Nietypovaja situacyja dla biełaruskaj palityki: na sioletnich vybarach staršyni Ruchu «Za Svabodu» źjaviłasia sapraŭdnaja intryha. Juraś Hubarevič abyšoŭ Alesia Łahvinca, vyjhraŭšy ŭ taho vosiem hałasoŭ. Ci nie adbudziecca ciapier raskoł Ruchu?
Spravazdačna-vybarčaja kanfierencyja, jakaja prachodziła ŭ kanfierenc-zale minskaha hatela «Płanieta», sabrała 115 delehataŭ jak sa stalicy, tak i z rehijonaŭ. Prysutničali i hości: lidar AHP Anatol Labiedźka, sustaršynia chryścijanskich demakrataŭ Vital Rymašeŭski, kiraŭnik BNF Aleś Janukievič i inšyja.
Asnoŭnym pytańniem było, kaniečnie, abrańnie novaha staršyni Ruchu.
Sami pretendenty byli krychu napružanyja, ale vietlivyja i z publikaj, i pamiž saboj. Surjozny i strymany, jak i zaŭsiody, Hubarevič, Łahviniec sa svajoj niaźmiennaj uśmieškaj. Adpaviednymi byli i prahramy pretendentaŭ: u Hubareviča pad zahałoŭkam «Prahramnyja prapanovy Juryja Hubareviča» źmiaščaŭsia padrabiazny razbor raboty na piać staronak. Prahrama Łahvinca pad zahałoŭkam «Aleś Łahviniec. Asoba. Prafiesijanał. Lidar» bolš karotkaja i bolš rezkaja, z akcentam na dźvie sotni publikacyj pra jaho ŭ ŚMI.
Pryvitaŭ publiku pakul jašče staršynia Ruchu Alaksandr Milinkievič. Zatym słova ŭziaŭ jaho namieśnik Juraś Hubarevič, jaki adrazu pierajšoŭ da farmavańnia kamisij (mandatnaj, redakcyjnaj i padlikovaj) i inšych pracoŭnych pytańniaŭ kanfierencyi.
Niečakana adzin z delehataŭ — Dźmitry Karenka — uziaŭ słova i prapanavaŭ unieści praŭki ŭ statut Ruchu: abmiežavać kolkaść terminaŭ, na jakija moža abiracca staršynia, da dvuch, i skaracić sam termin da 2 hadoŭ. Praŭda, vyśvietliłasia, što zhodna sa statutam Ruchu takija prapanovy treba było ahučvać za tydzień da kanfierencyi.
Suprać takoj idei vystupiŭ i Milinkievič: «Padobnych precedentaŭ nidzie ŭ Jeŭropie niama».
Darečy, ideja ab źmienach naležała Alesiu Łahvincu. Karotki vystup, u jakim Łahviniec zaklikaŭ padtrymać źmieny, častka zały sustreła apładysmientami.
Ahulnym hałasavańniem prapanova była pryniataja. Praŭda, paźniej vyśvietliłasia, što ŭ hałasavańni nie brali ŭdzieł piaciora čalcoŭ adnoj z kamisij. Paśla ich dałučeńnia ideja hałasavańnia pravaliłasia i nie była ŭniesiena ŭ paradak dnia.
Dalej słova znoŭ uziaŭ Łahviniec z karotkim pažadańniem pośpiechaŭ budučamu staršyni i delehatam, skončyŭšy pramovu zaklikam «Žyvie Biełaruś!»
«Žyvie!» — adhuknułasia zała.
Paśla začytali vitalnyja listy ad jeŭrapiejcaŭ, pasłuchali karotkija pryvitańni haściej ź inšych partyj.
Vystupiŭ z pramovaj i Milinkievič. Spačatku jon uzhadaŭ minułaje:
«Ruch paŭstaŭ z Płoščy-2006. Šmat chto z vas byŭ na toj Płoščy. I my nie prajhrali tady — heta była revalucyja hodnaści. My dakazali, što my jość».
