30 (31?) žniŭnia śviatkuje 63-hodździe Alaksandr Łukašenka. U dzień narodzinaŭ kiraŭnika Biełarusi nas zacikaviła pytańnie: čym zajmalisia i čaho dasiahnuli suśvietnyja palityčnyja lidary ŭ tym samym vieku? U dziasiatku trapili, viadoma, nie ŭsie vartyja zhadki. Śpis adkryty, možna dadavać u kamientach.
Dyjakletyjan, rymski impieratar
Naradziŭsia: 245 h. n.e.
Dyjakletyjan (sapraŭdnaje imia Dyokł) naradziŭsia ŭ Čarnahoryi i byŭ unukam raba. Na viaršyniu jon uźniaŭsia z samych nizoŭ, pačaŭšy karjeru sałdatam u rymskim lehijonie — tahačasnaj «savieckaj armii». U čas jaho kiravańnia absalutnaja ŭłada impieratara stała nie tolki faktyčnaj, ale i była jurydyčna aformlenaja.
Za dvaccać hadoŭ kiravańnia ŭ Rymie jon byŭ mo tolki raz —
uvieś čas kidaŭsia ź lehijonami z kanca ŭ kaniec impieryi, adbivajučy napady susiedziaŭ i dušačy paŭstańni. Zapomniŭsia i hanieńniami na chryścijan, jakich pieravioŭ na nielehalnaje stanovišča i źniščaŭ.
Pastajannyja stresy padarvali zdaroŭje, i ŭ 60 Dyjakletyjan admoviŭsia ad ułady. Jon sustreŭ 63-hodździe na svajoj vile, u siońniašniaj Charvatyi. Kali prapanoŭvali viarnucca ŭ Rym, admachvaŭsia i pakazvaŭ na dzivosny ŭradžaj kapusty, jaki jamu ŭdałosia vyraścić na prysiadzibnym učastku.
Zastavałasia žyć: 5 hadoŭ.
Vitaŭt, vialiki kniaź litoŭski
Naradziŭsia: 1350 h.
Vialiki kniaź litoŭski, jaki najbližej padstupiŭsia da niepadzielnaj ułady ŭ dziaržavie. U svaje 63, u 1413-m, byŭ na viaršyni mahutnaści.
Niemcy pabityja, u Maskvie kiruje rodny ziać, apazicyja i sieparatysty nie śmiejuć rypnucca.
Navat ź lubimym bratam Jahajłam, polskim karalom, jaki svajho času zadušyŭ baćku Vitaŭta i ad jakoha sam Vitaŭt ledź uciok u žanočaj vopratcy, składajecca Haradzielskaja unija, jakaja raŭniaje ŭ pravach mahnataŭ VKŁ i Karony.
Žyć zastavałasia: 17 hadoŭ.
Ludovik XIV, karol Francyi
Naradziŭsia: 1638 h.
Jaho pry žyćci nazyvali «Karol-sonca», «Boham dadzieny». Pry im u Francyi zamacavałasia absalutnaja manarchija.
Jamu naležać charakternyja vykazvańni «dziaržava heta ja» i «paśla nas choć patop».
U svaje 63, u 1701-m, Ludovik uviazaŭsia ŭ kryvapralitnuju ahulnajeŭrapiejskuju vajnu za ispanskuju spadčynu, jakaja ciahnułasia 14 hadoŭ i paznačyła kaniec palityčnaha daminavańnia Francyi ŭ Jeŭropie. A praź niejki čas byŭ i «patop» — Vialikaja francuzskaja revalucyja.
Žyć zastavałasia: 14 hadoŭ.
Alaksandr II, rasijski impieratar
Naradziŭsia: 1818 h.
Dušyciel paŭstańnia Kalinoŭskaha i vyzvaliciel sialan ad pryhonu, jon
nie dažyŭ niekalki tydniaŭ da 63-hodździa — zahinuŭ ad bomby biełarusa-narodavolca Ihnata Hryniavickaha.
Iosif Stalin, kiraŭnik SSSR
Naradziŭsia: 1879 h.
Dziadula Lenin pražyŭ usiaho 53 hady. Ale nastupnyja savieckija lidary pierasiahnuli 63-hadovuju miažu. Stalinu spoŭniłasia 63 ŭ śniežni 1942-ha, u niervovaj abstanoŭcy kontrnastupu savieckich vojskaŭ pad Stalinhradam.
