Heta pieršy hod, kali niama jalinki. Chadžu pa chacie, ścisnuŭšy dryhotkimi dałoniami skrynku z papiarovymi hirlandami dy šklanymi cackami. Niama čaho ŭpryhožvać.
Voś napaŭpustaja zała z ablezłymi špalerami, dalej — chistki łožak u niepryvabnaj spalni. Miedny rondal na staroj plicie la kuchonnaj ściany vypuskaje pach varanaj bulby. Ja adnaja ŭ hetaj chacie.
Ja adnaja ŭ hetaj vioscy. Lola Skryhanava pamierła čatyry miesiacy tamu, sabaka jaje — pazaŭčora. Ihara Siamionaviča dačka zabrała ŭ stalicu: daj Boža, kab nie ŭ dom sastarełych. Tolki Śvietka z «sacyjalnaj» raz na dva tydni ježu prynosić. «Voj-voj, ja tolki na chvilinačku!» — śmiajecca i ŭciakaje. A ja što? Ja razumieju.
Bolš nikoha navokał, tolki drevy šepčucca. Lublu, kali nie chaładno, pasiadzieć na hanku, parazmaŭlać ź lesam: jon mnie svajo nahavorvaje, ja jamu — svajo. Minułym Rastvom my ź Lolaj dy Iharam Siamionavičam jašče chadzili ŭ pušču pa duchmianyja kalučyja dreŭcy: vybirali samyja nievialičkija, kab nie ciažka ciahnuć było, dy svaim chodam, pieššu — kožnamu ŭ chatu. Utraich było lahčej, ciapier ja nie toje kab jalinku ź lesu, a vady z kałodzieža kali-nikali danieści nie mahu.
Cieła. Ja adčuvaju siabie niepatrebnym karnavalnym kaściumam: zabrudžanym, abvisłym. Pa taniutkich vienkach ź nievierahodnaj ciažkaściu prabirajucca kropielki zastajałaj kryvi. Serca addajecca ŭ vušach brazhučym zvonam, kości chrabuściać, jak suchoje holle. Hałava trasiecca na taniutkaj šyi i, zdajecca, voś-voś nie vytrymaje dy pakocicca pa padłozie niepadjomnym kamieniem.
Ścieny. Staryja, abrydłyja voku napaŭrazvalenyja ścieny. Jany nie škadujuć: zapuskajuć u chatu praniźlivyja skraźniaki, kraduć rozum skuholeńniem zaviruchi. Kładusia na łožak, zapluščvaju vočy — što ja baču? Ničoha. Niaŭžo ŭsie hetyja vosiem dziasiatkaŭ ja pražyła dziela taho, kab pamierci ŭ adzinocie siarod zabytych ludstvam chatak? Hospad, luby, ty navučyŭ mianie być udziačnaj losu, adnak adkažy, malu ciebie, što ja zrabiła nie tak, kali ty vyrašyŭ zamuravać mianie sam-nasam z adzinotaj? Ja kładu svaju pasiviełuju hałavu ŭ tvaje soniečnyja dałoni — prymaj mianie…
Čuju stuk. Padryvajusia da dźviarej, adčyniaju — nikoha. Ahladvaju zamiecieny padvorak i zaŭvažaju maleńkija ślady, što viaduć u les. Ci to lasny źvier vyjšaŭ na śviet skroź biaźlitasnuju zaviruchu, ci to mnie znoŭku niešta padajecca. Doŭha nie dumajučy, naciahvaju palito dy baćkoŭskuju miechavuju šapku, zapalvaju hazavuju lampu. Bulba hatujecca, značycca, treba chutka viartacca, adnak chatu zamykaju — ad choładu potym nijakimi srodkami nie ŭratujusia.
Krok, druhi, treci, jašče niekalki. Ahladajusia: chatka maja zusim nie vyłučajecca siarod inšych, daŭno zakinutych. Niazhrabnuju staruju lampu nie tolki amal nie vidać praz mocnuju zaviruchu, ale i zanadta ciažka nieści. Trymajučy jaje abiedźviuma rukami, idu dalej. Kroču, a vakoł mianie tolki śnieh dy viekavyja drevy. Čas ad času spyniajusia, kładu nošu pobač, papraŭlaju chustku — i dalej, pa taniusieńkich śladach.