I padziakavaŭ usim udzielnikam Ruchu:
«Kłaniajusia tym, chto mieŭ potym prablemy — na pracy, na vučobie… I prašu prabačeńnia va ŭsich, kaho my nie abaranili».
Što tyčycca budučyni, Milinkievič vykazaŭ spadziavańni, što Ruch nie padzielicca na častki paśla siońniašnich vybaraŭ.
«Kankurencyja — heta vielmi dobra. Ale hałoŭnaje nie pierasvarycca, kab supraćstajańnie nie pierarasło ŭ varožaść».
Varožaść ci nie, ale padzieł na «łahvincoŭcaŭ» i «hubarevičcaŭ» byŭ vielmi zaŭvažny. Pryčym, jak praviła, Hubareviča padtrymlivali stałyja čalcy Ruchu, arhumientujučy heta jak dobraj pracaj svajho kandydata ŭ rehijonach, tak i prosta dobrym da jaho staŭleńniem.
«Łahvincoŭcy», u svaju čarhu, napirali na adstunaść prahresu ŭ raźvićci Ruchu. Na ich dumku, siońnia arhanizacyja pieražyvaje nie nadta «sałodkija» časy. I z hetym treba štości rabić. A ŭ vypadku lidarstva Hubareviča, kardynalnych źmienaŭ čakać nie varta.
Nieŭzabavie słova ŭziali i sami pretendenty na miesca Milinkieviča, vystupiŭšy sa spravazdačami. Hubarevič pakazaŭ nievialikaje słajd-šou, pryśviečanaje svajoj dziejnaści: pracy ŭ Biełarusi, Jeŭropie, sustrečach ź ludźmi, akcyjach, šeściach i vybarčych kampanijach.
Łahviniec zamianiŭ prezientacyju interaktyŭnaściu. Raskazvajučy pra svaje dasiahnieńni, jakija pieravažna tyčylisia adukacyjnych prahram Ruchu, jon uvieś čas źviartaŭsia da delehataŭ: «Padymicie ruku, chto ŭdzielničaŭ u našych Škołach? A chto byŭ na viečarynach, pryśviečanych Vacłavu Haŭłu?»
Siam-tam ruki i sapraŭdy ŭzdymalisia.
Paśla šerahu vystupaŭ inšych delehataŭ mikrafon viarnuŭsia da Hubareviča: pryjšoŭ čas 5-chvilinnych vystupaŭ kandydataŭ, pryśviečanych ich vyłučeńniu na pasadu staršyni. Hubarevič napiraŭ na toje, što ŭ Ruch prychodzić moładź i kolkaść aktyvistaŭ raście, pašyrajecca praca Ruchu ŭ rehijonach.
«My maryli, što abjadnaŭšysia, my zdolejem štości źmianić. U 2006 hodzie, moža być, nie atrymałasia. Ale ja pierakanany, što hety šlach my adolejem», — skazaŭ jon.
Taksama Hubarevič padkreśliŭ, što, na jaho dumku, ułada pacichu zdaje pazicyi. Śviedčać pra heta i pašyreńnie biełaruskaj movy i spakojnaje praviadzieńnie mierapryjemstvaŭ kštałtu siońniašniaha.
Miesca pieršaha namieśnika Hubarevič zahadzia prapanavaŭ Łahvincu.
Adnak, jak vyśvietliłasia, kiravać Rucham vyrašyŭ jašče adzin z šarahovych aktyvistaŭ — pradprymalnik Aleś Taŭstyka. Paśla čaho namieśnica Milinkieviča Halina Skarachod nahadała, što Taŭstyka — piersanaž, miakka kažučy, nieadnaznačny.
«U Alesia Taŭstyki jość pretenzii. Ale jon nie chodzić na Radu Ruchu, nie paviedamlaje nam svaje dumki, a adrazu piša listy z pretenzijami: u ŚMI, u zamiežnyja ambasady… Kab jon učora byŭ na Radzie, to my b vyrašyli pytańnie. Ale jon prosta nie pryjšoŭ», — skazała Skarachod. Takoje ž mierkavańnie vykazaŭ paźniej i sam Milinkievič.
