavodle ramana «Mieir Ezachovič». Hety raman naradziŭsia ŭ Ažeški z nazirańniaŭ nad pobytam žycharoŭ haradzienskich pradmieściaŭ. Film nie zachavaŭsia — pra ho nie tak šmat viadoma: jon zdymaŭsia na bierahach nie Niomana, a Visły, a režysior vykarystoŭvaŭ pracu aktoraŭ varšaŭskich teatraŭ. Film atrymaŭsia vielmi žyćciovym: na vuzkich vułkach habrejskaha kvartała virujuć čałaviečyja žarści. Stužka mieła vialiki pośpiech u rasijskim i amierykanskim prakacie.
1939. U hety hod vybitnaja polskaja režysiorka Vanda Jakuboŭska musiła debiutavać poŭnamietražnym «Nad Niomanam», pavodle epičnaha ramana hrodzienskaj piśmieńnicy. Zdymki filma adbyvalisia ŭ 1937-1939 na biełaruskaj natury: la vioski Bahatyrevičy, tady heta było Biełastockaje vajavodstva (ciapier Mastoŭski rajon). Nahadajem, pablizu Bahatyrevičaŭ, na nadniomanskim uzhorku, znachodziŭsia kryž Jana i Siesilii, pratatypaŭ siamiejnaj pary z ramanu, jakija svaim pakručastym losam mahli dać pačatak historyi. Premjera «Nad Niomanam» pavinna była adbycca ŭ varšaŭskim kinateatry «Kaliziej» 5 vieraśnia 1939 h … Padčas vajny niehatyvy stužki źnikli — ličycca, što ŭ vyniku niamieckaha bambardavańnia.
 Kadr sa stužki "Nad Niomanam", u roli biełaruskaha sielanina Jeržy Zyhmunt Novak |
1987. Źbihnieŭ Kuźminski adnaviŭ pracu nad samym viadomym tvoram Ažeški, ramanam «Nad Niomanam». Heta byŭ mastacki film, jaki praz hod pieratvaryŭsia ŭ mini-sieryjał. Na dumku polskich kinakrytykaŭ redka jaki tvor polskaj litaratury hetak «dobra prydatny da realistyčnaj adaptacyi ŭ kiniematohrafie». Ale da pośpiechu filma prykłaŭsia i režysior: kab jak śled skancentravacca na siužecie i dziejučych postaciach, jon abminuŭ svajoj uvahaj šmatstaronkavyja apisańni pryrody, jakija ŭłaścivyja Ažešcy i jakija hetak źnialubieli školniki. Adnak Kuźminski zachavaŭ kanstrukcyju Ažeškavaj apovieści, i skarystaŭsia z aryhinalnych dyjałohaŭ. Była ŭniesiena tolki adna važnaja źmiena ŭ akcentach. U knizie ramantyčnaja linija pamiž Justynaj i Janam supravadžajecca važnaj nacyjanalna-patryjatyčnaj linijaj kanfliktu pamiž siemjami Bahatyrovičami i Karačynskimi. U stužcy ž, što była źniataja jašče za časami sacyjalistyčnaj Polščy, ramantyčnyja momanty byli vysunutyja na pieršy płan.
1990. Biełaruski režysior, kinaapieratar stužki «Ludzi na bałocie», Dźmitry Zajcaŭ zrabiŭ starannuju ekranizacyju apovieści «Cham», «Franka — žonka chama». Na rolu Franki była zaprošanaja talenavitaja polskaja aktorka Channa Dunoŭska. Film atrymaŭsia sa składanaj viaźziu psichałahičnych adnosin i ŭciamnaj ihroj aktoraŭ. Žury kinafestu ŭ ispanskim horadzie Kandasie, uručajučy II hrand-pry, pahadzilisia ŭ acenkach: Zajcavu ŭdałosia adkryć Jeŭropie pakazać novuju dla jaje mientalnaść, prademanstravaŭšy nieznajomy joj kut płaniety.