Praź niejki čas viecier ścichaje. Źviarynaja ściežka pryvodzić mianie na nievialikuju kruhłuju palanku. Padymaju vočy i sa ździŭleńniem baču pryhožuju duchmianuju jalinačku.
— Ach, škada, što ty pakinuła skrynku ź jełačnymi cackami ŭ chacie, — kaža niechta za śpinaj. Ja spužana paviartajusia na hołas, ale spačatku ničoha nie zaŭvažaju. Pryhladajusia jašče — biełaje puchnataje stvareńnie hryzie jarka-čyrvonuju morkvu, ź cikavaściu ahladaje mianie.
— Pryvitańnie! — kaža zajac. — Majo imia — Alaŭcin Śvidryhajłavič.
— Vielmi pryjemna, — čamuści spakojna adkazvaju ja. — A mianie ty, napeŭna, viedaješ.
— A to!
Zajčyk chavaje ŭ śnieh ahryzačak morkvy, nietaropka padskokvaje da mianie i praciahvaje maleńkuju łapku. Ja staŭlu lampu pobač i aściarožna praciahvaju svaju ruku ŭ adkaz.
— Prabač, što ŭsio tak, — dadaje Alaŭcin Śvidryhajłavič paśla nievialičkaj paŭzy. — Nu, razumieješ: choład, zavirucha i ŭsio takoje. Pa-inšamu było nielha.
Ja ničoha nie kažu, zajčyk, čakajučy majho adkazu, taksama. Potym jon cichieńka ŭzdychaje i siadaje nasuprać mianie, kala dreŭca, pa-čałaviečy skłaŭšy zadnija łapki i padpioršy piarednimi vušastuju hałavu.
— Ad hetaha dahistaryčnaha vynachodnictva nijakaha tołku, — kaža jon, kivajučy na zhasłuju lampu. — Tolki stamiłasia. Lepš by cacki jołačnyja zachapiła.
Ja nie bieź ciažkaści siadaju nasuprać i ź nieschavanym zachapleńniem ahladaju pryhažuniu-jalinku. Praz chvilinu na niebie źjaŭlajecca poŭnia — jalinka aśviatlajecca cudoŭnym srebnym koleram.
— Pryhoža… — začaravana vymaŭlaju.
— Aha, — u ton mnie adkazvaje Alaŭcin Śvidryhajłavič i žyćciaradasna dadaje: — Nu, što budziem rabić? Cacki ty nie ŭziała… A pieśni śpiavać lubiš?
— Lublu! — nie zadumvajučysia, kažu ja z uśmieškaj.
— A voś heta dobra! Pačynaj, ja padchaplu.
— Pačynać? — vahajusia. — A što mienavita?
— Dyk što chočaš.
Ja nikoli nie zdahadvałasia, što mahu tak śpiavać. Nievykazanaje, ščyraje i addanaje — usio, što ja niesła ŭ svaim zbalełym sercy, vylivajecca vonki miłahučnymi chvalami smutku i radaści, adčaju i viery, ciemry i śviatła. Ja nie razumieju słovaŭ, ale adčuvaju ŭtulnaje ciapło, što raźlivajecca pa maich sastarełych vienach. Adčuvaju piaščotnyja abdymki pracavitych baćkoŭskich ruk, pach skošanaj letam travy.
I ślozy ljucca pa hładkim dziciačym tvary.
* * *
Bolš mianie nichto nikoli nie bačyŭ.
***
Aleś Dambroŭski. Nar. u 1995 u Zelvie. Vučycca na fakultecie sacyjałohii i sacyjalnych navuk BDU ŭ Minsku. Słuchač Škoły maładoha piśmieńnika pry Sajuzie biełaruskich piśmieńnikaŭ.