Ale ž chočaš być kandydatam u staršyni — budź im. I patencyjnamu lidaru taksama dali słova.
U svaim vystupie Aleś Taŭstyka pajšoŭ pa chistkim šlachu Padhoła, pačaŭšy z vystaŭleńnia na trybunie ściažkoŭ ES, bieł-čyrvona-biełaha i amierykanskaha.
U adroźnieńnie ad Hubareviča, Taŭstyku bolš cikaviła hieapalityka. Jon prapanavaŭ vyjści ź Jeŭrazijskaha źviazu i sajuzu z Rasijaj, ustalavać narkakantrol na miažy z Rasijaj i padzialiŭsia maraj ab pieramozie na prezidenckich vybarach u 2020 hodzie.
Paśla čaho mikrafon pierajšoŭ da nastupnaha pretendenta ŭ staršyni. Aleś Łahviniec u svaim vystupie padkreśliŭ nieabchodnaść dahrukacca da ludziej:
«Ruch pavinien być arhanizacyjaj, jakaja natchniaje. My pavinny być hołasam tych, kaho kryŭdzić ułada, — skazaŭ jon. — Palityki ŭ nas siońnia niama, jość dysidenctva. A dla dysidenta hałoŭnaje — reputacyja!»
Taksama Łahviniec paabiacaŭ, što ŭ vypadku pieramohi jon usio ž vierniecca da idei duumviratu i prapanuje pasadu sustaršyni tamu, chto atrymaje pa vynikach hałasavańnia druhoje miesca.
Paśla pa niekalki chvilin atrymali prychilniki kandydataŭ. Časam ich vystupy vyklikali ci to sum, ci to śmiech. Toj ža «łahvincoviec» Karenka zamiest vystupu vyrašyŭ uklučyć videa, dzie viadomyja ludzi — Žbankoŭ, Sieviaryniec i inšyja — vykazvalisia ŭ padtrymku Alesia Łahvinca. Ale ž u dziŭna zmantavanym videa muzyka pierakryvała słovy. Pakul narod ścich i pačaŭ prysłuchoŭvacca, try chviliny, jakija davalisia vystupoŭcu, skončylisia. Inšaha vystupoŭcu, jaki vyjšaŭ u padtrymku Hubareviča, prychilniki Łahvinca sustreli krykami: «Hańba!»…
Ale ž demakratyja — niaprostaja reč, jak raniej vykazaŭsia Alaksandr Milinkievič. Vysłuchali ŭsich. Pryčym kožnaje pytańnie, navat nakont praciahłaści vystupaŭ, vyrašałasia vyklučna ahulnym adkrytym hałasavańniem.
Taksama hałasavańniem, ale ŭžo tajemnym, vyrašyli i asobu novaha kiraŭnika Ruchu. Im staŭ Juraś Hubarevič, jaki nabraŭ 59 hałasoŭ. 51 delehat vykazaŭsia ŭ padtrymku Alesia Łahvinca, dvoje addali hałasy Taŭstyku. Jašče try biuleteni byli sapsavanyja.
Paśla parazy Łahviniec, jak zaŭsiody, paśmichaŭsia, ale byŭ łakaničny.
«Budziem pracavać dalej, ja ž ruchaviec. Što tyčycca prapanovy ab namieśnictvie, my ciapier raimsia pra heta», — prakamientavaŭ jon parazu.
Hubarevič, samo saboj, byŭ zadavoleny:
«Naturalna, ja zadavoleny pieramohaj. Ale baču, što jość kankurencyja i heta treba ŭličvać u budučaj pracy. Ale, dumaju, što ludzi prychodziać u Ruch nie pad niejkuju asobu, a pad ahulnyja spravy i ahulnuju ideju. Dla mianie jak dla staršyni ciapier važna budzie pačuć kožnaha i dać kožnamu tuju pracu, jakuju čałaviek choča i zasłuhoŭvaje».
