Anatol Sys byŭ z šerahu «praklatych paetaŭ» — šalona talenavity i adčajna biesprytulny.
Kali maci Anatola Sysa była im ciažarnaja, jana, dapamahajučy susiedcy nadviačorkam padlić hazy ŭ zapalenuju lampu, pa nieaściarožnaści ŭčyniła pažar i abhareła. U tuju ž samuju noč naradziŭsia Anatol.
Anatol Sys ličyŭ, što biełaruskaja mova pavinna stać dziaržaŭnaj u respublicy, a ŭsie prahramy ab raźvićci dvuchmoŭja ŭ Biełarusi nazyvaŭ «praciaham toj dyviersii, jakuju zadumaŭ jašče Stalin sa svaimi maryjanietkami». Jak vynik, Sys zabaraniŭ pierakładać svaje vieršy na rasiejskuju movu da času, pakul biełaruskaja mova nia stanie raŭnapraŭnaj.
Pomnik na mahile Anatola Sysa, zrobleny Henikam Łojkam, važyć amal 700 kilahramaŭ, a praca nad im viałasia amal hod.
Pachavany Anatol Sys (1959—2005) u svajoj rodavaj vioscy Haroškaŭ nad Dniaprom. Fota pomnika — Michasia Skobły. Mahiłaj apiakujucca siostry Anatola.
* * *
Tradycyjnaje litaraturna-muzyčnaje śviata ŭ hanar Dnia naradžeńnia Anatola Sysa adbudziecca 24 kastryčnika.
Pačatak — z uskładańnia kvietak na mahiłu paeta a 12-j hadzinie na mohiłkach, što na pahorku źleva ad trasy Kalenkavičy—Homiel, kali ruchacca ŭ bok Homiela. Dalej śviata praciahniecca na padvorku rodnaj chaty tvorcy.
Manałoh Apanasa Filipoviča
U hetaj krainie nie maju ja domu,
voś vobłaka — siadu i ŭ śviet palaču
nad hetaj hamoraj, nad hetym sadomam,
ni hrošaj, ni słavy — ja voli chaču.
U hetaj krainie nie maju ja doli,
voś posach i torba i sotni daroh.
Pa doli pajdu. Nie viarnusia nikoli.
Niachaj mianie sudziać choć ludzi, choć Boh.
U hetaj krainie nie maju ja Boha,
uščent razapsieli jaho śviatary:
dzie cierni pavinny nasić — nosiać rohi,
jaki ž tahdy Boh, kali słužki źviary?
U hetaj krainie nie maju ja rodu,
zabyŭsia narod moj najmieńnia dziadoŭ,
i śvietu nie bačyć dalej aziarodu,
i dzieciam nie doryć na ščaście padkoŭ.
U hetaj krainie nie maju ja pieśni,
jakaja b narodnaj była i majoj,
jakuju b siabryna zapieła ŭ Biareści,
a recha ŭzyšło za Dniaprom, za Dźvinoj…
U hetaj krainie nie maju ja domu,
voś vobłaka — siadu i ŭ śviet palaču
nad hetaj hamoraj, nad hetym sadomam,
ni hrošaj, ni słavy — ja voli chaču,
bo ŭ hetaj krainie nie maju ja voli…
***— Z čaho pačać?..
— Z čaho pačać?..
Pačnu z Radzimy.
Tak abaviazany pačać.
— Ale ŭ jaje ty nie adziny,
navošta pra luboŭ kryčać?
— Niachaj, niachaj ja paŭtarusia
ŭ lubovi tysiaču razoŭ,
zatoje ščyra ŭ joj klanusia,
biez falšu, biez padrobnych słoŭ.
— Što ž, pačynaj. Sam vybraŭ dolu…
j niadola znojdziecca sama.
Pierad taboju pole boju —
tut nie adzin paet skanaŭ.
***Radzima pačynajecca z žančyny…
Radzima pačynajecca z žančyny.
Ja heta adčuvaŭ, a ŭrazumieć
jašče nie moh — dziciom ščapaŭ łučynu,
kab chvoruju matulu adahreć,
i razam ź joj da poźniaje hadziny
my słuchali tryvožna kryhałom,
nie viedaŭ ja, što hreŭ tady Radzimu
i nie padmannym, a žyvym ahniom.