Paśla byŭ karenny pierałom u vajnie i pieramoha nad učorašnim sajuźnikam — fašysckaj Hiermanijaj. Jość mierkavańnie, što vynikami vajny Stalin zadavoleny nie byŭ, bo nie ŭdałosia pierakinuć «połymia revalucyi» na krainy Zachadu i pašyryć miežy SSSR až da Lisabona.
Daviałosia zaniacca ŭnutranymi spravami: byli pačatyja spravy vajskoŭcaŭ, navukoŭcaŭ, maładych patryjotaŭ, daktaroŭ, departacyi cełych narodaŭ, vyniščeńnie partyzanki, sialanstva i nacyjanalnych kadraŭ na niadaŭna zaniatych terytoryjach…
Machavik represij kruciŭsia da apošniaha dnia žyćcia savieckaha lidara-paranoika. Pavodle źviestak «Miemaryjału», jaho achviarami stali kala 40 miljonaŭ čałaviek.
Žyć zastavałasia: 11 hadoŭ.
Leanid Brežnieŭ, hienieralny sakratar CK KPSS
Naradziŭsia: 1906 h.
«Darahi Leanid Iljič» u 63 mieŭ užo pieršyja simptomy paharšeńnia razumovaha stanu.
Pavodle ŭspaminaŭ jaho paplečnika Kasyhina, padčas pieramovaŭ nakont uviadzieńnia savieckich vojskaŭ u Čechasłavakiju ŭ 1968-m Brežnieŭ byŭ zatarmožany, mieŭ nieadekvatnuju reakcyju, u jaho parušałasia dykcyja. Ale tym nie mienš jon paśla taho jašče bolš jak dziesiać hadoŭ stajaŭ za styrnom hihanckaj jadziernaj dziaržavy. Napieradzie byli vajna ŭ Afhanistanie, novaja kanstytucyja, zastoj i ŭsieahulny zapoj.
Žyć zastavałasia: 12 hadoŭ.
Ronald Rejhan, prezident ZŠA
Naradziŭsia: 1911 h.
Ronald Rejhan u svaje 63 jašče navat nie dasiahnuŭ najvyšejšaha punktu svajoj karjery. U 1974-m jon pieradapošni hod byŭ hubiernataram Kalifornii (šancuje hetamu štatu na hubiernataraŭ-akcioraŭ). U 1976-m Rejhan upieršyniu pasprabuje zmahacca za prezidenctva, a ŭ 1980-m — vyjhraje.
Prezidentam Rejhan stanie ŭ 70 hadoŭ,
a davieści da kanca svaju misiju — zrujnavać «impieryju zła», SSSR, — zdoleje ŭ 79.
Žyć zastavałasia: 30 hadoŭ.
Nelsan Mandeła, prezident Paŭdniova-afrykanskaj respubliki
Naradziŭsia: 1918 h.
Zmahar z aparteidam i vialiki žyćcialub Nelsan Mandeła ŭ svaje 63 dasiedžvaŭ 26-y, pieradapošni, hod u turmie na mysie Dobraj Nadziei.
U 76 jon stanie prezidentam i łaŭreatam Nobieleŭskaj premii miru.
Žyć zastavałasia: 32 hady.
Barys Jelcyn, prezident Rasii
Naradziŭsia: 1931 h.
Barys Jelcyn u 63 hady prajšoŭ siaredzinu pieršaha termina prezidenctva.
Hodam raniej jon vyrašyŭ kanstytucyjny kryzis u krainie, abstralaŭšy z tankaŭ prakamunistyčny parłamient.
A ŭ śniežni 1994-ha pačniecca pieršaja čačenskaja vajna, jakaja stanie pavarotnym punktam rasijskaj historyi. Na chvali narastańnia atmaśfiery strachu da ŭłady pryjdzie kiraŭnik śpiecsłužby Pucin, pastupova skruciacca demakratyčnyja svabody… nu, dalej vy viedajecie.
Žyć zastavałasia: 13 hadoŭ.
Donald Tramp, prezident ZŠA
Naradziŭsia: 1946 h.
63-hodździe zaśpieła biznesmiena-miljardera Donalda Trampa ŭ časie sudovaj ciažby. U vyniku finansavaha kryzisu 2008-ha abrynulisia prodažy ŭ jaho handlovych centrach, i nie chapiła hrošaj pahasić pazyku 40 miljonaŭ dalaraŭ.
U sudzie Tramp sprabavaŭ dakazać pradstaŭnikam Dojče Banka, što kryzis — heta fors-mažor, i pazyku jon viartać nie musić.
Da tryumfalnaha abrańnia prezidentam ZŠA zastavałasia 8 hadoŭ.
