Журналіст «Белгазеты» пагутарыў з старшынёй мінскай гарадской арганізацыі ветэранаў, які арганізаваў пікет ветэранаў каля рэдакцыі газеты «Народная воля».
А. Адоньеў кіруе пікетам пад вокнамі «Народная волі».
Белгазета: Штосьці не прыгадаю выпадку, калі камусьці ўдавалася атрымаць згоду ўладаў на правядзенне падобных акцый у непасрэднай блізасці ад будынка адміністрацыі прэзідэнта. Як вам удалося?
Анатоль Адоньеў: Мы жывём у свабоднай рэспубліцы — таму проста звярнуліся ў Мінгарвыканкам з заявай, што жадаем правесці пікетаванне рэдакцыі газеты «Народная воля». Я не бяруся ацэньваць дзеянні Мінгарвыканкама і абставіны, у якіх прымалася рашэнне дазволіць нам правесці пікет. Мы дзейнічалі ў адпаведнасці з нашым заканадаўствам.
БГ: Чаго вы хацелі дамагчыся пікетаваннем?
АА: Я кіраўнік ветэранскай арганізацыі, і калі да мяне прыходзяць жывыя ўдзельнікі партызанскага руху, каторых цяпер абліваюць брудам, — ну як жа я павінен сябе павесці? А пікеце ў мяне спыталі: «Чаму вы абураецеся?» Я адказаў: «У вас удзельнікі вайны ў сям’і ёсць? Дзядуля? А калі вашага дзядулю, якога вы любіце, які ваяваў, будуць абліваць брудам — вы што будзеце рабіць?»
Чаму апазіцыйныя СМІ намагаюцца ўзняць гэты бруд? Навошта апазіцыя аднабока ачарняе гераічныя подзвігі людзей?
БГ: А, дарэчы, навошта?
АА: Таму што іншых магчымасцяў прыцягнуць да сябе ўвагу ў іх няма. І хтосьці клюе на смажаныя факты…
БГ: У «Белгазете» ў 2002 г. паводле матэрыялаў Нацыянальнага архіва была апублікаваная серыя артыкулаў пад рубрыкай «Невядомая вайна» — пра малапрыемныя дзеянні партызанаў на акупаваных немцамі тэрыторыі…
АА: Я карыстаюся інфармацыяй з нашых дзяржаўных СМІ.
БГ: …дзе згадваліся шматлікія факты марадзёрства, пагромаў, п’янства і згвалтаванняў мясцовых жыхарак партызанамі. У параўнанні з гэтымі фактамі ўспаміны Копыла даволі бяскрыўдныя…
АА: Копыл у гэтых архівах ня быў. Размаўляючы з Аляксандрам Слабадой, камандзірам партызанскага атрада, з Зінаідай Корж, дачкой праслаўленага партызанскага камандзіра, з іншымі партызанамі-падпольшчыкамі і чытаючы іх успаміны, я не сутыкнуўся з такімі фактамі. Таму сказаць, што партызаны дапускалі падобнае, я не магу.
БГ: Вось глядзіце: «Сярод справаздачаў пра баявыя дзеянні…»
АА:
Ну, гэта не трэба зачытваць. Можа гэтыя дакументы, на каторыя вы спасылаецеся, стварылі немцы, пакінуўшы іх для таго, каб у нас былі сумненні? Аб’ектыўнасць гэтых дакументаў цяжка выявіць. А мы гаворым з жывымі людзьмі.
БГ: «…дасланых першаму сакратару ЦК КП(б)Б Панцеляймону Панамарэнка, былі і такія: «Даводжу да вашага ведама пра выключным бязладдзі атрада Багатырова. Пачынаючы з чэрвеня, атрады не вялі ніякіх баявых дзеянняў. Займаюцца марадзёрствам і п’янствам. Заснавалі 5 вінакурных апаратаў. Ладзяць імяніны і дні народзінаў, што суправаджаюцца тыднёвымі папойкамі»…
АА: Я не ведаю такіх фактаў і не бяруся іх каментаваць — пасля двухсэнсоўнасцяў, якія тут выкладзеныя і якія даюць абсалютна супрацьлеглую ацэнку таму. З чым я сустракаюся. Ні ад аднаго з партызанаў я не чуў нічога падобнага.
БГ: Ці не час вам тады прыйсці ў Нацыянальны архіў і запатрабаваць прыбраць адтуль хлусню?
АА: Ці не час СМІ не абагульняць, а браць нейкую канкрэтную асобу і пра яе гаварыць? Бярэцца адзінкавы факт, і з яго выводзяць ацэнку агульнага партызанскага руху — гэта ж няправільна! Сумненні ад унёску беларускага партызанскага руху ў барацьбу з фашысцкімі захопнікамі сеюцца не для нас (нас то ўжо цяжка перавыхаваць!) — лягчэй укласці гэта ў галаву маладому пакаленню!
