Першыя беларускія лыжаролеры прадэманстраваў старшыня КДБ Беларусі Валерый Вакульчык. Даручэнне асвоіць вытворчасць лыжаролераў, лыж і іншага спартыўнага інвентара для масавага спорту яму даваў Аляксандр Лукашэнка. Лыжаролеры ўжо зрабілі, вытворчасць лыж — наступны этап.
Як справядліва адзначыў вайсковы аглядальнік Андрэй Паротнікаў, Дзяржынскі займаўся беспрытульнікамі, Берыя — авіяцыяй і атамнай бомбай, Андропаў краў заходнія тэхналагічныя сакрэты, а вось Вакульчыку даручылі колцы да дзеравячыны прыкручваць.
Беларуская дзяржаўная прапаганда любіць хваліцца, як беларускія ўлады захавалі ўсю самую лепшую вытворчасць з часоў СССР, у той час як у суседніх краінах савецкія заводы былі ліквідаваныя. Але сітуацыя з лыжамі паказвае, што гэта не зусім праўда.
Беларуская фабрыка ў Целяханах, якая раней вырабляла да 400 тысяч лыжных пар за год, заняпала, і з лыж пераарыентавалася пераважна на мэблю.
У той жа час лыжная фабрыка ва ўкраінскім Мукачаве не толькі захавала масавую вытворчасць лыж, але і стала найбуйнейшым вытворцам лыж у Еўропе, а таксама найбуйнейшым экспарцёрам лыж у ЕС (больш за 700 тысяч лыж за год), апярэдзіўшы нават Кітай (420,6 тысячы). Дзіўна, але гэта ўсё адбылося без усялякіх спецыяльных даручэнняў прэзідэнта Украіны альбо нейкага кантролю з боку спецслужб Украіны.
Прадпрыемства ў Целяханах так за ўсе гады і не было прыватызавана: з 1998 года яно было пад юрысдыкцыяй Кіраўніцтва справамі прэзідэнта, з 2001 года — рэспубліканскае ўнітарнае прадпрыемства, а з 2010 года — філіял дзяржаўнага прадпрыемства «Беларусьгандаль».
А вось украінцы прыватызавалі сваё прадпрыемства, і ў 1996 годзе было створана сумеснае ўкраінска-аўстрыйскае прадпрыемства «Fischer-Мукачево». І гэта дало свае вынікі.
85% усіх вытворчых магутнасцей аўстрыйскай карпарацыі размясціліся на 19 закарпацкіх гектарах. Зараз з канвеера фабрыкі з 75-гадовай гісторыяй выходзіць каля 3,5 тысячы пар лыж у дзень і каля мільёна ў год.
Лыжная фабрыка ў Мукачаве. Фота: Эльдар Сарахман.
Абарот у 2017 склаў 38 мільёнаў еўра з чыстым прыбыткам 3,3 мільёна еўра. 1200 украінскіх работнікаў забяспечваюць чацвёртую частку сусветнага рынку лыж. 99% прадукцыі з Закарпацця ідзе на экспарт.
Кампанія вырабляе лыжы не толькі пад брэндам Fischer — у Мукачаве захавалі і легендарны савецкі лыжны брэнд «Ціса», які і зараз мае сваіх аматараў.
Таксама ў Мукачаве вырабляюць спецыяльныя лыжы для ўкраінскай арміі, хакейныя клюшкі, а таксама іншую спартыўную амуніцыю.
Амаль уся прадукцыя вырабляецца ўкраінскімі працоўнымі з украінскай сыравіны. Сярэдні заробак працоўнага на прадпрыемстве — 13 тысяч грывень (каля 500 даляраў).
