ehu.lt
Viadomy rasijski žurnalist i vykładčyk Arciemij Troicki, jaki vystupiŭ 15 studzienia ŭ Vilni ŭ miežach Publičnaj dyskusii EHU, vieryć, što Biełaruś i Ukraina ŭ rešcie rešt zrobiacca «narmalnymi jeŭrapiejskimi krainami».
«[Biełaruś] projdzie daŭžejšy šlach za krainy Bałtyi, mabyć, navat daŭžejšy za Ukrainu (jakaja – ja ŭpeŭnieny – taksama budzie jeŭrapiejskaj krainaj), ale ŭrešcie – ja ŭpeŭnieny – ź Biełaruśsiu ŭsio budzie dobra. Ja vielmi chaču, kab tak było, i ja ŭ hetym nie sumniajusia».
Pra budučyniu ž Rasii Troicki vykazaŭsia zusim nie aptymistyčna: «Adzinaja kraina, nakont jakoj ja maju vialikija sumnievy – heta Rasija. Ja absalutna nie ŭjaŭlaju, što staniecca z Rasijaj. Dla mianie heta ŭsio byccam achutana vializnaj ciomnaj chmaraj».
Słavuty znaŭca rasijskaj kultury, Troicki ciapier žyvie ŭ Talinie i vykładaje ŭ Chielsinkskim i Talinskim univiersitetach.
Dyskusija, jakuju maderavaŭ prarektar EHU pa raźvićci i kamunikacyi d-r Daryjus Udrys, była pryśviečanaja temam kulturnaha i palityčnaha śvietu sučasnaj Rasii, karanioŭ hramadskaj padtrymki ŭ Rasii, upłyvu Rasii na krainy-susiedki i pazicyi kulturnaj elity Rasii.
«Ja zaŭsiody byŭ aptymistam nakont Rasii, ja dumaŭ: šlach hety doŭhi i pakručasty, ale rana ci pozna Rasija stanie narmalnaj krainaj, zasnavanaj na narmalnych jeŭrapiejskich pryncypach: miry, svabodzie, radaści ad dobraha žyćcia, – skazaŭ Troicki. – Zamiest hetaha Rasija znoŭ i znoŭ davodzić, što jana asablivaja dziaržava. Tamu ja nadoječy pieratvaryŭsia ŭ piesimista. Padobna na toje, što Rasija – heta kraina, jakaja nikoli napoŭnicu nie adaptujecca da narmalnych jeŭrapiejskich praviłaŭ».
Na dumku Troickaha, najlepšymi śpiecyjalistami ŭ halinie rasijaznaŭstva byli i zastajucca nie palitołahi abo analityki, a chutčej dziejačy mastactva i piśmieńniki.
«Šmat u čym usio toje, što ciapier adbyvajecca ŭ Rasii, navat da drabnicaŭ, było pradkazana ŭ apovieściach Uładzimira Sarokina, naprykład, u «Dni apryčnika»».
Troicki pryhadvaje: kali dzieviać hadoŭ tamu vyjšła kniha Sarokina, jaje ŭspryniali jak humarystyčny raman-antyŭtopiju. A siońnia, adznačaje Troicki, my jość śviedkami taho, jak hratesknyja idei knihi pieratvarajucca ŭ rečaisnaść.
«Tady ludzi čytali i śmiajalisia. A ciapier jana čytajecca jak hazieta», – iranizuje jon.
Troicki miarkuje, što ciapierašniaje zabureńnie dadatna ŭpłyvaje na kulturu i tvorčaść, hetaksama jak saviecki ŭcisk sparadziŭ jaskravaje teatralnaje žyćcio ŭ 70-ch i rasijskuju rok-scenu ŭ 80-ch.
«Ja maju vialiki dośvied jak rok-krytyk i muzyčny pramoŭtar. Ja mahu skazać dakładna: samym plonnym pieryjadam dla ruskaha roku była pieršaja pałova 80-ch. Heta byŭ čas, kali paŭstali najvialikšyja asoby ŭ ruskaj muzycy, najvialikšyja paety svajho pakaleńnia. Heta taksama byŭ čas samaha mocnaha ŭcisku rok-muzyki – kali hetaja muzyka była faktyčna pad zabaronaj. Ludziej aryštoŭvali na kancertach; prynamsi dźvie ci try viadomyja rok-zorki patrapili ŭ turmu. Ale adnačasna dla muzyki heta byŭ čas najvyšejšaha natchnieńnia».