БГ: А чаму, дарэчы, патрыятычная моладзь БРСМ не падтрымала вас у пікетаванні? (Гутарка адбылася раней за пікет БРСМ каля рэдакцыі «Народнай волі» 14 красавіка 2010 г. — nn.by)
АА:
Мы іх не прасілі нас падтрымаць. Але калі б папрасілі — яны бы прыйшлі туды: і БРСМ, і піянеры, і школьнікі… Мы вырашылі спачатку пайсці самім і паспрабаваць пагаварыць. Але Сярэдзіч збег, Лябедзька, які знаходзіўся тады ў рэдакцыі, прашмыгнуў…
БГ: І чаго вы дамагліся сваёй акцыяй?
АА: Мы проста спрабавалі прыцягнуць увагу СМІ да таго, што не павінна быць перакручвання фактаў.
БГ: А калі справа ў тым, што наша грамадства яшчэ не саспела для таго, каб пачуць усю праду пра партызанскі рух у Беларусі?
АА: Якую праўду? Праўда ў тым, што мы перамаглі! Дык чаму ж мы гэту праўду ўтоптваем у бруд?
БГ: Што збераглося ў вашых успамінах пра жыццё ў акупацыі?
АА: Я ў той час быў у такім жа ўзросце, што і Ілля Копыл — і ў мяне засталіся зусім іншыя ўспаміны. Дагэтуль памятаю, як да нас прыйшлі да нас немцы і як — нашы. Заскокваю ў нашу хату — а там немцы: адзін грае на губным гармоніку, другі чысціць карабін. І вось ён я — дзіця, без зброі, без нічога, нявіннае дзіця. Адзін з немцаў паварочваецца — і штыхом на мяне!
І другі прыклад, сышлі немцы, раніцай я прыйшоў да дзеда з бабкай, гляджу — у гародчыку сядзяць нашы салдаты. Бабка насмажыла семак, кажа — ідзі пачастуй салдацікаў. Я падыходжу да іх з гэтым рэшатам — адзін мяне па галаве пагладзіў другі падарыў мне бінокль, трэці падарыў акуляры матацыкліста…
І цяпер, калі я чытаю ўспаміны Копыла, я думаю: «Ну пра што піша гэты чалавек? Чаму ён абяляе фашызм?» Ён жа афіцэр! Што ў яго ў мазгах, куды яны павярнуліся?
Ён піша, што пры немцах у іх у вёсцы быў рай — і школы працавалі, і яны вучыліся, і жылі заможна, і па тры вепрукі трымалі, і па дзесяць авечак было. Гэта ж быў цэнтр партызанскага руху — ну які там рай?
БГ: Збіраецеся падаваць на Копыла ў суд за паклёп і скажэнне фактаў?
АА: Ветэраны акурат гэта і прапанавалі! Мы яшчэ паглядзім, што прыдумаюць СМІ… Ветэранскі боль, боль тых людзей, якія ўсё гэта перажылі, ад гэтых фактаў паклёпу ўсё толькі абвастраецца — закранутае жывое, закранутыя людзі, якія вызвалялі Беларусь, ваявалі тут ў партызанах…
БГ: Зараз назіраецца тэндэнцыя: за ветэранаў вайны ўсё часцей гавораць людзі, якія да ўдзелу ў вайсковых дзеяннях наўпроставых адносін не мелі…
АА: Як можа кіраваць ветэранскімі арганізацыямі чалавек у 90 гадоў? Так, ён адданы нашай рэспубліцы душой і целам, ён усё разумее, але не хапае ўжо сіл і магчымасцяў… А я кіраўнік — калі да мяне ідуць партызаны са сваімі праблемамі і клопатамі, я выказваю іх меркаванне.
***
Анатоль Адоньеў нарадзіўся ў 1937 г. у Стаўрапольскім краі. Скончыў Віленскую радыётэхнічную вучэльню войскаў СПА, вайскова-палітычную акадэмію імя Леніна, Акадэмію Генштаба. У 1970-72 гг. удзельнічаў у баявых дзеяннях у раёне Суэцкага канала (Егіпет). Быў пераведзены ў Брэст на пасаду начальніка палітаддзела зенітна-ракетнай брыгады СПА. Працаваў у палітаддзелах Туркменістанскага, Уральскага і Закаўказскага вайсковых акругаў, член Вайсковага савета, начальнік палітаддзела арміі СПА. Мае ўзнагароды. Старшыня савета Мінскай гарадской арганізацыі Беларускага грамадскага аб’яднання ветэранаў.