Alaksandr Milinkievič pavinšavaŭ i Hubareviča, i Łahvinca, i navat Taŭstyku, padkreśliŭšy, što było sapraŭdnaje spabornictva. I ŭ čarhovy raz nahadaŭ, što hałoŭnaje — Ruch.
Zatym ruchaŭcam padziakavaŭ Hubarevič, uzhadaŭšy, što jon prapanuje Łahvincu pasadu pieršaha namieśnika. Chtości z delehataŭ vyłučyŭ u namieśniki i Taŭstyku.
Łahviniec pavinšavaŭ svajho kankurenta ź pieramohaj. Ale ad pasady namieśnika jon admoviŭsia, padkreśliŭšy, što ŭ ich z Hubarevičam roznyja stratehii raźvićcia Ruchu.
Hubarevič prapanavaŭ u pieršyja namieśniki Halinu Skarachod.
Nie abyjšłosia i biez sproby ŭčynić skandał. Aleś Taŭstyka nastojvaŭ, što jaho «zapisvajuć u pravacentrysty, u niezarehistravanuju arhanizacyju».
«Ja nie tvoj rab! Čamu ty papaŭniaješ mnoj svaju pravacentrysckuju kaalicyju?» — pačaŭ byŭ šumieć Taŭstyka. Adnak Hubarevič chutka jaho supakoiŭ, nahadaŭšy pra šerah niezrazumiełych krokaŭ i nievykananych abiacańniaŭ samoha Alesia.
U vyniku na adkrytym hałasavańni bolšaść padtrymała kandydaturu Haliny Skarachod, jakaja i zaniała pasadu pieršaj namieśnicy. Namieśnikami stali Jury Mielaškievič i Kirył Stasielka. I Ruch, pakul jašče adziny, pačaŭ svaju pracu.
Čamu «pakul jašče adziny»? Pa-pieršaje, «łahvincoŭcy», jakich vyłučali na pasady namieśnikaŭ, uziali samaadvody. Pa-druhoje, vyłučeńnie kandydataŭ u siabry Rady pieratvaryłasia faktyčna ŭ bazar. Palacieli abvinavačvańni i ŭ abraźlivych pastach u Fejsbuku, i ŭ kryminalnym minułym niekatorych čalcoŭ. I zamiest hałasavańnia prykładna z paŭhadziny ŭ zale prosta stajaŭ kryk.
Aleś Taŭstyka navat ledź nie pabiŭsia z paplečnikam Hubareviča Alesiem Słavinskim. Mienavita da Słavinskaha šmat pretenzij u «łahvincoŭcaŭ»: jon čałaviek u Ruchu adnosna novy i kaliści adbyvaŭ termin za rabavańnie, a ciapier, pa słovach apanientaŭ, Hubarevič «paŭsiul jaho prasoŭvaje».
«Hulnia ŭ demakratyju», «Apieracyja «pierajemnik» Milinkieviča», «Ruch maralna ŭžo raskałoŭsia» — voś takimi dumkami nakont siońniašniaj kanfierencyi dzialilisia paśla «łahvincoŭcy».
Tamu całkam vierahodna, što, niahledziačy na ŭsie zapaviety Milinkieviča ab adzinstvie arhanizacyi, nieŭzabavie ŭ biełaruskim «palityčnym bałocie», jak nazvaŭ jaho adzin z delehataŭ, źjavicca jašče adna nazva.
«Ja bačyŭ i bolš žorstkija sprečki, amal da bojek dachodziła, ale ž ludzi potym supakojvalisia i damaŭlalisia, — skazaŭ užo staršynia Ruchu Juraś Hubarevič. — Tamu, dumaju, usie sprečki možna vyrašyć asabista, a paśla praciahniecca narmalnaja praca».
Nu što ž, pahladzim.
