Падлетак распавёў «Ґратам», як яму даліся гэтыя тры месяцы.
Затрыманне
Калі Расія ўварвалася ва Украіну, кіраўнік Запарожскай раённай адміністрацыі Алег Бурак і яго сын Уладзіслаў жылі асобна. Чыноўнік у разводзе з яго маці і знаходзіўся ў Запарожжы, а Улад з сястрой, маці і дзедам — у Мелітопалі.
Расійскія войскі ўвайшлі ў горад ужо на другі дзень вайны, і кіраўнік адміністрацыі прапанаваў былой жонцы з дзецьмі перабрацца ў Запарожжа. Аднак экс-жонка з дачкой з'ехалі за мяжу — цяпер яны ў Швейцарыі. А 16-гадовы Улад адмовіўся — ён хацеў застацца з дзядулем, у якога была чацвёртая стадыя раку.
«Улад заняў прынцыповую пазіцыю: пакуль дзядуля жывы, я яго не кіну. 8 красавіка ў 5:45 дзядуля памёр. Уладзік развітаўся з ім. І а восьмай раніцы мы пасадзілі яго на прыватны аўтамабіль, у якім ехалі [у Запарожжа] дзве жанчыны і трое непаўналетніх дзяцей», — успамінае Алег Бурак.
Па словах самога Улада, машына выехала ў 9 раніцы і праз дзве гадзіны спынілася на апошнім расійскім блакпосце ў горадзе Васільеўка.
«Я сядзеў у тэлефоне нешта глядзеў, што менавіта не памятаю. Да нас падышоў расійскі вайсковец, пачаў задаваць пытанні: «Ты мяне здымаеш? Ты здымаеш наш блакпост, тэхніку?». Я сказаў: не», — распавядае Улад.
Расійскі ваенны ўзяў яго тэлефон, прагледзеў фатаграфіі, перапіскі ў месенджары і знайшоў у Тэлеграме каналы ўкраінскіх СМІ, якія яму не спадабаліся.
«Сказаў мне выйсці з машыны, паказаў мне гэтыя групы, спытаў, што гэта такое. Затым ён наставіў на мяне аўтамат і сказаў: Можа, мне цябе зараз расстраляць або разбіць тэлефон?» — пераказвае Улад.
Вайскоўцы павялі Улада ў кафэ «Чумацкі стан», дзе праверылі дакументы і зладзілі допыт. Прыкладна праз тры гадзіны машыну, у якой ехаў падлетак, прапусцілі далей, і аўтамабіль паехаў без яго.
«Жанчыны казалі: мы без Улада не паедзем. Ім кажуць: калі не паедзеце, тады і вас закрыем, — распавядае Бурак-старэйшы. — Натуральна, ім трэба было ратаваць сваіх дзяцей. Яны паехалі. У мяне да жанчын наогул ніякіх прэтэнзій няма».
Бурак мяркуе: падчас праверкі расіяне зразумелі, што Улад — сын буйнога чыноўніка і можа быць каштоўным закладнікам.
Са слоў самога Улада, пасля кароткага допыту яго пасадзілі ў вайсковы грузавік і адвезлі ў будынак Васільеўскага аддзялення паліцыі, занятага расіянамі.
Палон
Расіяне змясцілі Улада ў камеру і ўвечары адвялі на яшчэ адзін допыт.
«Яны пачалі мне задаваць пытанні: як я стаўлюся да вайны, ці лічу я іх фашыстамі, оркамі, акупантамі. Пыталіся, хто я, чым цікаўлюся. Праз 20-30 хвілін мяне зноў адвялі ў камеру. Сказалі, што заўтра вывезуць на эвакуацыйных аўтобусах, але ніхто мяне не вывез», — распавядае Улад.
Па яго словах, ён сядзеў у адзіночнай камеры памерам 2 на 3 метры. Там стаяў металічны ложак са старымі падушкай і матрацам. У камеры быў туалет, але зліў не працаваў.
З-за стрэсу і страху першыя чатыры дні Улад адмаўляўся ад ежы. Кармілі ў асноўным кашамі і кансервамі.
На трэці дзень да яго падсялілі жыхара Васільеўкі. Уладзіслаў адмовіўся называць яго імя і прозвішча, спаслаўшыся на таямніцу следства па гэтым эпізодзе. Па словах падлетка, яго затрымалі, паколькі ён «выпіваў з трыма сябрамі, якія стралялі па расіянах, калі тыя заходзілі ў горад».
«Дзве гадзіны яго катавалі. Ён распавёў усё ў падрабязнасцях, як яго катавалі токам. Здымалі штаны, білі электрашокерам па палавых органах. Пасля гэты чалавек ускрыў сабе вены вечкам ад кансервавай банкі ў камеры пры мне», — сказаў Улад.
Па яго словах, мужчына не памёр. У камеру адразу зайшоў канваір, і параненага павезлі ў бальніцу. Бурак не ведае, што з ім стала далей.