Troicki ličyć, što bolš-mienš spakojnaje i kvitniejučaje pieršaje dziesiacihodździe XXI stahodździa dla rasijskaj kultury stałasia stračanym dziesiacihodździem – niašmat vartych tvoraŭ mastactva i kultury było stvorana. Z prychodam ciapierašniaj palityčnaj biazładzicy ŭ krainie ŭsio źmianiłasia.
«Ja vielmi rady, što tyja ž rok-vieterany, chto zrabiŭ u Rasii śpieŭnuju revalucyju ŭ 80-ch – takija ludzi, jak Šaŭčuk, Hrabienščykoŭ, navat Makarevič, – jany znoŭ na pieradavoj kulturnaha pratestu. Ja imi sapraŭdy hanarusia; ja ščaślivy, što hetyja chłopcy znoŭ pakazali, nakolki jany mocnyja i talenavityja», – skazaŭ Troicki.
Rok-muzyka, džynsy dy inšyja atrybuty zachodniaj pop-kultury hrali značnuju rolu ŭ raspadzie Savieckaha Sajuza, adnak apošnim časam ład dumak bolšaści nasielnictva Rasii źmianiŭsia ŭ dyjamietralna procilehły bok.
«Upłyŭ Zachadu na Rasiju byŭ mocnym, ale niehłybokim, na maju dumku.
Pačynajučy ad Piatra I, jon zaŭždy zakranaŭ vielmi tonki płast hramadstva. U XVIII stahodździ – arystakratyju; u XIX st. – šlachtu i intelihiencyju, što zaŭsiody składała 10–15% hramadstva. Džynsy – heta dobra, rok-muzyka – taksama fajna, ale ŭ rešcie rešt rok-muzyku pieramoh ruski šanson, tamu što jon apynuŭsia bližejšy prostamu ruskamu čałavieku».
Adkryta krytykujučy ciapierašni režym, Troicki nie bačyć źjaŭleńnia apazicyi, jakaja b nie prosta krytykavała, ale i dziejničała, kab źmianić situacyju. U suviazi z hetym jon paraŭnoŭvaje ciapierašniuju situacyju ŭ Rasii z najnoŭšaj historyjaj Biełarusi.
«U Rasii jość vielmi surjoznyja intelektualnyja resursy. Ja ŭ zachapleńni ad rasijskich palityčnych i hramadskich kamientataraŭ. Cudoŭnyja teksty, prosta zadavalnieńnie čytać. Ale na hetym usio i skančajecca. Jany vykazvajuć svaje dumki z Rasii i – štoraz čaściej – z-za miažy; pišuć niešta razumnaje i dobraje, prasiaknutaje bolem – jano ŭražvaje. Ale štości zrabić, kab heta źmianić? Dyk ža nie».
Troicki, u sakołcy ŭ padtrymku Aleha Navalnaha (nadoječy asudžanaha brata viadomaha rasijskaha palityčnaha aktyvista Alaksieja Navalnaha), pryznaŭsia, što Alaksiej Navalny zdajecca jamu adzinym, chto sprabuje niešta źmianić u Rasii.
«Skažam ščyra: Navalny – adziny, chto ciapier sprabuje štości rabić. Z-pad chatniaha aryštu. Sapraŭdny hieroj».
Što tyčycca jaho samoha – žychara Estonii, jaki rehularna naviedvaje Rasiju – Troicki nie turbujecca za svaju biaśpieku.
«U pryncypie, ja bieskłapotny čałaviek. Mnie 59, mnie daviałosia pažyć u roznyja časy. Ja nikoli asabliva nie turbavaŭsia pra svaju biaśpieku. Pakul što ŭsio dobra. Ja nie liču siabie niebiaśpiečnym dysidentam. Zrešty, ja ž tolki vykazvajusia. I pišu».
Videa z samymi jaskravymi momantami Publičnaj dyskusii EHU z A. Troickim budzie raźmieščanaje na našym sajcie nieŭzabavie.
Nastupnaja Publičnaja dyskusija EHU adbudziecca naprykancy lutaha. Jaje hościem stanie dacent EHU Viktar Marcinovič, jaki padzielicca novymi adkryćciami z svajoj navukova-daśledčaj pracy, pryśviečanaj biełaruskamu mastaku Marku Šahału.
