Hod tamu Kirył Rudy, jaki ŭ toj čas byŭ ekanamičnym pamočnikam kiraŭnika dziaržavy, vystupiŭ na kanfierencyi «Kastryčnickaha ekanamičnaha forumu» z dakładam «Čamu reformy nie atrymajucca (u Biełarusi ŭ 2016 hodzie)». Prajšoŭ amal hod, i stała vidavočna bolšaje — Biełarusi reformy nie patrebnyja. Mnohija nie pahodziacca z hetym śćviardžeńniem, ale ja pasprabuju arhumientavana dakazać. U pryncypie nie ja pieršy — šmat chto pra heta ŭžo kazaŭ, ale adkryta, mabyć, nichto. Takim čynam, čamu reformy nie patrebnyja Biełarusi?
Alaksandr Čubryk, fota: Darja Burakina, TUT.BY
Samaja nabalełaja — sacyjalnaja reforma. Voźmiem, naprykład, dapamohu pa biespracoŭi. Na pieršy pohlad, jaho ŭ nas niama — nu nie nazyvać ža dapamohaj tyja 20% ad pražytačnaha minimumu, jakija atrymlivajuć redkija z zarehistravanych biespracoŭnych. Čamu ž Ministerstva «pracy i sacyjalnaj abarony» nie pačynaje reformu, kab padtrymać biespracoŭnych? Tamu što jano viedaje — dapamohu pa biespracoŭi atrymlivaje značna bolš ludziej. Bo jakija prykmiety biespracoŭnaha (pa vyznačeńni Mižnarodnaj arhanizacyi pracy): čałaviek šukaje pracu i hatovy chutka prystupić da jaje. Mnohija, mnohija (asabliva ŭ «małych haradach i sielskaj miascovaści») padpadajuć pad heta vyznačeńnie. Ale jany zaniatyja (jak praviła, na dziaržaŭnych pradpryjemstvach) i, jak praviła, atrymlivajuć za heta hrošy. Pa spravazdačnaści heta nazyvajecca «zarabotnaja płata», ale pa sutnaści mnohija atrymlivajuć jak raz takuju sumu, jakaja ŭ susiednich krainach naležyć biespracoŭnym. Tamu reforma sistemy sacyjalnaj abarony nam nie patrebnaja. Značyć, nie patrebnaja i restrukturyzacyja dziaržaŭnych pradpryjemstvaŭ: pačni jaje — i mnohija z tych, chto na ich pracuje, adpraviacca žyć na 20% pražytačnaha minimumu. Voś užo dźvie reformy nie patrebnyja.
Praciahniem temu dziaržaŭnych pradpryjemstvaŭ. Kažuć, što ŭ Biełarusi sielskaja haspadarka nie efiektyŭnaja, tamu što płacić vysokija pracenty pa kredytach. Niekatoryja aŭtary nazyvajuć ličbu ŭ 36% hadavych, imavierna, zaklikajučy da reformy. Ale heta «chitraja ličba». Biaruć-ta našy sielhaspradpryjemstvy 100% kredytu, a viartajuć u lepšym vypadku 36%, ale nie adsotkaŭ, a asnoŭnaj pazyki. Naohuł, mnohija žyvuć pa pryncypie «i daruj nam daŭhi našy». Niekatoryja pramysłovyja hihanty raspłačvajucca pa starych daŭhach, nabirajučy novyja ŭ tych ža bankach. Dyk navošta nam reforma, jakaja prymusić hetyja pradpryjemstvy aptymizavać vydatki, prajaŭlać pradprymalnickuju inicyjatyvu i raspłačvacca pa daŭhach? Možna prosta pakarać «vinavatych», a biudžet voźmie na siabie absłuhoŭvańnie daŭhoŭ — bo jość jašče pakul pradpryjemstvy, jakija płaciać bolš padatkaŭ, čym atrymlivajuć datacyj!
Adsiul łahična vynikaje niepatrebnaść pryvatyzacyi. Voźmiem, naprykład, drevaapracoŭku. Kali tam «pachavany» miljard dalaraŭ, to turbavać niabožčyka ŭžo nie treba. Navošta pradavać jaje «pryvatniku», jaki nie zmoža zapłacić miljard, a raz nie zapłacić, dyk niachaj novaje sam buduje. A dla hetych dzieviaci pradpryjemstvaŭ u dziaržavy hrošykaŭ chopić. Da hetaha času ž chapała! Dy i nichto nie viedaje, spravicca hety pryvatnik ci nie. A pra dziaržavu vyrazna i zrazumieła: jana ŭžo nie spraviłasia. Niama ničoha horš za niavyznačanaść — a značyć, i pryvatyzacyja nie patrebnaja.
Pahladzim na hetuju karcinku całkam. Kali nie pačynać reformy dziaržaŭnych pradpryjemstvaŭ, restrukturyzacyju i pryvatyzacyju, to nie patrebnaja i reforma sistemy sacyjalnaj abarony, i banki mohuć spać spakojna — bo dziaržava ličycca samym nadziejnym pazyčalnikam. Nu i što, što bolš nie raście ŭzrovień žyćcia, zatoje poŭnaja peŭnaść. Nu, amal poŭnaja. Biudžetu ŭ takoj situacyi treba ŭsio bolš i bolš hrošaj. Z kožnym kvartałam, z kožnym hodam. I płaciežny bałans usio nijak «nie sydziecca». Ale ž doŭh u nas pakul umierany — nu i što, što vielmi darahi. A my ž jaho pakul absłuhoŭvajem? Absłuhoŭvajem! Hasim? Hasim! Voś pierastaniem hasić i absłuhoŭvać — tady i pačniom reformy. A ciapier jany nam nie patrebnyja, niachaj potym dzieci raschlobvajuć. My ž nie dažyviom, praŭda?