Пасля гэтага ў камеру да Улада нікога не падсялялі, ён заставаўся адзін. Неўзабаве ён стаміўся ад адзіноты і спытаў у канваіраў, ці ёсць для яго нейкая праца. Ён стаў дапамагаць па кухні і прыбіраць памяшканні. Падлетак сцвярджае, што раз на некалькі дзён яму даводзілася прыбіраць «катавальню» — памяшканне, дзе расіяне дапытвалі і катавалі палонных.
«Там вельмі шмат было крыві: тампоны з крывёю, вата з крывёю. Смецце выносіў, падлогі адціраў ад плям крыві», — успамінае падлетак.
Паводле яго слоў, расіяне «ставіліся да яго нармальна» і не ўжывалі сілу. Але Улад кажа, што ўсё роўна пастаянна баяўся, што і яго будуць біць.
«Было вельмі страшна, неверагодна страшна. Бо там катавалі людзей. Людзі крычаць, ты ўсё гэта чуеш», — распавёў Бурак.
Раз на 8-10 дзён яму дазвалялі стэлефанавацца з бацькамі на некалькі хвілін. З часам Уладу ўдалося здабыць кнігі.
«Больш за ўсё спадабалася Уладзімір Дудзінцаў «Белае адзенне», Валянцін Пікуль «Гонар маю» — таксама вельмі цікавая кніга. Васіль Гройсман «Сталінград», «Злачынства і пакаранне» Дастаеўскага. За гэтыя дні я прачытаў пяць тысяч старонак», — з гонарам кажа Улад.
Вызваленне
На наступны дзень пасля затрымання Улада яго бацьку патэлефанаваў перамоўшчык з расійскага боку. Алег Бурак адмовіўся называць яго імя, спасылаючыся на таямніцу следства, каб абмеркаваць умовы вызвалення. Чыноўнік не раскрывае падрабязнасці. Адзначае толькі, што перамовы спачатку не далі выніку, і тады ён вырашыў заявіць аб выкраданні сына публічна і склікаў прэс-канферэнцыю.
Паралельна ён асабіста працягваў перамовы з расіянамі, каардынуючы свае дзеянні з уладамі. Працэс даў вынік на пачатку ліпеня.
«З таго боку чалавек патэлефанаваў і сказаў: гатовыя аддаць Улада. Дамовіліся, што на наступны дзень. На наступны дзень я яму тэлефаную, ён кажа: мне яшчэ трэба з кімсьці пагаварыць. Я яму адзін раз патэлефанаваў, другі. А ён: я цябе сам набяру. Дзень скончыўся, сам не набраў. Я пішу эсэмэску, ён чытае і не адказвае. Я тры ночы не спаў, трое сутак у гэтым усім калаціўся», — успамінае Бурак-старэйшы.
Увечары 6 ліпеня яму патэлефанаваў сам Улад і сказаў, што заўтра яго вызваляць. Так і здарылася. Са слоў падлетка, расійскія вайскоўцы давезлі яго да блокпаста і пасадзілі ў аўтобус з цывільнымі, які ехаў з акупаванай тэрыторыі ў Запарожжа. У сяле Каменскае яго сустрэў бацька.
«Спачатку цяжка было паказваць эмоцыі. За 90 дзён мы з маім татам не выказвалі эмоцыі. Таму што выказванне эмоцый — гэта цана жыцця. А калі прайшлі ўжо хвіліна-дзве, нарэшце пайшлі слёзы радасці», — падзяліўся ўражаннямі Улад.
Яго бацька сказаў, што ў момант сустрэчы адчуў, як «часцінка сэрца вярнулася назад».
«Тое, што адарвалася ад сэрца, вярнулася назад. Эмоцыі былі складаныя. Таму што ты 90 дзён кантраляваў сябе, не даваў магчымасці выхаду пачуццяў, каб не сарвацца. Людзі ж у дэпрэсіі сыходзяць, у іншыя крайнасці, а потым што? Я ж яму патрэбны быў моцны. Каб, калі ён са мной размаўляў, адчуваў падтрымку і сілу», — сказаў чыноўнік.
На якіх менавіта ўмовах расіяне вызвалілі Уладзіслава, яго бацька не раскрывае.
У гэтым годзе Улад скончыў 10 клас, у наступным ён выпускаецца са школы. Чым будзе займацца, падлетак пакуль не вырашыў.
«Я вельмі моцна пасталеў, — кажа Улад. — Калі да восьмага красавіка я быў самым звычайным падлеткам, то пасля ўсёй гэтай сітуацыі я вельмі моцна вырас. Вельмі моцна паўплывала тое, што пастаянна чуў катаванні, бачыў кроў, чуў крыкі людзей. Гэта была вельмі моцная праца над сабой — самакантроль, спробы стрымліваць сябе і не паказваць эмоцый».
