Пасля імшы ў касцёле - на Плошчы. У руках - свечка з бэтлеемскім агеньчыкам.
Палова на восьмую. Людзей яшчэ няшмат.
Пытаюцца:
-- Гэта што?
-- Раство блізка.
Адпачывальнікі, як быццам нічога і не здараецца, катаюцца на коўзанцы. Ілюмінацыя атрутная, чырвона-зялёная. З рупараў гучыць шальная фальклорна-савецкая музыка.
Агеньчык гасне.
Людзей усё болей. Скандуюць: "Жыве Беларусь!" Але што кажуць на прыступках не чутно.
Становіцца зацесна. Вельмі замерзлі ногі.
Пераходжу на другі бок вуліцы -- на балюстраду; шмат людзей ля яе. Зверху можна ацаніць Плошчу: аж чорна ад натоўпу ля ходнікаў Белсаўпрофу, занятыя ходнікі й да будынка мэтро. Часткова заняты каток, але ля ёлкі шчэ катаюцца.
Мужчына побач са мной сплёўвае: "Гэты будзе кіраваць, пакуль не здохне!" На Плошчы крыху меней людзей, чым у 2006. Але ля прыступак вялізная шчыльнасць; ДАІшнікі стрымліваюць натоўп. Машыны сігналяць.
-- Холадна! Холадна! - надрываецца пад вухам музыка, якая стала шчэ гучнейшай і проста б'е па вушах.
Неяк Сіняўскі сказаў, што ў яго не палітычныя, а "эстэтычныя разыходжанні з савецкай уладай".
У мяне - эстэтычныя разыходжанні з лукашызмам. Назаўжды.
Я -- ізноў ля Палаца прафсаюзаў. Нешта чутно праз мегафон; кажуць - Някляеў збіты і ў шпіталі. Фармуецца ўрад народнага даверу. Але -- дакладна разабраць не магу.
Бачу Вячаслава Сіўчыка.
- Слава, што адбываецца?
- Глядзі, перакрылі праспект.
Людзі рухаюцца ў бок плошчы Незалежнасці.
Даўно я не хадзіў па праспекце! Якое прыемнае пачуццё!
Сустрэў Валерку Булгакава. Ён кажа, што "лібералізацыя" згортваецца й пачынаюцца таталітарныя зачысткі.
Па вуліцах плыве аграмадны натоўп. Я не бачу канца і краю; такога даўно не было. Дэманстрацыю сустракаюць падсвечаныя знізу, халодныя дамы гораду. Іррэальнае пачуццё.
Плошча Незалежнасці.
Толькі мітынгоўцы, сцягі, прэса. Няма ні міліцыі, ні машынаў. Бачу аператараў з тут.баю. Тэлефаную дадому, каб глядзелі анлайн-рэпартаж. Тэлефон, як ні дзіўна, працуе.
Гучыць звон Нагасакі, што ля Чырвонага касцёлу. Людзі падцягваюцца пад крыжы.
Выступае Віталь Рымашэўскі.
Пераходзім бліжэй да Дома ўрада.
Кандыдаты выступаюць з ленінскае трыбуны (!) У тым ліку й Калякін ад камуністаў-назіральнікаў (!) Дзядуля Ленін аслупянеў.
Белы Дом урада з чорнымі вокнамі. Унізе гарыць святло.
- Эх, каб наш сцяг быў! Каб улада памянялася да Новага года! -- кажа мужчына побач.
-- У Кіргізіі і меншая колькасць людзей скінула Бакіева, -- кажу я.
"Кандыдаты ідуць у Дом урада! На перамовы".
Цішыня й чаканне. Вэлкамаўскія тэлефоны адключаныя. Сустракаю многіх знаёмых; эх, варта ўдзельнічаць у рэвалюцыі, каб пабачыць добрыя інтэлігентныя твары.
У знаёмага сябра быў назіральнікам -- прычым афіцыйным. Кажа, што на тым участку Лукашэнка набраў 62%, Кастусёў на другім месцы -- 16%. Але, думаю, калі ўлічыць датэрміновае галасаванне, то ў "элегантнага" толькі 42%.
-- Еўропа нам здрадзіла. А пра Расію няма чаго і казаць, -- уздыхаю я.
-- Галоўнае, каб мы самі сабе не здрадзілі, -- кажа жанчына ў цёплым футры. -- Я вось з вёскі прыехала.
Дарэчы, калі шмат людзей -- то не так холадна; але, калі меней -- адразу сцюжна.
Шум ля будынку.
Усхваляваны Рымашэўскі кажа пра восем п'яных правакатараў, якія разбілі шыбы й атакавалі міліцыю.
-- Мы мірныя людзі! Мы супраціўляемся негвалтоўна!
Бачу Хадановіча. Крыкі, што міліцыя набліжаецца.
-- Няўжо гэта разгон?
-- Шчэ не ведаю - філасафічна адказвае Хадановіч.
"Міліцыя сыходзіць!"
З'яўляецца прадчуванне пераломнае кропкі. Няўжо перамаглі?
Хадановіч на трыбуне. Чытае каталонскі верш пра падзенне турэмных муроў.
Мы скандуем гэты верш.
І тут -- як жамяра -- пасыпаліся статуі ў касках.
Шум і крыкі. "Застаемся!" -- яшчэ спрабуюць крычаць кандыдаты. Людзі пабеглі.
Я стаіўся ля пераходу, на другім баку вуліцы. Праспект ужо вольны. Ходзіць транспарт.
Ля ўваходу ў метро нейкі чорны хмыр (у штацкім) камандуе: "Што стаіце, праходзім!"
Моладзь залезла на занесеныя снегам зэдлікі, што насупраць метро, задыхаецца: "Жыве, Беларусь!"
Да Плошчы Незалежнасці падагналі аўтазакі. 14 штук. Ваенныя й міліцыя дэсантуюцца. На самой плошчы - ля касцёлу й Дому ўраду - адбываецца нешта страшнае.
На тварах дзяўчынак -- сполах, але яны здымаюць убачанае на тэлефоны. Я глядзець не магу.
-- Ну, што вы маўчыце? -- крычыць юнак. -- Ён не перамог. Жыве Беларусь!
У метро тэлефоны ізноў працуюць. Раптам сутыкаюся з Хадановічам -- і вельмі ўсцешаны, бо думаў, што яго схапілі.
Але Андрэй паспеў уцячы. Нягледзячы на высокую тэмпературу, здолеў прачытаць верш.
Мне неверагодна сорамна за зімнюю сцюжу. Штучнае святло мільгаціць у падземцы.
Гэта самыя доўгія ночы. Неўзабаве мусіць развіднець.
